Սիթիզեն սորսինգ
Սիթիզեն սորսինգ, կառավարության կողմից քրաուդսորսինգի մեթոդների կիրառումը՝ (1) քաղաքացիներին պետական քաղաքականությունների մշակման և մատուցման մեջ ներգրավելու, և (2) հանրությունից գաղափարներ ու տեղեկատվություն հավաքելու համար, որպեսզի լուծի խնդիրները և տեղեկացված լինի համայնքի վրա ազդող կարևոր իրադարձությունների կամ գործոնների մասին: Սիթիզեն սորսինգը ներառում է.
- Պետական կառույցների կողմից տարբեր միջոցների օգտագործումը՝ հանրությունից գաղափարներ և առաջարկներ հավաքելու համար։
- Խնդիրների լուծման գործիքների օգտագործումը, որոնք թույլ են տալիս քաղաքացիներին վերլուծել և գնահատել խնդիրների հնարավոր լուծումները։
- Այնպիսի հարթակների ներդրումը, որտեղ քաղաքացիները կարող են հաղորդել օրինակ՝ հանցագործության կամ արտակարգ իրավիճակների մասին։
- Կառավարության կողմից սոցիալական մեդիա հարթակների, օրինակ՝ «Twitter»-ի մոնիտորինգը, որպեսզի տեղեկացված լինի տիրող իրավիճակների՝ մասնավորապես բնական աղետների վերաբերյալ:
Սիթիզեն սորսինգն ավելի նշանակալից է դարձել ԱՄՆ նախկին նախագահ Բարաք Օբամայի վարչակազմի «Բաց կառավարման նախաձեռնության» շնորհիվ: Ըստ Վիվեկ Կունդրայի՝ այն դիտվում է որպես նորարարությունը խթանելու միջոց՝ օգտագործելով ամերիկյան հասարակության ստեղծագործական կարողությունները՝ լուծելու այն խնդիրները, որոնք կառավարությունն ունակ չէ միայնակ լուծել[1]։ Նմանապես, Բրիտանական Պահպանողական կուսակցության անդամ Դևիդ Քեմերոնը կարծում է, որ սիթիզեն սորսինգի մեխանիզմները և Web 2.0 տեխնոլոգիաների ներդրումը կհեշտացնեն թևակոխել «կառավարման հաջորդ դարաշրջան»։ Սա քաղաքացիներին հնարավորություն կտա ավելի ակտիվ դեր ստանձնել կառավարությունում և քաղաքացիական կյանքում, որը համահունչ կլինի Ջոն Քենեդու կոչին՝ «Մի հարցրեք, թե ինչ կարող է անել ձեր երկիրը ձեզ համար, այլ այն, ինչ դուք կարող եք անել ձեր երկրի համար»[2]։
Պատմություն
խմբագրելՍիթիզեն սորսինգը հիմնված է քրաուդսորսինգի հայեցակարգի վրա: «Քրաուդ» (ամբոխ) բառը փոխարինվել է «սիթիզենով» (քաղաքացի)՝ ընդգծելու հասարակության կամ համայնքի անդամներին կառավարության նախաձեռնություններին ներգրավելը և քաղաքացիների վրա հիմնված լինելը։ Ավանդաբար, հանրային ծառայությունները մշակվել են բացառապես պետական կառույցների կողմից: Այդուհանդերձ, «սիթիզեն սորսինգի» առաջացման հետ մեկտեղ, անհատները և համայնքները, որոնք օգտվում են այս ծառայություններից, ակտիվ դեր են խաղում դրանց մշակման գործում: Այս ներգրավվածությունը հնարավոր է դարձել Web 2.0 տեխնոլոգիաների էվոլյուցիայի շնորհիվ, որոնք հնարավորություն են տալիս ավելի մեծ առցանց մասնակցություն և համագործակցություն:
Օրինակներ
խմբագրելՔաղաքացիների շահերի պաշտպանություն
խմբագրելՕբամայի և Թրամփի վարչակազմերի ժամանակ «Մենք՝ ժողովուրդս» (անգլ.՝ We the People) հարթակը անհատներին հնարավորություն էր տալիս խնդրագրեր ստեղծել տարբեր հարցերի շուրջ, և երբ որոշակի թվով ստորագրություններ էին հավաքվում, այդ խնդրագրերը պաշտոնական արձագանք էին ստանում Սպիտակ տան կողմից։
Կառավարության համար գաղափարների առցանց հավաքագրման հարթակներ
