Սերգեյ Տուչկով
Սերգեյ Ալեքսեևի Տուչկով (հոկտեմբերի 1 (12), 1767, Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն - փետրվարի 3 (15), 1839, Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն), Գեներալ-լեյտենանտ, սենատոր Տուչկովի տոհմից։ Մասոն, Քիշնևի «Օվիդ» օթյակի գանձապահ։ Շնորհալի բանաստեղծ։ «Ռազմական բառարան» ռուսական առաջին ռազմական հանրագիտարանի նախատիպի հեղինակը[1][2]։
| Սերգեյ Տուչկով | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 1 (12), 1767 |
| Ծննդավայր | Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | փետրվարի 3 (15), 1839 (71 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն |
| Գերեզման | Նովոդեվիչյան գերեզմանոց |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ և սպա |
| Ծնողներ | հայր՝ Aleksey Tuchkov? |
| Պարգևներ և մրցանակներ |     և  |
 Sergey Tuchkov Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է ազնվական ընտանիքում հինգ եղբայրներից երրորդը[3] (Նիկոլայ[4],, Ալեքսեյ, Պավել[5], Ալեքսանդր[6]):
15 Փետրվար 1773 - գրանցվել է որպես ֆուրյեր ֆուզիլերային 2-րդ գնդում։
• 1783 թ. հուլիսի 4 - ընդունվել է ծառայության Ֆուզիլիերի 2 -րդ գնդում որպես սերժանտ։
• 24 սեպտեմբերի, 1783 թ. - Շտիկ-Յունկեր[7]։
• 3 մարտի, 1785 – պոդպորուչիկ, երկրորդ լեյտենանտ։
• 1788-1790թթ. - Հյուսիսային պատերազմի(ռուս-շվեդական) մասնակից։ Գտնվելով թիանավի նավատորմում ՝ հրամանատարել է ծովային հրետանու գումարտակը, շնորհել է կապիտան-պորուչիկի և Կապիտանի կոչումների։
• 1789թ. օգոստոսի 13-14-ը-մասնակցել է Ռոչենսալմում ծովային ճակատամարտին[8], ձեռքից, ոտքից և գլխից վիրավորվել է, ստացել է կոնտուզիա,։ Պարգևատրվել է Ոսկե սրով[9]։
• 1794 թվականի սկիզբ - կապիտանի կոչումով կազմավորեց ձի -հրետանային գումարտակ։
• 1794 թ. ապրիլի 12 - Լեհական ապստամբության սկզբում նա իր ստորաբաժանումով դուրս եկավ Վիլնյուս(Վիլնայի) շրջափակումից և միացավ գեներալ -լեյտենանտ Իգելստրոմի ջոկատին ՝ դուրս բերելով 11 թնդանոթ և 2313 անձնակազմ։
• 1794 թ. մայիսի 19 - պարգևատրվել է Սուրբ Գեորգիի 4 -րդ աստիճանի շքանշանով։
• Վիլնայի գրավմանը մասնակցելու համար պարգևատրվել է Սուրբ Վլադիմիրի 3 -րդ աստիճանի շքանշանով։
• Պրահայի գրոհի առդյունքում ստացել է գլխավոր-մայորի կոչում։
• 1796-1797թթ. Մասնակցել է Ռուս-պարսկական պատերազմին։
1797 – Դերբենդ գրավման համար արժանացել է փոխգնդապետի կոչմանը։
• 1797 թ. դեկտեմբերի 11 - պարգևատրվել է Գնդապետի կոչման ՝ Կամբեճ(Իորի) գետի վրա պարսկական զորքերի հետ ճակատամարտում տարբերվելու համար։
• 1798 թ. հուլիսի 8 - Ֆանագորիայի գրենադերի գնդի հրամանատար[10]։
• 1798 թ. նոյեմբերի 10 -ին Վրաստանի սահմաններում ապստամբ լեռնային ցեղերին խաղաղեցնելու համար շնորհվել էԳեներալ-մայորի կոչմումը, նշանակվելով Կովկասյան գրենադերի գնդի հրամանատար[11]։
• 1799 թ. Ապրիլի 21ին- Տագաուրիի տրակտում ջախջախեց խռովարար չերքեզներին և [[կաբարդինցիներին։
• 1802 թ. Ռուսաստանին նոր միացած Վրաստանի քաղաքացիական վարչակազմի ղեկավար։
• 1804 թ. - մասնակցել է Գանձակ(Գյանջայի)գրոհին, Էրիվանի շրջափակմանը, գրոհով վերցրել է Էջմիածինը։
• 1804 թ. նոյեմբերի 18 - թոշակի անցավ։
• 1806 թ. օգոստոսի 24 - Կամչատկայի հրացանակիր գնդի[12] պետ տեղափոխվեց Մոլդովական բանակ։
• 1808 թ. - մասնակցել է թուրքերի հետ ռազմական գործողություններին։
• 1810 - հետաքննության է ենթարկվել [[Սիլիսթրիայից դիտավորյալ հեռանալու մեղադրանքով
• 1810 թ. մոլդովական բանակի հերթապահ գեներալ։
• 1812թ. hոկտեմբեր - [[Պ.Վ. Չիչագովի[13] հրամանով ղեկավարել է Մոզիրի շրջանի 2 -րդ պահեստային կորպուսը, քայլարշավ կատարել դեպի Բորիսով և կարողացել մասնակցել Բերեզինայի մարտերին[14]։
• 1813 - Մասնակցել է Մոդլինի և Մագդեբուրգի պաշարմանը։
• 1814 թ. օգոստոսի 30 - Տուչկովի դեմ հետաքննությունը դադարեցվեց կայսերի հրամանով։
• 1826 թ. հուլիս ՝ Բաբադագի շրջանի ռազմական նահանգապետ։
