Վիքիպեդիա

Չարլզ Ռոլս

Չարլզ Ստյուարտ Ռոլս (անգլ.՝ Charles Stewart Rolls, օգոստոսի 27, 1877(1877-08-27)[1][2], Metropolitan Borough of Westminster, Լոնդոնի կոմսություն, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - հուլիսի 12, 1910(1910-07-12)[3][4][5], Բորնմութ, Bournemouth, Christchurch and Poole, Դորսետ, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[6]), բրիտանացի օդաչու, ավտոարշավորդ և ձեռնարկատեր, Հենրի Ռոյսի հետ հիմնադրել է «Rolls- Royce Limited» ընկերությունը[7]։

Չարլզ Ռոլս
անգլ.՝ Charles Rolls
Դիմանկար
Ծնվել էօգոստոսի 27, 1877(1877-08-27)[1][2]
ԾննդավայրMetropolitan Borough of Westminster, Լոնդոնի կոմսություն, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
Մահացել էհուլիսի 12, 1910(1910-07-12)[3][4][5] (32 տարեկան)
Մահվան վայրԲորնմութ, Bournemouth, Christchurch and Poole, Դորսետ, Անգլիա, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[6]
ԳերեզմանLlangattock-Vibon-Avel
Քաղաքացիություն Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն
ԿրթությունԻթըն քոլեջ (1894)[6] և Թրինիթի քոլեջ (1898)[6]
Մասնագիտությունձեռնարկատեր, ճարտարագետ, հեծանվորդ, balloonist, մեքենայի դիզայներ և օդաչու
Ծնողներհայր՝ John Rolls, 1st Baron Llangattock?[6], մայր՝ Georgiana Rolls, Baroness Llangattock?[6]
 Charles Stewart Rolls Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Չարլզ Ռոլսը հարուստ տանտիրոջ՝ Լանգատոկի բարոն, գնդապետ Ջոն Ռոլսի չորս երեխաներից ամենափոքրն էր։ Ծնվել է Լոնդոնում, բայց մեծացել է Մոնմութի մոտակայքում գտնվող ընտանեկան վայրում։ Միջնակարգ կրթությունը ստացել է Իթըն քոլեջում, իսկ ինժեներականը՝ Քեմբրիջի համալսարանում։ Ռոլսը հետաքրքրվում էր ավտոմեքենաներով և Ուելսի երրորդ ավտոմոբիլիստն էր։

1896 թվականին Ռոլսը ձեռք է բերել իր առաջին մեքենան՝ Peugeot Phaeton-ը, որն առաջինն էր Քեմբրիջում։ Նա գլխավորել է այն ժամանակ ընդունված 4 մղոն/ժամ արագության սահմանափակման դեմ ակցիան և հասել դրա եռակի բարձրացման։ 1903 թվականին սահմանել է արագության ազգային ռեկորդ՝ 93 մղոն/ժամ։ Նույն տարվա ընթացքում Լոնդոնում հիմնադրել է ֆրանսիական ավտոմեքենաների վաճառքով զբաղվող ընկերություն։

1904 թվականին Ռոլսը հանդիպել է տեխնիկ Հենրի Ռոյսին, և 1906 թվականին կայացել է «Rolls-Royce» անունով արտադրությունը։ Ռոյսը ղեկավարում էր բիզնեսի ինժեներական բաժինը, Ռոլսը՝ ֆինանսները և վաճառքը։ 1907 թվականից սկսած՝ «Rolls-Royce» մեքենաները հաջողությամբ մասնակցել են մրցարշավների և ձեռք բերել մեծ համբավ։

1898 թվականին Ռոլսը սկսել է օդապարիկով թռչել՝ կատարելով 170 թռիչք։ 1903 թվականին նա համահիմնել է Թագավորական ավտոմոբիլային ակումբը։

Ռոլսը լրջորեն սկսել է զբաղվել ինքնաթիռներով միայն 1910 թվականի սկզբին, երբ ժամանակավորապես հեռացել է «Rolls-Royce»-ից։ 1910 թվականի գարնանը նա ստացել է երկրում ինքնաթիռ վարելու երկրորդ լիցենզիան (Ջոն Մուրից հետո)։ 1910 թվականի հունիսի 2-ին նա թռել է Լա Մանշի վրայով և ռեկորդային ժամանակում հետ վերադարձել՝ գերազանցելով Լուի Բլերիոյի արդյունքը (սա նեղուցով երրորդ թռիչքն էր Բլերիոյից և Ժակ Լեսեպսից հետո)։

