Տեխաս

Տեխաս; անգլ.՝ Texas
flag of Texas?	Զինանշան
Երկիր	ԱՄՆ
Մասն է	Մայրցամաքային նահանգներ
Կարգավիճակ	ԱՄՆ-ի նահանգ
Մտնում է	ԱՄՆ
Վարչկենտրոն	Օստին
Ամենաբարձր կետ	Guadalupe Peak?
ԲԾՄ	520 մետր
Օրենսդրական մարմին	Texas Legislature?
Դատական մարմին	Supreme Court of Texas? և Texas Court of Criminal Appeals?
Միության մուտք	դեկտեմբերի 29, 1845 (28-րդ)
Բնակչություն;	▲28 995 881 մարդ (2020) (2 տեղ)
Տարածք	696 241 կմ² (2 տեղ)
Հիմնադրված է	դեկտեմբերի 29, 1845 թ.
Սահմանակցում է	Տամաուլիպաս, Չիուաուա, Նյու Մեքսիկո, Օկլահոմա, Արկանզաս, Լուիզիանա, Կոաուիլա և Նուևո Լեոն
Ժամային գոտի	UTC-6, Կենտրոնական ժամային գոտի և Ամերիկա/Չիկագո
Հապավում	TX և 🏴󠁵󠁳󠁴󠁸󠁿
Փոխարինեց	Republic of Texas?
ISO 3166-2 կոդ	US-TX
Անվանված է	friend?
Մականուն	The Lone Star State
Միության մուտք	դեկտեմբերի 29, 1845 (28-րդ)
	texas.gov(անգլ.)

Տեխաս (անգլերեն՝ Texas Տեքսաս), նահանգ ԱՄՆ-ի հարավային մասում։ Տեխասը բնակչությամբ և տարածքով երկրորդն է Միացյալ Նահանգներում։ Նահանգը գտնվում է Միացյալ Նահանգների Հարավ կենտրոնական մասում, այն սահմանակցում է Մեքսիկային հարավից, Նյու Մեքսիկո նահանգին արևմուտքից, Օկլահոմային հյուսիսից, Արկանզասին հյուսիս արևելքից և Լուիզիանային արևելքից։ Տեխասի տարածքը կազմում է 696241 կմ քառակուսի, իսկ բնակչությունը 26,9 միլիոն (հուլիս 2014)^[3]:

Հյուստոնը Տեխասի ամենամեծ քաղաքն է և չորրորդ ամենախոշորը ԱՄՆ-ում, մինչդեռ Սան Անտոնիոն երկրորդ խոշորագույնն է նահանգում և յոթերորդ ամենամեծը ԱՄՆ-ում։ Մյուս մեծ քաղաքներն են Էլ Պասոն և Օսթինը, որը նահանգի կենտրոնն է։ Տեխասի մականունն է Lone Star State, որպեսզի ընգծվի այն հանգամանքը, որ Տեխասը եղել է նախկին անկախ պետություն և ստացել է անկախությունը Մեքսիկայից^[4]: Նահանգի անվանումը եկել է «Tejas» բառից, ինչը նշանակում է ընկեր Կադդո լեզվով^[5]:

Իր չափսերի և աշխարհագրական բազմազանության շնորհիվ ինչպիսին է Բալկոնես ճեղքվածքը, Տեխասում կան բազմազան լանդշաֆտներ, որոնք հանդիպում են Միացյալ Նահանգների հարավային և հարավարևմտյան շրջաններում^[6]: Տեխասը հանրահայտ է որպես անապատային նահանգ, չնայած Տեխասի միայն 10 տոկոսն է անապատ^[7]: Բնակչության մեծ մասը կենտրոնացած է նախկին պրերիաներում, խոտհարքում, անտառներում և ափամերձ հատվածներում։

