Վիքիպեդիա

Նիկոլայ Լեոնով

Խորհրդային հետախույզ

Նիկոլայ Լեոնով (օգոստոսի 22, 1928(1928-08-22), Q23838967?, Q19614554?, Սկոպինսկի շրջան, ԽՍՀՄ - ապրիլի 27, 2022(2022-04-27)[1], Մոսկվա, Ռուսաստան), Խորհրդային հետախուզության սպա[2], գեներալ-լեյտենանտ (1991), ԽՍՀՄ ԿԳԲ-ի վերլուծական տնօրինության ղեկավար (1991), ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի առաջին գլխավոր տնօրինության ղեկավարի տեղակալ (1983-1983, 1990): Պատմական գիտությունների դոկտոր, ՄԳԻՄՕ-ի դիվանագիտության ամբիոնի պրոֆեսոր 1990-ական թվականներին, Ռուսաստանի Պետդումայի 4-րդ գումարման պատգամավոր (2003-2007):

Նիկոլայ Լեոնով
ռուս.՝ Николай Сергеевич Леонов
Դիմանկար
Ծնվել էօգոստոսի 22, 1928(1928-08-22)
ԾննդավայրQ23838967?, Q19614554?, Սկոպինսկի շրջան, ԽՍՀՄ
Մահացել էապրիլի 27, 2022(2022-04-27)[1] (93 տարեկան)
Մահվան վայրՄոսկվա, Ռուսաստան
ԳերեզմանՏրոեկուրովյան գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Ռուսաստան
ԿրթությունՄիջազգային հարաբերությունների Մոսկվայի պետական ինստիտուտ
Գիտական աստիճանպատմական գիտությունների դոկտոր
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ, դիվանագետ, պատմաբան և հետախույզ
ԱշխատավայրՄիջազգային հարաբերությունների Մոսկվայի պետական ինստիտուտ
Զբաղեցրած պաշտոններՊետական Դումայի անդամ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Պարգևներ և
մրցանակներ
Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան և Կարմիր Աստղի շքանշան
Անդամություն4th State Duma of the Russian Federation?
 Nikolai Leonov Վիքիպահեստում

Կյանք և գործունեություն

խմբագրել

Նիկոլայ Լեոնովը ծնվել է գյուղացիական ընտանիքում, հայրը Սերգեյ Միխայլովիչ Լեոնովն էր (1903–?), մայրը՝ Նատալյա Վլադիմիրովնա Տրիֆոնովան (1906–?)[3]։ 1938 թվականին Նիկոլայը տեղափոխվում է մոր և խորթ հոր մոտ՝ Էլեկտրոստալ քաղաք, որտեղ[4] 1947 թվականին ավարտում է միջնակարգ դպրոցը ոսկե մեդալով[5][6], որից հետո ընդունվում է Մոսկվայի միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտ[5]։ Դեռևս դպրոցական տարիներին սկսել է հետաքրքրվել պատմությամբ[5]։ Ինչպես գրում է Ա. Ն. Կրուտովը, «Հայրենական մեծ պատերազմի ծանր ժամանակներում 13-ամյա Նիկոլայ Լեոնովը ստանձնեց մոր և չորս կրտսեր քույրերի խնամքը»[2]:

Ավարտելուց հետո նա գործուղվել է ոչ թե արտաքին գործերի նախարարություն, այլ ոչ հեղինակավոր վայր՝ արտաքին գործերի նախարար Վիշինսկու հետ ունեցած կոնֆլիկտի պատճառով։ Կուսակցությանը երաշխավորագիր տալուց հրաժարվելու պատճառով համակուրսեցին հինգ ուսանողի մեղադրել է բռնաբարության փորձի մեջ, իսկ Լեոնովը, լինելով խմբավորման կոմսոմոլի կազմակերպիչ և իմանալով կատարվածի իրական նախապատմությունը, այդ մասին գրել է նախարարին[7])[8]՝ արտասահմանյան գրականության հրատարակչությանը՝ տարբեր օտար լեզուներով[6]։

1953 թվականի մայիսին նա ուղարկվել է պրակտիկայի Մեքսիկա[9], որտեղ ճանապարհորդել է «Անդրեա Գրիտտի» առեւտրային նավով Ջենովա նավահանգստից։ Այնտեղ նա հանդիպեց Ռաուլ Կաստրոյին[3][4][10]։ Ժամանումից հետո Լեոնովը սկսեց դասերի հաճախել Մեքսիկայի համալսարանի (Մեքսիկայի ազգային ինքնավար համալսարան) բանասիրական և փիլիսոփայական ֆակուլտետում։