խմբագրելԹայվանն օգտագործում է «vTaiwan» հարթակը՝ կարևոր հարցերի շուրջ հանրությանը քննարկումներում ներգրավվելու և կառավարության համար օրենսդրական նախագծեր մշակելու համար[3][4]։ Այն ստեղծվել է 2015 թվականին Արևածաղիկ ուսանողական շարժման ժամանակ «g0v» համայնքի կողմից: Հարթակը զգալի դեր է խաղացել տարբեր հարցերի շրջանակներում, օրինակ՝ «Uber»-ի կարգավորման հարցում[5][6]։ Հեշտացրել է նաև ֆինանսական տեխնոլոգիաների փորձարկումները: Այդուհանդերձ, հարթակի ոչ բոլոր առաջարկներն են հաշվի առնվել, օրինակ՝ երբ կառավարությունը ցանկանում էր օրինականացնել ալկոհոլի առցանց վաճառքը, հարթակում արված հարցման արդյունքերը հաշվի չառնվեցին[5]։
«vTaiwan»-ը ոգեշնչեց ստեղծել ներքին կառավարման հարթակ, որը կոչվում է «Միացեք»։ Հարթակն օգտագործվում է տեղական ինքնակառավարման մարմինների կողմից, որոնք պարտավորվել են անդրադառնալ որոշակի մակարդակի հանրային աջակցություն ստացած խնդրագրերին։
«Գրանիկուսը» (անգլ.՝ Granicus)[7] ևս մեկ հարթակ է, որն օգտագործվում է տարբեր քաղաքներում, որոնցից մեկը ԱՄՆ Տեխաս նահանգի Օսթին քաղաքն է[8]: Այն հնարավորություն է տալիս հանրությանը գաղափարներ ներկայացնել պետական մարմինների համար: Պետական մարմինների աշխատակիցները վարում են առցանց քննարկումներ՝ այս գաղափարները բարելավելու համար և ի վերջո, լուծումներ են առաջ քաշվում քրաուդսորսիգի միջոցով, որոնք կարող են իրականացվել քաղաքապետարանի կողմից: «HunchBuzz»-ը ևս մեկ հարթակ է, որը մշակել է Նոր Զելանդիայի կառավարությունը և կիրառման համար ներկայացրել տեղական քաղաքային խորհուրդներին: «CitizenLab»-ը եվրոպական հարթակ է, որտեղ քաղաքացիներն ակտիվորեն ներգրավված են քաղաքների զարգացման գործընթացում՝ մասնակցելով գաղափարների գեներացմանը և իրենց քաղաքի կամ համայնքի առջև ծառացած տարբեր խնդիրների լուծմանը։ Քաղաքացիների կողմից ավելի մեծ մասնակցություն ու ներդրում ապահովելու համար հարթակն օգտագործում է գեյմիֆիկացիայի տարրեր։ «Citizens.is»-ը նմանատիպ իսլանդական հարթակ է, որն օգտագործվում է մի քանի երկրների կառավարությունների կողմից[9]։
Քաղաքացիների ազդարարման համակարգեր
խմբագրելԲոստոնի քաղաքապետարանն առաջարկում է «Citizens Connect iPhone» հավելվածը, որը բնակիչներին հնարավորություն է տալիս տեղական իշխանություններին տեղեկացնել իրենց համայնքում ուշադրության կարիք ունեցող խնդիրների, օրինակ՝ գրաֆիտիների հեռացման, փոսերի և լուսացույցների վերանորոգման վերաբերյալ: Միացյալ Նահանգների մի շարք այլ քաղաքներում օգտագործվում է նմանատիպ «SeeClickFix» հարթակը։
Աղետներին արձագանք
խմբագրելՔաղաքացիների առցանց համայնքները, ինչպիսիք են «Crisis Commons»-ը և Ճգնաժամային իրավիճակների քարտեզագրման միջազգային ցանցը, արտակարգ իրավիճակների ժամանակ օգնում են պրոֆեսիոնալ մասնագետներին՝ հրշեջներին, ոստիկաններին, բուժաշխատողներին և այլն: Նրանք օգնում են օրինակ՝ «Person Finder»-ի միջոցով գտնել անհետ կորածներին, արբանյակային պատկերները վերածում են քարտեզների (OpenStreetMap), կոնկրետ ինֆորմացիա են հայտնում (օրինակ՝ «Ushahidi» հարթակի միջոցով) արտակարգ իրավիճակի ժամանակ նկատված վնասների և այն մասին, թե ինչ է իրենց անհրաժեշտ:
