Վիքիպեդիա

Յուդիտա Վայչյունայտե

լիտվացի բանաստեղծ և թարգմանիչ, մանկագիր

Յուդիտա Վայչյունայտե (լիտ.՝ Judita Vaičiūnaitė, հուլիսի 12, 1937(1937-07-12)[1][2], Կաունաս, Լիտվա - փետրվարի 11, 2001(2001-02-11)[1][2], Վիլնյուս, Լիտվա), 20-րդ դարի երկրորդ կեսի լիտվացի բանաստեղծ և թարգմանիչ։

Յուդիտա Վայչյունայտե
Ծնվել էհուլիսի 12, 1937(1937-07-12)[1][2]
ԾննդավայրԿաունաս, Լիտվա
Վախճանվել էփետրվարի 11, 2001(2001-02-11)[1][2] (63 տարեկան)
Վախճանի վայրՎիլնյուս, Լիտվա
Մասնագիտությունբանաստեղծուհի, մանկագիր և գրող
Լեզուլիտվերեն
Քաղաքացիություն Լիտվա
ԿրթությունՎիլնյուսի համալսարան
ԱմուսինHermanis Marģers Majevskis?

Հոգեբույժ, նյարդաբան Վիկտորաս Վայչյունասի դուստրն է, բանաստեղծ Պյատրաս Վայչունասի զարմուհին[3]։

Կենսագրություն խմբագրել

Յուդիտա Վայչյունայտեն ծնվել է 1937 թվականին, Կաունասում, հոգեբույժի և նյարդաբան Վիկտորաս Վայչյունասի ընտանիքում։ 1959 թվականին ավարտել է Վիլնյուսի պետական համալսարանի պատմության և բանասիրության ֆակուլտետը, որտեղ ուսանել է լիտվերեն և գրականություն, միևնույն ժամանակ սովորել է երաժշտական դպրոցում։ Բանաստեղծուհու ստեղծագործական ձևավորման վրա ազդել են նրա դասընկերները՝ Աուշրա Սլուցկայթեն և Տոմաս Վենկլովան[4]։

Աշխատել է Լիտվայի գրողների միության Литература ир мянас („Literatūra ir menas“, «Գրականություն և արվեստ», 1962-1966) շաբաթական հանդեսում, «Կալբա Վիլնյուս» („Kalba Vilnius“, «Վիլնյուսն է խոսում») շաբաթաթերթում և «Նաույասիս դենիվիդիս» („Naujasis dienovidis“) շաբաթաթերթի խմբագրություններում։

Ստեղծագործություններ խմբագրել

Բանաստեղծություններ սկսել է հրապարակել 1956 թվականից։ Առաջին գրքում բացակայում էր ցեզուրան, երկրորդ գիրքը՝ „Pavasario akvarelės“ («Գարնանային ջրանկարներ»), լույս է տեսել 1960 թվականին[3]։ Երեխաների համար գրված „Skersgatvio pasaka“ ստեղծագործությունը բեմադրվել է Վիլնյուսի երիտասարդական թատրոնում (1972), „Apsiaustas“ պիեսը՝ Կաունասի դրամատիկական թատրոնում (1972), պիեսները հետագայում բեմադրվել են Լիտվայի տարբեր թատրոններում։ Գրել է նաև մանկական հիշողությունների „Vaikystės veidrody“ («Մանկության հայելիում», 1996) գիրքը։

Լիտվերեն է թարգմանել Աննա Ախմատովայի բանաստեղծությունները, որոնք լիտվերեն լույս են տեսել Ախմատովայի „Poezija“ (1964) ժողովածուում և հանդեսում, Օլգա Բերգգոլցի բանաստեղծությունները („Blokados kregždė“ լիրիկական ժողովածու, 1979), Սեմյոն Կիրսանովի, Գեորգի Լեոնիձեի, Ֆրանտիշեկ Գրուբինաի, Դեսանկա Մաքսիմովիչի բանաստեղծությունները, ինչպես նաև Սոֆյա Մոգիլևսկու «Սանտա Թերեզա թավջութակը» վեպը, Վլադիսլավ Կրապիվինի պատմվածքներն ու վեպերը („Pažvelk į tą žvaigždę“, 1976): Յուդիտա Վայչյունայտեին է պատկանում նաև Լուիս Քերոլի «Ալիսը հայելու աշխարհում» („Alisa veidrodžių karalystėje“, 1965, թարգմանիչ՝ Յուլիա Լապենիտե) վիպակի բանաստեղծական տեքստերը։

Վայչյունայտեի բանաստեղծությունները տպագրվել են անգլերեն, լատիշերեն, նորվեգերեն և ռուսերեն թարգմանություններով։

Պարգևներ, մրցանակներ խմբագրել

  • «Պոեզիայի գարուն» մրցանակի դափնեկիր (1978)
  • Լիտվայի պետական մրցանակ (1986) „Nemigos aitvaras“ (1985) բանաստեղծական ժողովածուի համար
  • Բալթյան ասամբլեայի մրցանակ(1996) „Žemynos vainikai“ պոեզիայի ժողովածուի համար
  • Լիտվայի մեծ իշխան Գեդիմինասի շքանշանի սպայական խաչ (1997)
  • Լիտվայի գրողների միության մրցանակ (2000)