1956 թվականի ամռանը Լեոնովը հանդիպեց Չե Գևարային։ Սակայն որոշ ժամանակ անց որոշ կուբացի հեղափոխականներ ձերբակալվեցին, և Գևարայի բնակարանի խուզարկության ժամանակ գտնվեց Լեոնովի լուսանկարը[3]։ Սա դարձավ Նիկոլայ Լեոնովի հայրենիք վերադառնալու պատճառը։ 1958 թվականին ընդունվել է ԽՍՀՄ ԳԱ պատմության ինստիտուտի հեռակա ասպիրանտուրա Լատինական Ամերիկայի գծով[4]։

1958 թվականին Լեոնովն ընդունվել է ՊԱԿ-ի 101-րդ դպրոց՝ որպես հետախույզ[11]։ 1959 թվականին ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի նախագահի տեղակալ Ա.Ի. Լեոնովը հիշել է, որ Միկոյանի հետ Կուբա իր այցի ժամանակ Ֆիդելը հարցրել է Միկոյանին՝ մատնացույց անելով Լեոնովին. «Վստա՞հ ես, որ սա ձեր մարդն է»։ Միկոյանը պատասխանել է. «Սա իմ թարգմանիչն է, իհարկե, ես վստահ եմ նրա վրա»: Այնուհետև Ֆիդելը ծիծաղել է՝ ասելով. «Փառք Աստծո, որովհետև Մեքսիկայում մենք սկզբում մտածեցինք, որ դա կարող է լինել ԿՀՎ-ի կողմից ուղարկված ինչ-որ կազակիկ»[12]։

1960 թվականից Լեոնովն աշխատում է Լատինական Ամերիկայի հետախուզության ոլորտում ԱՄՆ հետախուզական ծառայությունների դեմ[3]։ Ուղեկցել և թարգմանել է Ֆ. Կաստրոյին ԽՍՀՄ կատարած ուղևորության ժամանակ 1963 թվականին։ Լեոնովը ղեկավարում էր Կուբայի ուղղությունը ռուսաստանի արտաքին հետախուզության մեջ[13], նա ստիպված էր ակտիվորեն մասնակցել Լատինական Ամերիկայի երկրներում ամերիկյան ազդեցության դեմ պայքարին առնչվող բազմաթիվ միջոցառումներին։ Նա նաև կարճատև գործուղումների է մեկնել Աֆղանստան և այլ երկրներ[11]։

1991 թվականի հունվարի 30-ից օգոստոսի 27-ը եղել է ԽՍՀՄ ՊԱԿ-ի վերլուծական տնօրինության (Օպերատիվ վերլուծության և տեղեկատվության ծառայություն) ղեկավար։ ԽՍՀՄ ՊԱԿ Կոլեգիայի անդամ։ 1991 թվականի օգոստոսյան իրադարձություններից հետո նա հրաժարական է տվել[2]։ ՊԱԿ-ի ընկերների հետ կազմակերպել է Ռուսաստանի Ազգային տնտեսական անվտանգության ծառայություն ԲԲԸ[3]։ Պաշտպանել է թեկնածուական և դոկտորական ատենախոսություններ[4]։

1994 թվականից նա դասավանդում է ժամանակակից պատմություն ՄԳԻՄՕ-ում[4]։ 1996 թվականից համագործակցել է «Ռուսական տուն» ամսագրի հետ, ինչպես նաև մասնակցել է «Ռուսական տուն» հեռուստաշոուին մինչև դրա փակումը։ Ռուսաստանի IV գումարման Պետդումայի պատգամավոր (2003-2007) Ռոդինա դաշինքից, Ժողովրդական կամք կուսակցության անդամ։ Նա եղել է «Դար» առցանց թերթի մշտական ​​հեղինակ։

2005 թվականին ստորագրել է «Նամակ 5000»-ը (2005 թվականին 5000 մարդու ստորագրությամբ բաց կոչը ուղղված Ռուսաստանի գլխավոր դատախազին, ինչով սուր քննադատության էին ենթարկել մի շարք հրեաների և հրեական համայնքների պահվածքը), Ռուսաստանի բնական գիտությունների ակադեմիայի ակադեմիկոս։ Լեոնովը Միտրոխինի արխիվում ներառված անձանց թվում է։

Լեոնովը մահացել է 94 տարեկան հասակում ծանր երկարատև հիվանդությունից հետո[14][15]։ Թաղված է Տրոեկուրովսկոյե գերեզմանատանը։