COVID-19 համավարակի ժամանակ շատ երկրներ, այդ թվում՝ Սինգապուրը[10], Ավստրալիան,[11] Կանադան,[12] Չինաստանը[13], Գերմանիան [14] և Ֆրանսիան[15], մշակեցին հավելվածներ, որոնք քաղաքացիներին խնդրում էին կիսվել անձնական տեղեկություններով, որը կօգներ հետևել և վերահսկել վիրուսի տարածումը:
Արտոնագրերի ուսումնասիրում
խմբագրել«Peer-to-Patent» համակարգը քաղաքացիներին թույլ է տալիս օգնել Միացյալ Նահանգների արտոնագրերի և ապրանքանիշերի գործակալությանը (USPTO) ուսումնասիրել և գնահատել արտոնագրային հայտերը: Նպատակն է պարզել, թե արդյոք հայտերում նկարագրված գյուտերն իսկապես նոր են և օրիգինալ: Հանրությանը ներգրավելով այս գործընթացում՝ գործակալությունն օգտվում է մարդկանց ավելի լայն խմբի կոլեկտիվ գիտելիքներից և փորձից, ինչը հանգեցնում է ավելի ճշգրիտ և մանրակրկիտ գնահատումների:
Քաղաքացիների խնդիրների լուծում
խմբագրելԱՄՆ մի քանի դաշնային գործակալություններ, օրինակ՝ «ՆԱՍԱ»-ն և Շրջակա միջավայրի պահպանության գործակալությունը, կազմակերպում են խրախուսական մրցանակների մրցույթներ[16][17]։
ՆԱՍԱ-ն պատկերների մեծ հավաքածուներ վերլուծելու համար օգտագործում է քրաուդսորսինգ: Բացի այդ, Օբամայի վարչակազմի «Բաց կառավարման նախաձեռնության» շրջանակներում, Ընդհանուր ծառայությունների վարչությունն առաջարկներ հավաքեց՝ դաշնային կայքերը բարելավելու համար[17]:
Կոլումբիայի Մեդելյին քաղաքը հենվում է իր քաղաքացիների կոլեկտիվ ինտելեկտի վրա՝ քաղաքի հիմնական խնդիրների համար հնարավոր լուծումներ գտնելու համար: Հարթակը խնդիրները բաց ներկայացնում է հանրությանը՝ հնարավորություն տալով քաղաքացիներին գեներացնել գաղափարներ, առաջարկներ անել, լուծումներ գտնել և քվեարկել իրենց նախընտրած լուծումների օգտին: Այս ամենից հետո քաղաքապետարանն ուսումնասիրում է առաջարկվող բոլոր լուծումները և որոշում, թե որոնք իրականացնել:
Մասնակցային բյուջետավորում
խմբագրելՈրոշ գերատեսչություններ հնարավորություն են տալիս իրենց շահառուներից կազմված խորհուրդներին մասնակցել կառույցի բյուջեի որոշակի մասի հատկացումների վերաբերյալ որոշումներին։ Այս գործընթացը, որը հայտնի է «մասնակցային բյուջետավորում» անվամբ, սկսվել է Բրազիլիայում, իսկ այժմ կիրառվում է աշխարհի բազմաթիվ քաղաքներում:
Ուսումնասիրություններ
խմբագրել2014 թվականին Օքսֆորդի համալսարանում տեղի ունեցավ քաղաքական որոշումների կայացման և քաղաքականությունների մշակման մեջ քրաուդսորսինգի պրակտիկային նվիրված համաժողով։ Այն կազմակերպել էր Օքսֆորդի ինտերնետ ինստիտուտը։ 2012 թվականից ի վեր մի շարք ուսումնասիրություններ են արվել՝ հասկանալու[18], թե ինչպես կարելի է օգտագործել քրաուդսորսինգը քաղաքականությունների մշակման գործընթացում[19][20]։ Օրինակ՝ ուսումնասիրվել է, թե ինչպես կարող են վիրտուալ աշխատաշուկաներն օգտագործվել որպես տարբեր քաղաքականությունների արդյունավետությունը [21]կամ ազդեցությունը վերլուծելու և գնահատելու գործիքներ կամ թե ինչպես քաղաքացիները կարող են նպաստել պետական կառավարման նորարարական գործընթացներին[22]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «How Open Gov Datasets Affect Parents and Consumers». whitehouse.gov. 2010-01-23 – via National Archives.
