Սերգեյ Չապլիգին
Սերգեյ Ալեքսեևիչ Չապլիգին (ռուս.՝ Сергей Алексеевич Чаплыгин, ապրիլի 5, 1869[1][2], Չապլիգին, Ռյազանի նահանգ, Ռուսական կայսրություն - հոկտեմբերի 8, 1942[3][1][2], Նովոսիբիրսկ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[3]), տեսական մեխանիկայի բնագավառի խորհրդային գիտնական, ժամանակակից հիդրոաերոդինամիկայի հիմնադիրներից։ ԽՍՀՄ ԳԱ ակադեմիկոս (1929 թվականին, թղթ․ անդամ՝ 1924 թվականից), սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1941 թվականին), Ն․ Ե․ Ժուկովսկու աշակերտը։
.svg){kind=small}
Ավարտել է Մոսկվայի համալսարանը (1890 թվականին)։ Գիտական աշխատությունները հիմնականում նվիրված էին տեսական մեխանիկայի երկու դասական խնդիրներին՝ չինտեգրվող կապերի առկայությամբ մարմնի շարժմանը և անշարժ կետի շուրջը ծանր պինդ մարմնի շարժմանը։ 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին սկսել է զբաղվել շիթային հոսքերով, անսեղմելի հեղուկներում շիթի տեսության հետազոտություններով։ Չապլիգինի դոկտորական դիսերտացիայում, որում տրվել էր ցանկացած մինչձայնային արագությամբ գազային հոսքի հետազոտման մեթոդը, դրվել է գազային դինամիկայի զարգացման սկիզբը։ Մեծ արագությունների աերոդինամիկայի բնագավառում Չապլիգինի առաջադրած մեթոդները կարևոր դեր խաղացին ժամանակակից ինքնաթիռների հաշվարկի ռացիոնալացման համար։ Լուծել է աերոմեխանիկայի և ավիացիայի մի շարք բարդ խնդիրներ։ Չապլիգինը ավանդ ունի նաև մաթեմատիկայի բնագավառում։ Դիֆերենցիալ հավասարումների մոտավոր ինտեգրման Չապլիգինի հետազոտությունները մաթեմաթիկական մտքի խոշոր նվաճումներից են։ Հոկտեմբերյան հեղափոխությունից հետո Չապլիգինը մասնակցել է սոցիալական շինարարությանը, Ն․ Ե․ Ժուկովսկու հետ՝ Աերոհիդրոդինամիկայի կենտրոնական ինստիտուտի ստեղծմանը (ինստիտուտիի առաջին ղեկավարը եղել է Ն․ Ե․ Ժուկովսկին, 1921-1942 թվականներին՝ Չապլիգինը)։ Ն․Ե․Ժուկովսկու անվան մրցանակ։ Պարգևատրվել է Լենինի 2 շքանշանով։ 1942 թվականին ԽՍՀՄ սահմանել է Չապլիգինի անվան մրցանակ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Чаплыгин Сергей Алексеевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ http://xn--b1aecnthebc1acj.xn--p1ai/%D0%9E%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BB-%D0%BD%D0%B0%D0%BC-%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8C%D1%8F
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սերգեյ Չապլիգին» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 669)։ 
|