Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի (Ֆրեզնո)
Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի[1] (արևմտ․հայ․՝ Ֆրեզնոյի Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի, անգլ․՝ Holy Trinity Church)[2], գործող Հայ առաքելական եկեղեցի ԱՄՆ-ի Կալիֆոռնիա նահանգի Ֆրեզնո քաղաքում։ Հիմնադրվել է 1914 թվականին։ Եկեղեցին համարվում է Ամերիկայի ամենահին հայկական եկեղեցիներից մեկը, և Ամերկիայի առաջին հայ եկեղեցին, որը ներառում է իր մւ հայկական ավանդական ճարտարապետություն։
| Սուրբ Երրորդության եկեղեցի | |
|---|---|
 Սուրբ Երրորդության եկեղեցին 2009 թվականին | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Տեսակ | եկեղեցի |
| Երկիր |  ԱՄՆ |
| Տեղագրություն | Կալիֆոռնիա, Ֆրեզնո |
| Հասցե | 2226 Ventura Ave, Fresno, CA 93721 |
| Դավանանք |  Հայ Առաքելական եկեղեցի |
| Թեմ | Հյուսիսային Ամերիկայի արևմտյան թեմ |
| Օծման թվական | հոկտեմբերի 1 1900 թ․ |
| Հիմնական ամսաթվերը | դեկտեմբերի 13, 1914 |
| Ներկա վիճակ | կանգուն |
| Ժառանգության կարգավիճակ | ԱՄՆ-ի պատմական վայրերի ազգային գրանցամատյան |
| Անվանված | Սուրբ Երրորդություն |
| Ճարտարապետ | Պողոս Կոնդրաջյան |
| Ճարտարապետական ոճ | հայկական ճարտարապետություն, ռևիվալիզմ |
| Կառուցման ավարտ | ապրիլի 1 1900 թ. |
| Հիմնադրված | դեկտեմբերի 13, 1914 |
| Կառուցման արժեք | $25.000 |
| 31մ | |
| Երկարություն | 31մ |
| Լայնություն | 22մ |
| Բարձրություն | 21մ |
| Գմբեթ | 2 |
| Մակերես | 1,138 մ² մ² |
 | |
 | |
| 36°43′54″ հս․. լ. 119°46′58″ ամ. ե.HGЯO | |
 Holy Trinity Armenian Apostolic Church (Fresno, California) Վիքիպահեստում | |
| holytrinityfresno.org | |
Պատմություն խմբագրել
Նախապատմություն խմբագրել
Հայերը Ֆրեզնոյում հաստատվել են 1870-ականների սկզբին։ Հայ առաքելական և ավետարանական եկեղեցիեների առաջին համատեղ պատարագը տեղի է ունեցել 1883 թվականին՝ Ֆրեզնոյի Առաջին միաբանության եկեղեցում։ Այնուհետև Հայր Ահարոն Մելքոնյանի կողմից վարձակալած եկեղեցում տեղի ունեցան համատեղ հայկական ծիսական արարողություններ։ 1899 թվականին ծխականների թիվը հասավ 150-ի, և ընդհանուր ժողովը որոշեց կառուցել առանձին եկեղեցի։ 1900 թվականի ապրիլի 1-ին Ֆ և Մոնթերեյ փողոցների անկյունում հիմնվեց Սուրբ Երրորդություն եկեղեցին։ Եկեղեցու փայտե կառույցի կառուցապատումը ավարտվեց վեց ամսում, իսկ օծումը տեղի ունեցավ 1900 թվականի հոկտեմբերի 1-ին եպիսկոպոս Հովսեփ Սարաճյանի կողմից։ Եկեղեցին ԱՄՆ-ում կառուցված երկրորդ հայկական եկեղեցին էր Մասաչուսեթս նահանգի Ուսթըր քաքղաքի Սուրբ Փրկիչ եկեղեցուց հետո։ Եկեղեցուն հարակից մասնաշենքում գործել է հայկական դպրոց, որտեղ սովորել է 85 աշակերտ։ 1910 թվականին Ֆրեզնոյում ապրում էր մոտ 4000 հայ։
Ներկայիս եկեղեցին խմբագրել
1911 թվականին եկեղեցու հոգաբարձուները որոշեցին հող գնել, որ ավելի մեծ եկեղեցու կառուցման համար։ 1912 թվականին Մ փողոցի և Վենտուրա պողոտայի անկյունում 3000 ԱՄՆ դոլարով հողատարածք է գնվել։ Եկեղեցին ավերվել է 1913 թվականի հուլիսի 9-ին հրդեհի պատճառով և նոր եկեղեցու հիմնումը տեղի ունեցավ 1913 թվականի նոյեմբերի 1-ին, իսկ հիմնաքարը դրվեց 1914 թվականի հունվարի 4-ին։ Առաջին Սուրբ Պատարագը (արևմտ․հայ․՝ Բադարակ) տեղի ունեցավ նկուղում, Ծաղկազարդի օրը, 1914 թվականի ապրիլի 12-ին։ Շինարարության արժեքը կազմել է ԱՄՆ $22,594.84 ԱՄՆ դոլար։ Օծումը տեղի է ունեցել 1914 թվականի դեկտեմբերի 13-ին Բոստոնի եպիսկոպոս՝ Մուշեղ Սերոբյանի մատուցմամբ[3]։ Նոր եկեղեցու ճարտարապետն էր Լորենս Գարեգին Կոնը (Կոնդրաջյան), որը հայտնի է նաև որպես Լ.Կ. Կոն[3]։ Այն դարձավ ԱՄՆ-ում կառուցված առաջին հայկական եկեղեցին, որն իր մեջ ներառում էր հայկական ավանդական եկեղեցական ճարտարապետությունը[3]։ Այն տարածքը, որտեղ գտնվում է եկեղեցին, իր պատմական հայ բնակչությամբ հայտնի է որպես «Հայկական քաղաք»։ Մինչ 1950-ականների կեսը այն հայաբնակ էր։