Պարգևներ

խմբագրել

Աշխատություններ

խմբագրել
  • Борьба церкви с государством в Мексике (1965).
  • Некоторые проблемы политической истории Центральной Америки XX столетия. — Москва: Наука, 1972. — 253 с.
  • Очерки новой и новейшей истории стран Центральной Америки. — Москва: Мысль, 1975. — 325 с.
  • Омар Торрихос: «Я не хочу войти в историю, я хочу войти в зону канала» / Предисл. Х. де Х. Мартинеса. — М.: Междунар. отношения, 1990. — 237 с. — ISBN 5-7133-0283-0
  • Лихолетье: [Мемуары разведчика]. — М.: Междунар. отношения, 1994. — 395 с. — (Секретные миссии). — ISBN 5-7133-0785-9
    • Лихолетье: [Мемуары разведчика]. — М.: Изд. центр «Терра», 1997. — 330 с. — (Секретные миссии). — ISBN 5-300-01213-0
  • Фидель Кастро: Политическая биография. — [2. изд., ил., испр.]. — М.: Рекл.-компьютер. агентство газ. «Труд», 1999. — 447 с. — ISBN 5-93334-001-4 (соавтор: В. А. Бородаев)
  • Крестный путь России. 1991—2000. — М.: Рус. Дом, 2002. — 525 с. — ISBN 5-901505-03-4
    • Крестный путь России. 1991—2000. — М.: Рус. Дом, 2003. — 525 с. — ISBN 5-901505-03-4
  • Крестный путь России. — М.: Русский дом, 2003. — 376 с. — ISBN 5-901505-06-9
    • Крестный путь России. — М.: Эксмо: Алгоритм, 2005. — 508 с. — (Новейшая история России). — ISBN 5-699-09432-6.
  • Лихолетье: зап. гл. аналитика Лубянки. — М.: Эксмо: Алгоритм, 2005. — 475 с. — (История России. Современный взгляд). — ISBN 5-699-09030-4
  • Россия 2000—2008. Закат или рассвет?. — Москва: Русский дом, 2008. — 545 с. — ISBN 5-901-505-15-8
  • Холодная война против России. — Москва: Эксмо: Алгоритм, 2010. — 237 с. — (Проект «АнтиРоссия»). — ISBN 978-5-699-41155-9
  • Что еще может Путин?. — Москва: Алгоритм, 2012. — 253 с. — (Политические расследования). — ISBN 978-5-4438-0051-6
    • Что еще может Путин?: [советы старшего по званию]. — Москва: Алгоритм, 2013. — 253 с. — (Как Путину обустроить Россию). — ISBN 978-5-4438-0251-0
  • Рауль Кастро. — Москва: Молодая гвардия, 2015. — 252 с. — (Жизнь замечательных людей. Биография продолжается…; вып. 31). — ISBN 978-5-235-03814-1
  • Лихолетье: последние операции советской разведки. — Москва: Алгоритм, 2015. — 429 с. — (Мемуары под грифом «Секретно»). — ISBN 978-5-906789-75-4 — 2000 экз
  • Рауль Кастро: Меня избрали для того, чтобы я защищал дело социализма: 2008—2017. — Москва: МАКС Пресс, 2017. — 261 с. — ISBN 978-5-317-05616-2. — 500 экз. (соавторы: В. А. Бородаев, А. А. Лепешкин)
  • Лихолетье. Последние годы СССР. — Москва: Родина, 2020. — 365 с. — (Книга. Эпоха). — ISBN 978-5-907149-05-2

Գրականություն

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Умер экс-начальник аналитического управления КГБ разведчик Николай Леонов
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Прощай, дорогой Николай Сергеевич | Журнал Русский Дом». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-05-10-ին. Վերցված է 2023-09-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 ЛЕОНОВ Николай Сергеевич
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 nash-sovremennik.ru/archive/2008/n8/248-257_Polyakova.pdf
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Полякова, 2008, էջ 250
  6. ↑ 6,0 6,1 «Н. С. Леонов». Արխիվացված է օրիգինալից 2009-01-03-ին. Վերցված է 2008-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 3 (օգնություն)
  7. ↑ Полякова, 2008, էջ 250—251
  8. ↑ «Николай Леонов: Жалею, что не дали освободить Корвалана - Новости Санкт-Петербурга - Фонтанка.Ру». Արխիվացված է օրիգինալից 2012-10-31-ին. Վերցված է 2013-04-23-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  9. ↑ Полякова, 2008, էջ 251
  10. ↑ «ПОСОЛЬСКИЙ ПРИКАЗ » Генерал Леонов: Че Гевара был настоящим коммунистом». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-09-04-ին. Վերցված է 2023-09-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  11. ↑ 11,0 11,1 «Н. С. Леонов. Внешняя политика России (лекция)». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-06-09-ին. Վերցված է 2008-07-31-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն); no-break space character in |title= at position 3 (օգնություն)
  12. ↑ «Николай Леонов: Политика Фиделя Кастро - образец эквилибристики - Российская газета». Արխիվացված է օրիգինալից 2023-09-09-ին. Վերցված է 2023-09-09-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  13. ↑ Полякова, 2008, էջ 253
  14. ↑ «Русский Вестник - Просмотр новости». Արխիվացված է օրիգինալից 2022-06-15-ին. Վերցված է 2023-09-04-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
  15. ↑ «Скончался аналитик внешней разведки СССР Николай Леонов» (ռուսերեն). Regnum. 2022-04-27. Արխիվացված է օրիգինալից 2022-04-27-ին. Վերցված է 2022-04-27-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նիկոլայ Լեոնով» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նիկոլայ_Լեոնով&oldid=10149987» էջից