- ↑ «David Cameron: The next age of government». TED. 2010-02-01.
- ↑ «vTaiwan». info.vtaiwan.tw.
- ↑ vTaiwan / Using Digital Technology to Write Digital Laws (case study)
- ↑ 5,0 5,1 Chris Horton (August 21, 2018). «The simple but ingenious system Taiwan uses to crowdsource its laws». Technology Review.
- ↑ «Taiwan shifts stance, bans online sales of alcohol｜Meet Global». meet-global.bnext.com.tw (անգլերեն). Վերցված է 2022-04-30-ին.
- ↑ «Digital Civic Engagement for Government l Granicus». Granicus.
- ↑ «Speak Up Austin - City of Austin, TX». speakupaustin.org.
- ↑ «Forging better communities with democratic innovation and AI». Citizens Foundation.
- ↑ «Singapore government launches new app for contact tracing to combat spread of COVID-19». MobiHealthNews (անգլերեն). 2020-03-20. Վերցված է 2020-09-02-ին.
- ↑ Health, Australian Government Department of (2020-04-24). «COVIDSafe app». Australian Government Department of Health (անգլերեն). Վերցված է 2020-09-02-ին.
- ↑ Canada, Health (2020-09-01). «Download COVID Alert: Canada's exposure notification app». aem. Վերցված է 2020-09-02-ին.
- ↑ «China launches coronavirus 'close contact detector' app». BBC News (բրիտանական անգլերեն). 2020-02-11. Վերցված է 2020-09-02-ին.
- ↑ Welle (www.dw.com), Deutsche. «Germany launches 'best' coronavirus tracing app | DW | 16.06.2020». DW.COM (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2020-09-02-ին.
- ↑ France, Connexion. «France StopCovid app: How it works and how to get it». www.connexionfrance.com (անգլերեն). Վերցված է 2020-09-02-ին.
- ↑ «Challenge.Gov». www.challenge.gov.
- ↑ 17,0 17,1 Aitamurto, Tanja (2015-01-31). Crowdsourcing for Democracy: New Era in Policymaking. Committee for the Future, Parliament of Finland. ISBN 978-951-53-3459-6.
- ↑ Aitamurto, Tanja (2012). Crowdsourcing for Democracy: New Era In Policy–Making. Committee for the Future, Parliament of Finland. էջեր 10–30. ISBN 978-951-53-3459-6.
- ↑ Prpić, J.; Taeihagh, A.; Melton, J. (2014). «Crowdsourcing the Policy Cycle. Collective Intelligence 2014, MIT Center for Collective Intelligence» (PDF). Humancomputation.com. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015-06-24-ին. Վերցված է 2015-07-02-ին.
- ↑ Prpić, J.; Taeihagh, A.; Melton, J. (2014). «A Framework for Policy Crowdsourcing. Oxford Internet Institute, University of Oxford - IPP 2014 - Crowdsourcing for Politics and Policy» (PDF). Ipp.oxii.ox.ac.uk. Վերցված է 2018-10-02-ին.
- ↑ Prpić, J.; Taeihagh, A.; Melton, J. (2014). «Experiments on Crowdsourcing Policy Assessment. Oxford Internet Institute, University of Oxford - IPP 2014 - Crowdsourcing for Politics and Policy» (PDF). Ipp.oii.ox.ac.uk. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015-06-24-ին. Վերցված է 2015-07-02-ին.
- ↑ Thapa, B.; Niehaves, B.; Seidel, C.; Plattfaut, R. (2015). «Citizen involvement in public sector innovation: Government and citizen perspectives». Information Polity. 20 (1): 3–17. doi:10.3233/IP-150351.