1910 թվականի հուլիսի 10-ին Ռոլսը իր ֆրանսիական արտադրության ինքնաթիռի վրա տեղադրել է նոր հորիզոնական ղեկեր։ Հուլիսի 12-ին Բորնմութի մոտ ընդամենը 20 ֆուտ (6 մետր) բարձրության վրա ինքնաթիռը պայթել է օդում։ Ռոլսը մահացել է՝ դառնալով ավիավթարի առաջին բրիտանացի զոհը։

Համագործակցություն Ռոյսի հետ

խմբագրել

Ռոլսը Հենրի Ռոյսի հետ ծանոթացրել է Թագավորական ավտոմոբիլային ակումբի ընկեր, «Royce Ltd»-ի տնօրեն Հենրի Էդմունդսի միջոցով։ Էդմունդսը ցույց է տվել նրան Ռոյսի մեքենան և 1904 թվականի մայիսի 4-ին կազմակերպել Ռոլսի և Ռոյսի պատմական հանդիպումը Մանչեսթերի «Միդլենդ» հյուրանոցում։ Չնայած Ռոլսը նախապատվությունը տալիս էր երեք կամ չորս մխոցանի մեքենաներին, տպավորվել է երկմխոցանի «Royce 10»-ով և 1904 թվականի դեկտեմբերի 23-ի հետագա պայմանագրով համաձայնել վերցնել Ռոյսի արտադրած բոլոր մեքենաները։ Դրանք լինելու էին երկու, երեք, չորս և վեց մխոցանի՝ «Rolls Royce» ապրանքանիշի ներքո։

Առաջին «Rolls-Royce» ավտոմեքենան՝ «Rolls-Royce 10 hp»-ն, ներկայացվել է 1904 թվականի դեկտեմբերին Փարիզյան ավտոսրահում, թեև նախնական գովազդում ընդգծվում էր ոչ թե Ռոյս, այլ Ռոլս անվանումը։ 1906 թվականին Ռոլսը և Ռոյսը պաշտոնապես հաստատել են իրենց գործընկերությունը՝ ստեղծելով «Rolls-Royce Limited» ընկերությունը։ Տեխնիկական գործադիր տնօրեն է նշանակվել Ռոլսը՝ տարեկան 750 ֆունտ ստերլինգ աշխատավարձով՝ գումարած շահույթի 4%-ը, որը գերազանցում էր 10,000 ֆունտ ստերլինգը։ Ռոլսն ապահովում էր ֆինանսական աջակցությունը և գործարար ճկունությունը, որին լրացնում էր Ռոյսի տեխնիկական փորձը։ 1907 թվականին «Rolls-Royce Limited»-ը գնել է «C. S. Rolls & Co» ընկերությունը։

Ռոլսը մեծ ջանք էր գործադրում՝ հանրայնացնելու «Rolls-Royce»-ի անաղմուկ լինելն ու սահունությունը, այդ իսկ պատճառով 1906 թվականի վերջին մեկնել է ԱՄՆ՝ գովազդելու նոր մեքենաները։ 1907 թվականին ընկերությունն իր մեքենաների որակի և հուսալիության համար արժանացել է մրցանակների։ 1909 թվականին Ռոլսի հետաքրքրությունը բիզնեսի նկատմամբ նվազել է, տարեվերջին նա հրաժարական է տվել տեխնիկական գործադիր տնօրենի պաշտոնից և դարձել ոչ գործադիր տնօրեն[8]։

Մահ

խմբագրել
 
Ինքնաթիռի վթարի բեկորները, լուսանկար «Illustrated London News»-ի առաջին էջում, հուլիսի 16, 1910