Հիշատակ խմբագրել

Վիլնյուսում Յուդիտա_Վայչյունայտեի անունով փողոց կա (Juditos Vaičiūnaitės gatvė) (Պանրայայ շրջան)[5]։ Բանաստեղծուհու մահվան տասներորդ տարելիցի կապակցությամբ 2011 թվականի օգոստոսի 4-ին Ստանիսլավ Մոնյոշկոյի հրապարակում՝ Վիլնյուսի Ս. Կատերինի եկեղեցու մոտ բացվել է հուշային կոմպոզիցիա։ Այն իրենից ներկայացնում է ցանցկեն հովանոց, որի վրա տեղավորվել է սոխակը և թիթեղ, որի վրա գրված է Վայչյունայտեի բանաստեղծական տողերից (քանդակագործ՝ Հենրիկաս Օրակաուսկաս)[6][7]։

Գրքեր խմբագրել

  • Pavasario akvarelės: eilėraščiai. Vilnius: Valstybinė grožinės literatūros leidykla, 1960.
  • Kaip žalias vynas: eilėraščiai. Vilnius: Valstybinė grožinės literatūros leidykla, 1962.
  • Per saulėtą gaublį: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1964.
  • Vėtrungės: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1966.
  • Po šiaurės herbais: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1968.
  • Spalvoti piešiniai: eilėraštukai. Vilnius: Vaga, 1971.
  • Pakartojimai: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1971.
  • Klajoklė saulė: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1974.
  • Balkonas penktame aukšte: eilėraščiai jaunesniam mokykliniam amžiui. Vilnius: Vaga, 1975.
  • Neužmirštuolių mėnesį: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1977.
  • Mėnulio gėlė: vienaveiksmės pjesės - pasakos jaunesniam mokykliniam amžiui. Vilnius: Vaga, 1979.
  • Šaligatvio pienės: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1980.
  • Pavasario fleita: pjesės. Vilnius: Vaga, 1980.
  • Karuselės elnias: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1981.
  • Smuikas: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1984.
  • Nemigos aitvaras: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1985.
  • Žiemos lietus: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1987.
  • Šešėlių laikrodis: eilėraščiai. Vilnius: Vaga, 1990.
  • Gatvės laivas: eilėraščiai. Vilnius: Vyturys, 1991.
  • Pilkas šiaurės namas: eilėraščiai. Vilnius: Viltis, 1994.
  • Žemynos vainikai: eilėraščiai. Vilnius: Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 1995.
  • Vaikystės veidrody: eilėraščiai. Vilnius: Baltos lankos, 1996.
  • Kai skleidžiasi papirusas: orientalistiniai eilėraščiai. Kaunas: Orientas, 1997.
  • Sus. Vilnius: Vaga, 1998.
  • Skersgatvių šešėliais aš ateisiu: eilėraščiai. Vilnius: Žuvėdra, 2000.
  • Debesų arka: 1998-2000 metų eilėraščiai. Vilnius, Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 2000.
  • Raštai. Vilnius: Gimtasis žodis, 2005.
  • Aitvaras: eilėraščių rinktinė. Vilnius: Alma littera, 2005.
  • Dulkėta Kauno saulė. — Vilnius: Versus aureus, 2007. — 72 с. — ISBN 978-9955-69-998-9
  • Mabre viešbutis. — Vilnius: Lietuvos rašytojų sąjungos leidykla, 2009. — 152 с. — ISBN 978-9986-39-623-9
  • Лунный цветок: Одноактные пьесы-сказки. Для мл. школ. возраста. 93 с. Вильнюс: Вага, 1979
  • Одуванчики на тротуаре: Стихи. Вильнюс: Вага, 1980. 126 с.
  • Змей бессонницы: Стихи. Худож. Р. Гибавичюс. Вильнюс: Вага, 1985. 415 с.
  • Зимний дождь: Стихи. Худож. Р. Гибавичюс. Вильнюс: Вага, 1987. 148 с.
  • В месяц незабудок: Стихи. Пер. с литов. Л. Сушковой; худож. Р. Гибавичюс. Москва: Советский писатель, 1987. 159 с.
  • Dikt fra Sųvnlųshetens Drake og andre samlinger. Oslo, 1994
  • Fire Put Out by Fire: Selected poems of Judita Vaiciunaite in Lithuanian and English. Lewiston, 1996.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 VLE
  4. ↑ Judita Vaičiūnaitė
  5. ↑ «Juditos Vaičiūnaitės gatvė Vilniuje». Vilniaus katalogas (լիտվերեն). Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.
  6. ↑ Viktorija Samarinaitė (2011 թ․ օգոստոսի 4). «Poetės J. Vaičiūnaitės gerbėjai jos poezija galės mėgautis S. Moniuškos skvere po skylėtu skėčiu». Lrytas.lt (լիտվերեն). Lrytas. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունվարի 10-ին. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.
  7. ↑ «Įamžintas J. Vaičiūnaitės atminimas». Bernardinai.lt (լիտվերեն). Bernardinai.lt. 2011 թ․ օգոստոսի 5. Վերցված է 2014 թ․ հունվարի 11-ին.

Գրականություն խմբագրել

Emilija Dagytė, Danutė Straukaitė. Vaičiūnaitė Judita // Tarybų Lietuvos rašytojai. Biografinis žodynas. — Vilnius: Vaga, 1975. — С. 168—169. — 190 с. — 30 000 экз.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

  • «Judita Vaičiūnaitė». Writers (անգլերեն). www.rasytojai.lt. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 5-ին.
  • «Vaičiūnaitė Judita». Tekstai (լիտվերեն). Tekstai.lt. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 5-ին.
  • Gintarė Bernotienė (2013 թ․ դեկտեմբերի 16). «Vaičiūnaitė Judita». Visuotinė lietuvių enciklopedija (լիտվերեն). Mokslo ir enciklopedijų leidybos centras. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 3-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յուդիտա_Վայչյունայտե&oldid=9458859» էջից