Պանտելեյ Զարև
Պանտելեյ Զարև (բուլղար․՝ Пантелей Зарев), իրական անունը՝ Պանտելեյ Յորդանով Պանտև (բուլղար․՝ Пантелей Йорданов Пантев, նոյեմբերի 11, 1911[1], Վիդին, Բուլղարիա - փետրվարի 18, 1997[1], Սոֆիա, Բուլղարիա), բուլղար քննադատ, գրականագետ, կուսակցական և հասարակական գործիչ։ Ակադեմիկոս։ Բուլղարիայի գրողների միության նախագահ։ Մշակույթի ժողովրդական գործիչ (1969)։ Դիմիտրովյան մրցանակի եռակի դափնեկիր։
Պանտելեյ Զարև բուլղար․՝ Пантелей Йорданов Пантев | |
|---|---|
| Ծնվել է | նոյեմբերի 11, 1911[1] |
| Ծննդավայր | Վիդին, Բուլղարիա |
| Վախճանվել է | փետրվարի 18, 1997[1] (85 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Սոֆիա, Բուլղարիա |
| Մասնագիտություն | գրական քննադատ, գրականության պատմաբան, համալսարանի դասախոս, գրական տեսաբան և գրող |
| Քաղաքացիություն |  Բուլղարիա |
| Կրթություն | Սոֆիայի համալսարան (1941) |
| Աշխատավայր | Սոֆիայի համալսարան |
| Պարգևներ |   և  |
| Զավակներ | Vladimir Zarev? |
Կենսագրություն
խմբագրելՊանտելեյ Զարևը ծնվել է 1911 թվականի նոյեմբերի 11-ին Վիդինում, Բուլղարիայի թագավորություն։ Պատանեկության տարիներին հետաքրքրվել է կոմունիստական գաղափարներով։ Դարձել է երիտասարդական շարժման ակտիվ մասնակից։ 1932 թվականին ընդունվել է Բուլղարիայի կոմունիստական կուսակցություն։ Հետապնդվել է իշխանությունների կողմից։ Դավադրությունում մասնակցության համար ձերբակալվել է։ Երկու տարի անցկացրել է բանտարկության մեջ (1935-1936)։
1941 թվականին ավարտել է Սոֆիայի համալսարանի փիլիսոփայական ֆակուլտետը։
1944 թվականի սեպտեմբերին, կոմունիստների իշխանություն գալուց հետո, աշխատել է «Ново време» ամսագրի խմբագիր։ 1947 թվականին դարձել է դոցենտ, 1950 թվականին՝ պրոֆեսոր, Սոֆիայի համալսարանի գրականության տեսության ամբիոնի վարիչ (1947-1978), իսկ 1968-1972 թվականներին եղել է համալսարանի ռեկտոր։
1951-1968 թվականներին աշխատել է որպես Գրականության ինստիտուտի բաժնի վարիչ (1948-1970), տնօրենի տեղակալ (1951-1962)։
«Литературна мисъл» ամսագրի գլխավոր խմբագիր (1957-ից)։ Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիայի փոխնախագահ (1968-ից)։
1972-1979 թվականներին եղել է Բուլղարիայի գրողների միության նախագահ, 1979-1989 թվականներին՝ Բուլղարիայի Ժողովրդական Հանրապետության խորհրդարանի անդամ, 1971-1990 թվականներին՝ ազգային ժողովի պատգամավոր։
Պանտելեյ Զարևը մահացել է 1997 թվականի փետրվարի 18-ին Սոֆիայում՝ 85 տարեկան հասակում։
Մատենագրություն
խմբագրելՊանտելեյ Զարևը բազմաթիվ հրապարակումներ, հետազոտությունների, մենագրությունների, գրքերի հեղինակ է։
Գրքեր
խմբագրել- (в съавторство с Цветан Минков и Кръстьо Генов) Българското възраждане: Характер и особености. София: Христо Чолчев, 1945, 1. изд. 1939 под загл.: Характер на Възраждането.
- Литературата като познание. София: Нариздат, 1945.
- Проблеми на развитието на българската литература. София: Наука и изкуство, 1949.
- Българската литература: Проблеми на развитието ѝ. София: Наука и изкуство, 1950.
- (в съавторство с Цветан Минков и Кръстьо Генов) Иван Вазов – народен писател. София: Наука и изкуство, 1950.
- (в съавторство с Цветан Минков и Кръстьо Генов) Естетическите възгледи на Маркс-Енгелс. София: Наука и изкуство, 1952.
- Стил и художественост. София: Бълг. писател, 1958.
- Богатството на литературния процес и социалистическият реализъм. София: Наука и изкуство, 1960.