Չարլզ Ռոլսը մահացել է 1910 թվականի հուլիսի 12-ին Բորնմութի Հենգիսթբուրի օդանավակայանում՝ ավիավթարի հետևանքով, երբ նրա «Wright Flyer» թռչող սարքի պոչը թռիչքի ժամանակ պոկվել է[9]։ Նա ավիավթարի արդյունքում զոհված առաջին բրիտանացին էր, իսկ աշխարհի մակարդակով՝ 11-րդ մարդը։

Նրա գերեզմանը գտնվում է Լլանգատոկ Լիբոն Ավելում՝ Սուրբ Կադոկա գերեզմանատանը, որտեղ Ռոլս ընտանիքի շատ անդամներ թաղված են տարբեր ընտանեկան դամբարաններում։ Նրա գերեզմանը գտնվում է Լլանգատոկի հարավում և ունի հետևյալ գրությունը․

 
- Երանի նրանց, ովքեր սրտով մաքուր են, որովհետև նրանք կտեսնեն Աստծուն։
  

Ռոլսի հիշատակին նվիրված արձանը, որտեղ նա պատկերված է բիպլանի մոդելի հետ, տեղադրվել է Մոնմութի Ազենկուր հրապարակում։ Նրա ևս մեկ հուշարձան բացվել է 1981 թվականին Բորնմութի Սուրբ Պետրոս կաթոլիկ դպրոցի ստորին խաղադաշտում, որը կառուցվել է Հենգիստբերի օդանավակայանի տեղում։ Շեպպեյ կղզու՝ Բոլոր Սրբերի եկեղեցում կա վիտրաժային պատուհան, որը նվիրված է Ռոլսին և ընկերակից օդաչու Սեսիլ Գրեյսին[10]։

Տոհմածառ

խմբագրել
Ջոն Ռոլս
(1735-1801)		Սառա Կոյշ
(c1742-1801)
Ջոն Ռոլս (Հենդրից)
(1776-1837)		Մարթա
Ջոն Էթերինգթոն Ռոլս
(1807-70)		Էլիզաբեթ Մարի Լոնգ
Ջոն Ռոլս, 1-ին բարոն
(1837-1912)		Լեդի Լլանգտոկ
(1837-1923)
Ջոն Ռոլս, 2-րդ Բարոն
(1870-1916)		Հենրի Ալան Ռոլս
(1871-1916)		էլիանոր Ջորջիանա Ռոլս
(1872-1961)		Չարլզ Ստյուարտ Ռոլս
(1877-1910)
(
Rolls-Royce Limited-ի համահիմնադիր)

Պատկերասրահ

խմբագրել
 
 
 
 
 
 
Չարլզ Ռոլսը օդապարիկում Ռոլսի վաստակած մեդալները, Մոնմուտի թանգարան Չարլզ Ռոլսի արձանը, Մոնմոութ Չարլզ Ռոլսի արձանը Դովերում Ռոլսի ընտանիքի դամբարանը, Լլանգատոկ Վիբոն Ավել վիտրաժային պատուհան Կառլ Փարսոնսի կողմից՝ Իսթչերչում, Քենթ

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 SNAC — 2010.
  2. ↑ 2,0 2,1 Find A Grave — 1996.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Encyclopædia Britannica
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Lundy D. R. The Peerage
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Gran Enciclopèdia Catalana (կատ.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
  6. ↑ 6,00 6,01 6,02 6,03 6,04 6,05 6,06 6,07 6,08 6,09 Oxford Dictionary of National Biography / C. Matthew — Oxford: OUP, 2004.
  7. ↑ «Rolls, Charles Stewart (1877-1910), motor car promoter and aviator». Oxford Dictionary of National Biography (անգլերեն). doi:10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-35817;jsessionid=0864bb15fb69128890199412e37cd3a4. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 16-ին.
  8. ↑ Pugh, Peter (2001). The Magic of a Name - The Rolls-Royce Story: The First 40 Years. Icon Books. ISBN 1-84046-151-9.
  9. ↑ «Hengistbury Head in the 20th Century». Hengistbury Head. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 29-ին.
  10. ↑ Eastchurch Parish Council Արխիվացված 22 Մայիս 2010 Wayback Machine. Accessed 21 May 2010.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չարլզ Ռոլս» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Չարլզ_Ռոլս&oldid=9743155» էջից