Ջիհադ
Ջիհադ (արաբ․՝ الجهاد-ից [dʒɪ’hɑ:d] — «ջանք»), հասկացություն իսլամում, որը նշանակում է ջանասիրություն Ալլահի ճանապարհին։ Սովորաբար ջիհադը նույնացվում է զինված պայքարի հետ, սակայն հասկացությունն ինքնին բավականին լայն է։
Իսլամում ջիհադ համարվում է կռիվը սեփական հոգևոր և սոցիալական արատների հետ (օրինակ, ստի, խաբեության, հասարակության ցոփակեցության հետ և այլն), սոցիալական անարդարության վերացում, մշտական եռանդի ներդրում իսլամի տարածման գործում, նվաճողների դեմ պայքարում, հանցագործների և օրինազանցների պատժում[1]։ Բացի այդ, արաբերենում «ջիհադ» բառը նշանակում է ցանկացած ջանք կամ եռանդ, մասնավորապես՝ աշխատանքում, ուսման մեջ և այլն։
Ըստ Ղուրանի՝ յուրաքանչյուր մուսուլման պետք է[2] ջանասիրություն ցուցաբերի իսլամի հաստատման և պաշտպանության համար, դրա համար ծախսել իր նյութական միջոցները և ներդնել ուժերը։ Վտանգի դեպքում պետք է անցնել զինված պայքարի ընդդեմ հավատի թշնամիների։ Ջիհադը իսլամի գագաթնակետն է, բոլոր ուժերի ու հնարավորությունների ներդրումը հանուն իսլամի տարածման և հաղթանակի. սա մուսուլմանական համայնքի գլխավոր պարտականություններից մեկն է։ Ազգային-ազատագրական շարժման շրջանում ջիհադի գաղափարները կարող են կիրառվել ընդդեմ գաղութացման։
Ռազմական ջիհադի ընկալումը հիմնական հասկացություն դարձավ ոչ մուսուլմանների համար և ստացավ «սուրբ պատերազմ» անվանումը։ Բայց որոշ մուսուլմանական հեղինակներ ժխտում են նման մոտեցումը[3]։
Հենց մուսուլմանների շրջանում ջիհադը հանդիսանում է ընդհանուր առաքելության ազատագրության ձև, բայց մի շարք ժողովրդավարական աշխարհիկ երկրներում և հանրապետություններում ջիհադը հարում է ծայրահեղականության ճյուղին։
ՆպատակներԽմբագրել
Մուսուլմանական արմատական մտածող, «Մուսուլման եղբայրներ» կազմակերպության գաղափարախոս Սայիդ Քութբը կարծում էր, որ ջիհադը իսլամի թշնամիների դեմ պայքարի ձև է[4]։
Իսլամի պատմաբան Դանիել Փայփսը կարծում է, որ «ջիհադի նպատակը կայանում է ոչ այնքան իսլամական հավատքի տարածման, որքան մուսուլմանական ինքնիշխան կառավարման ոլորտներն ընդլայնելը... Այսպիսով, ջիհադն ըստ էության ագրեսիվ է և նրա վերջնական նպատակն այն է, որ հասնի մուսուլմանների գերիշխանության ամբողջ աշխարհում»։ Նա նաև նշում է, որ ջիհադը միշտ արտահայտվում է տարածքային ընդարձակումների տեսքով[5]։
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ Догматы ислама. Ислам
- ↑ Коран, 2:216
- ↑ Rudolph Peters, Islam and Colonialism. The doctrine of Jihad in Modern History (Mouton Publishers, 1979), p. 118
- ↑ John Calvert. Sayyid Qutb and the Origins of Radical Islamism. New York: Columbia University Press, 2010, pp. vii+377, (Hardback). ISBN 978-0-231-70104-4
- ↑ Что такое джихад?