Մարկոս Ավրելիոս
Մարկոս Ավրելիոս Անտոնինոս (լատ.՝ Marcus Aurelius Antoninus, ապրիլի 26, 121[1], Հռոմ, Հռոմեական Իտալիա, Հռոմեական կայսրություն - մարտի 17, 180[2][1], Վինդոբոնա, Վերին Պանոնիա, Հռոմեական կայսրություն), Հռոմի կայսր Անտոնինոսների հարստության ներկայացուցիչ, ուշ ստոիկյան դպրոցին պատկանող փիլիսոփա, Էպիկտետոսի հետևորդ, «Խորհրդածություններ» երկի հեղինակ։
Մարկոս Ավրելիոս | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է՝ | ապրիլի 26, 121[1] |
| Ծննդավայր | Հռոմ, Հռոմեական Իտալիա, Հռոմեական կայսրություն |
| Մահացել է՝ | մարտի 17, 180[2][1] (58 տարեկան) բնական մահով |
| Վախճանի վայր | Վինդոբոնա, Վերին Պանոնիա, Հռոմեական կայսրություն |
| Սուրբ Հրեշտակի ամրոց | |
| Երկիր | Հին Հռոմ |
| Ազգություն | հին հռոմեացիներ |
| Տոհմ | Nerva–Antonine dynasty? |
| քաղաքական գործիչ, փիլիսոփա և գրող | |
| Հայր | Մարկո Աննիոս Վերոս |
| Մայր | Դոմինիտա Լուսիլա |
| Երեխաներ | Կոմմոդոս, Marcus Annius Verus Caesar?, Annia Aurelia Galeria Faustina?, Fadilla?, Lucilla?, Annia Cornificia Faustina Minor?, Vibia Aurelia Sabina?, Titus Aurelius Fulvus Antoninus? և Domitia Faustina? |
| Հավատք | հին հռոմեական կրոն |
ԿենսագրությունԽմբագրել
Հաջորդել է Անտոնինոս Պիոսին։ 162-166 թթ. հռոմեա-պարթևական պատերազմում հաղթել է պարթևներին, որոնց հետ 166 թ. կնքած պայմանագրով Հռոմեական կայսրությանն է անցել Միջագետքի արևմտյան մասը, Հայաստանը ճանաչվել է անկախ, որտեղ, սակայն, թագավորելու էին Հռոմի դրածոները։ 166-180 թթ. պատերազմում պարտության է մատնել գերմանական ցեղերին և սարմատներին։ 172 թ. ճնշել է Եգիպտոսում բռնկված «բուկոլոսների» (հովիվների) ապստամբությունը։
Լինելով ստոիկյան դպրոցի հետևորդ՝ Մարկոս Ավրելիոսը իր «Խորհրդածություններ» (հունարեն վերնագիրը` «Ինքն իրեն/Ինքն իր համար» (հուն․՝ Τὰ εἰς ἑαυτόν), հայերեն թարգմանվել է նաև «Գիրք ոսկեղենիկ» անվամբ) փիլիսոփայական աշխատության մեջ (բաղկացած է 12 «գրքերից» կամ գլուխներից) արտահայտել է ինքնակատարելագործման ձգտում, հոռետեսորեն է վերաբերվել քաղաքական կարգի կատարելագործման հնարավորությանը։
Մարկոս Ավրելիոսի «Խորհրդածություններ» աշխատությունը թարգմանվել է արևելահայերեն հին հունարենից Արամ Թոփչյանի և Գոհար Մուրադյանի կողմից և հրատարակվել 2018 թ. [3]։
ԳրականությունԽմբագրել
- Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատ. 7, Երևան, 1981, էջ 324։
Արտաքին հղումներԽմբագրել
- «Խորհրդածություններ» աշխատության հայերեն թարգմանության էջը «Զանգակ» հրատարակչության կայքում
- Հատվածներ Մարկոս Ավրելիոսի «Խորհրդածություններ» երկից
|
Սա անձի մասին անավարտ հոդված է։ Դուք կարող եք օգնել Վիքիպեդիային՝ ուղղելով և լրացնելով այն։ |
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Любкер Ф. Antoninus (ռուս.) // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 107.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Марк-Аврелий, Антонин (ռուս.) // Военная энциклопедия — СПб.: Иван Дмитриевич Сытин, 1914. — Т. 15. — С. 201.
- ↑ [1]