- (в съавторство с Цветан Минков и Кръстьо Генов) Класика и съвременност: Избрани студии и статии. София: Бълг. писател, 1961.
- Христо Ботев: Лит.-крит. очерк. София: Бълг. писател, 1963.
- Преобразена литература: Сб. лит.-крит. Статии / Пантелей Зарев, Елисавета Багряна, Илия Бешков. София: Бълг. писател, 1969.
- За Ел. Багряна, Ст. Загорчинов, Н. Фурнаджиев, Л. Стоянов, Д. Димов, Ем. Станев, Г. Караславов, Д. Талев, А. Гуляшки, К. Калчев, Б. Райнов, Й. Радичков, В. Ханчев, Б. Божилов, П. Матев, Бл. Димитрова, Ил. Бешков, Ат. Далчев.
- Структурализъм, литературознание и естетически идеал. София: Бълг. писател, 1969.
- Димитър Димов [Лит.-крит. студия]. София: Бълг. писател, 1972.
- Георги Караславов. Изследване. София: Наука и изкуство, 1973.
- Емилият Станев. Изследване. София: Бълг. писател, 1973.
- Литературни портрети: Павел Вежинов, Андрей Гуляшки, Камен Калчев, Богомил Райнов. София: Бълг. писател, 1974.
- П. К. Яворов. Изследване. София: Нар. просвета, 1974.
- Народопсихология и литература: Аспекти на стила [Изследване]. [2. разш. изд.]. София: Бълг. писател, 1976.
- Христо Ботев. Богатството на гения. Изследване. София: ОФ, 1977.
- Панорама на българската литература в 5 т. – 1. издание 1966 – 1967., 3. прераб. и доп. изд. – София: Бълг. писател, 1977 – 1979.
- Съвременност и наследство [Теоретически и лит.-крит. очерци]. София: Бълг. писател, 1977.
- Теория на литературата в 2 т. София: Наука и изкуство, 1979 – 1981.
- Съчинения в 3 т. София: Бълг. писател, 1981.
- Българска класика в 2 т. София: Наука и изкуство, 1986 – 1987.
- Българска народопсихология и художествена литература. София: Наука и изкуство, 1983.
- Теория, психология и техника на стила. София: Бълг. писател, 1984.
- Съвременна чувствителност. Критика. София: Нар. младеж, 1986.
- Логиката на литературно-историческия процес. Логика и психология на литературното творчество. Пловдив: Христо Г. Данов, 1987.
- История на българската литературна критика в 3 т. София: Бълг. писател, 1989 – 1996.
- Спомени и размисли. София: УИ Св. Климент Охридски, 1995.
Հոդվածներ
խմբագրել- „По въпроса за основните направления в литературната наука и естетиката“. // Философска мисъл, 1947.
- „Литературно-историческите позиции на Никола Вапцаров“. // Септември, 1952.
- „Карл Маркс – основател на социалистическата естетика“. // Известия на Института за българска литература, 1954.
- „Тенденции в съвременния литературен процес“. // Съвременната тема и литературния процес. София, 1976.
- „Идеал. Съвременност. Световен литературен контекст“. // Септември, 1977.
- „Проблеми и достижения на младата литература“. // Литературен фронт.
- „Литературата като словесно-образно претворяване“. // Литературна мисъл, 1979.
- „Възприемане (рецепция) на художествената литература“. // Литературна мисъл, 1981.
- „Литературната критика и литературната история като литературна рецепция“. // Литературна мисъл, 1981.
- „Тодор Живков и художествената литература“. // Обзор, 1982.
- „Национално и универсално значение на българската литература“. // Септември, 1985.
- „Поет на съвременността и бъдещето – Любомир Левчев“. // Септември, 1985.
- „Априлският пленум и литературната критика“. // Септември, 1986.
- „Философската подоснова на литературната критика и на естетиката в края на ХІХ век“. // Литературна мисъл, 1990.
Մրցանակներ
խմբագրել- Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս (1974)
- Գեորգի Դիմիտրովի շքանշան (երկու անգամ, 1974, 1981)
- «Կիրիլ և Մեֆոդի սրբերի» շքանշան (1963)
- Դիմիտրովյան մրցանակ (երեք անգամ 1946, 1951, 1959).
- Մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1963)
- Մշակույթի ժողովրդական գործիչ (1969)
- «Բուլղարիա 1300» հոբելյանական մեդալ (1981)
- Իվան Վազովի մրցանակ (1981)[2]
- Բուլղարիայի գրողների միության մրցանակ (1968)
- Վիդինի պատվավոր քաղաքացի
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ «Иван Гранитски: "Без Вазов няма България. Той е духовният хемоглобин на нацията"». Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 19-ին.