Հետագա պատմություն խմբագրել
1927 թվականին ստեղծվել է Հյուսիսային Ամերիկայի Հայոց եկեղեցու Արևմտյան թեմը, իսկ Սուրբ Երրորդություն եկեղեցին նշանակվել է որպես թեմի գլխավոր տաճար, եպիսկոպոս Գարեգին Խաչդուրյանը, ով մինչև 1933 թվականը եղել է պաստոր, նշանակվեց որպես եկեղեցուառաջնորդ։
Նյու Յորքում 1933 թվականին հայոց թեմի առաջնորդի՝ Լեոն Թուրյանի, սպանությունից հետո սովետամետ մի խումբ դաշնակցականներ առանձնացան Սուրբ Երրորդության եկեղեցուց և ձևավորեցին Սուրբ Պողոս եկեղեցին, որը կառուցվեց Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի համաձայնությամբ 1939 թ․[4]։
1956 թվականին եկեղեցուն կից կառուցվել է նոր շենք, որը պարունակում է սրահ, խոհանոց և դասասենյակ։
1986 թվականի հուլիսի 31-ին գրանցվել է ԱՄՆ-ի պատմական վայրերի ազգային գրանցամատյանում[5]։
Ներկայումս Սուրբ Երրորդության եկեղեցին Ֆրեզնոյի տարածքում գտնվող վեց հայկական եկեղեցիներից մեկն է։ Եկեղեցում գործում է կիրակնօրյա դպրոց[6]։
Ճարտարապետություն խմբագրել
Եկեղեցու ճարտարապետն է Լոուրենս Գարեգին Կոնը (Կոնդրաջյան), որը հայտնի է նաև որպես Լ.Կ. Կոն։ Այն համատեղում է ամերիկյան ռևիվալիզմը և հայկական ավանդական ճարտարապետությունը։ Մուտքը կառուցված է բոզար ոճով, եկեղեցու արտաքին մասը հիմնականում աղյուսապատ է, իսկ երկու գմբեթները՝ ցինկապատ թիթեղից։ Մուտքը բոզար ոճով է կառոըցված։ Արտաքին մասը հիմնականում աղյուսավորված է, իսկ երկու գմբեթները ՝ ցինկապատ թիթեղից[3]։
Եկեղեցին լայնությունը 22 մետր է, երկարությունը 31 մետր և բարձրությունը 21 մետր։ Եկեղեցին ունի 660 նստատեղ[3]։
Եկեղեցին զբաղեցնում է ընդհանուր 1,138 մ² տարածք, ունի նկուղ, գլխավոր հարկ և պատկերասրահ, իսկ ինտերյերը ամբողջությամբ ներկված է բեժ գույնով։ 1982 թվականին Քերո Անտոյանը որմնանկարներ է նկարել չորս առագաստների վրա։ Եկեղեցին կան Հիսուս Քրիստոսի, Մարիամ Աստվածածնի, Սուրբ Սահակ Պարթևի և Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի սրբապատկերները[3]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Holy Trinity Armenian Apostolic Church | Listed on the National Register of Historic Places» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ «Ֆրեզնոյի Ս. Երրորդութիւն Եկեղեցւոյ Խաղողօրհնէքը՝ Օգոստոս 9ին». Asbarez. 2015 թ․ հուլիսի 9. Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 «Holy Trinity Armenian Apostolic Church (Fresno, California)». web.archive.org. 2016 թ․ սեպտեմբերի 6. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 29-ին.
- ↑ Arax, Mark (1997). In My Father's Name. Simon and Schuster. էջ 32. ISBN 9780671010027.
- ↑ «"Holy Trinity Armenian Apostolic Church". National Park Service, U.S. Department of the Interior. (PDF, archived)».
- ↑ «Sunday School | Holy Trinity Armenian Apostolic Church» (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 29-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
|
Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Սուրբ Երրորդություն եկեղեցի (Ֆրեզնո) կատեգորիայում։ |
- ↑ «Holy Trinity Armenian Apostolic Church». westernprelacy.org. Western Prelacy of the Armenian Apostolic Church of America. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 9-ին.