«Տեխասի վեց դրոշներ» տերմինը նշանակում է այն վեց երկրները, որոնց տիրապետության տակ եղել է տարածաշրջանը։ Իսպանիան առաջին եվրոպական պետությունն էր, որը տիրացավ Տեխասին։ Դրանից հետո շատ կարճ ժամանակով Տեխասին տիրացավ Ֆրանսիան։ Մեքսիկան վերահսկեց տարածաշրջանը մինչև 1836 թվականը, երբ Տեխասը դարձավ անկախ՝ դառնալով անկախ հանրապետություն: 1845 թվականին Տեխասը միացավ Միացյալ Նահանգներին որպես 28-րդ նահանգ։ Նահանգի անէքսացիան եղավ պատճառ, որպեսզի սկսվի Մեքսիկա-ամերիկյան պատերազմը 1846 թվականին։ Տեխասը հայտարարեց ԱՄՆ կազմից իր դուրս գալու մասին 1961 թվականին և պաշտոնապես միացավ ԱՄՆ-ին նույն տարվա մարտի 2-ին։ Քաղաքացիական պատերազմից հետո Տեխասում կազմավորվեց ֆեդերատիվ կառավարություն։

Դատական համակարգԽմբագրել

Տեխաս նահանգում դատական համակարգը բարդ է։ Այն բաժանված է հինգ լայն ատյանների՝ Գերագույն վերաքննիչ դատարաններ, միջին վերաքննիչ դատարաններ, առաջին ատյանի պետական դատարաններ, շրջանային դատարաններ և առաջին ատյանի տեղական դատարաններ։^[8]

Համեմատ 2017 թ․, 2018 թվականին հանցագործությունների քանակը պակասել է 5,4%-ով։^[9]

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 https://web.archive.org/web/20111028064539/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php
↑ https://books.google.com/books/about/Texas.html?id=PUemv3wa0O8C&redir_esc=y
↑ «U.S. Census Bureau Announces 2010 Census Population Counts – Apportionment Counts Delivered to President»։ Press Release։ U.S. Census Bureau։ Վերցված է փետրվարի 7, 2011
↑ «Introduction to Texas»։ Netstate.com։ Վերցված է ապրիլի 11, 2010
↑ Texas from Sea to Shining Sea https://books.google.am/books/about/Texas.html?id=PUemv3wa0O8C&redir_esc=y
↑ Sansom, Andrew: Water in Texas: An Introduction, University of Texas Press, 2008, pg. 25
↑ Dingus, Anne: The dictionary of Texas misinformation, Gulf Publishing Company, 1987
↑ «Texas Criminal Court Records | Texas.CourtRecords.org»։ texas.courtrecords.org։ Վերցված է 2020-07-15
↑ «TxDPS - Crime in Texas Reports»։ www.dps.texas.gov։ Վերցված է 2020-07-15

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Texas.gov – Պաշտոնական կայք

[_fd8a0949f2d209d1-1] 1,0 ^1,1 https://web.archive.org/web/20111028064539/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php

[_dd2a1911d222aebb-2] ttps://books.google.com/books/about/Texas.html?id=PUemv3wa0O8C&redir_esc=y

[3] «U.S. Census Bureau Announces 2010 Census Population Counts – Apportionment Counts Delivered to President»։ Press Release։ U.S. Census Bureau։ Վերցված է փետրվարի 7, 2011

[4] «Introduction to Texas»։ Netstate.com։ Վերցված է ապրիլի 11, 2010

[5] Texas from Sea to Shining Sea https://books.google.am/books/about/Texas.html?id=PUemv3wa0O8C&redir_esc=y

[6] Sansom, Andrew: Water in Texas: An Introduction, University of Texas Press, 2008, pg. 25

[7] Dingus, Anne: The dictionary of Texas misinformation, Gulf Publishing Company, 1987

[8] «Texas Criminal Court Records | Texas.CourtRecords.org»։ texas.courtrecords.org։ Վերցված է 2020-07-15

[9] «TxDPS - Crime in Texas Reports»։ www.dps.texas.gov։ Վերցված է 2020-07-15

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]