• 1830 թ. դեկտեմբերի 27 - Իզմայիլի քաղաքապետ։ Իզմայիլի Մոտակայքում հիմնել է Տուչկով քաղաքը։
• 1836 թ. - հրաժարական տվեց հիվանդության պատճառով։
Մահացել է Մոսկվայում 1839 թվականին։ Թաղված է Նովոդևիչի վանքում։ Խորհրդային տարիներին գերեզմանը ավերվել է։
Պարգևներ խմբագրել
• Ոսկե սուր` «Արիության համար» (1789)
• Սուրբ Գևորգի 4 -րդ աստիճանի շքանշան (05/19/1794)
• Սուրբ Վլադիմիրի 3 -րդ աստիճանի շքանշան (1795)
• Մարտական խաչ` «Պրահայի գրավման համար» (1795)
• Սուրբ Աննայի շքանշան` 2 -րդ աստիճանի (1796 թ.); ադամանդով
• Սուրբ Վլադիմիրի 2 -րդ աստիճանի շքանշան (05/22/1828)
• Սպիտակ արծվի շքանշան (01/28/1834)
• «Ի հիշատակ 1812 թվականի Հայրենական պատերազմի»` արծաթե մեդալ
Աշխատություններ խմբագրել
• Ռազմական բառարան` (Մ., 1818, վերատպված ՝ 2008)
• Հավաքածուներ և բանաստեղծություններ` թարգմանությամբ Ս. Տուչկովի (Մ., 1797):
• Ս. Տուչկովի ստեղծագործություններ և թարգմանություններ` (մասեր 1-4. Սանկտ Պետերբուրգ, 1816-1817)։
• Խոստովաություն կամ Բաց գաղտնիք Օդեսա, 1833
Աղբյուրներ խմբագրել
- ↑ «1812 г. Русские биографии. Тучков Сергей Алексеевич». www.museum.ru. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
- ↑ «Публикации ИРЛИ РАН > Собрания текстов > Русская литература. Век XVIII. Лирика > Сергей Алексеевич Тучков». web.archive.org. 2010 թ․ ապրիլի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
- ↑ «Тучков 2-й, Сергей Алексеевич». 1812w.ru. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
- ↑ «Тучков, Николай Алексеевич» (ռուսերեն). 2021 թ․ հուլիսի 22.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Тучков, Павел Алексеевич (1776)» (ռուսերեն). 2021 թ․ օգոստոսի 2.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Тучков, Александр Алексеевич» (ռուսերեն). 2021 թ․ հունվարի 10.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Штык-юнкер» (ռուսերեն). 2020 թ․ դեկտեմբերի 21.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Первое Роченсальмское сражение» (ռուսերեն). 2021 թ․ մարտի 22.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Золотое оружие «За храбрость»» (ռուսերեն). 2021 թ․ հուլիսի 4.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Фанагорийский 11-й гренадерский полк» (ռուսերեն). 2021 թ․ հուլիսի 3.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Грузинский 14-й гренадерский полк» (ռուսերեն). 2021 թ․ մայիսի 2.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Камчатский 44-й пехотный полк» (ռուսերեն). 2021 թ․ փետրվարի 3.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Чичагов, Павел Васильевич» (ռուսերեն). 2021 թ․ օգոստոսի 13.
{{cite journal}}: Cite journal requires|journal=(օգնություն) - ↑ «Словарь русских генералов». www.museum.ru. Վերցված է 2021 թ․ սեպտեմբերի 3-ին.
https://ru.wikipedia.org/wiki/Тучков,_Сергей_Алексеевич
- «Словарь русских генералов,участников боевых действий против армии Наполеона Бонапарта в 1812—1815 г».
{{cite web}}:|first=missing|last=(օգնություն)[Российский архив. История Отечества в свидетельствах и документах XVIII—XX вв. : Сборник. — М.: студия «ТРИТЭ» Н. Михалкова, 1996. — Т. VII. — С. 585—586. — ISSN 0869-20011. (Комм. А. А. Подмазо)[1][1] - «БИОГРАФИЧЕСКИЙ УКАЗАТЕЛЬ Тучков 2-й, Сергей Алексеевич». ХРОНОС.
- «1812 г. Русские биографии Тучков Сергей Алексеевич».
- «Электронные публикации Института русской литературы (Пушкинского Дома) РАН». Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ ապրիլի 24-ին. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 27-ին.
- ↑ «Словарь русских генералов». www.museum.ru. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 27-ին.