Վիքիպեդիա

Մարգարիտա ֆոն Վրանգել

Մարգարիտա ֆոն Վրագել (անգլ.՝ Margarete von Wrangell, հունվարի 7, 1877(1877-01-07)[1], Մոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2] - մարտի 21, 1932(1932-03-21)[2], Շտուտգարտ, Վայմարյան Հանրապետություն), գերմանացի ագրոքիմիկոս, գերմանական համալսարանի առաջին կին պրոֆեսոր[3]։

Մարգարիտա ֆոն Վրանգել
Դիմանկար
Ծնվել էհունվարի 7, 1877(1877-01-07)[1]
ԾննդավայրՄոսկվա, Ռուսական կայսրություն[2]
Մահացել էմարտի 21, 1932(1932-03-21)[2] (55 տարեկան)
Մահվան վայրՇտուտգարտ, Վայմարյան Հանրապետություն
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն և  Վայմարյան Հանրապետություն
Մայրենի լեզուգերմաներեն և ռուսերեն
ԿրթությունԹյուբինգենի համալսարան
Մասնագիտությունքիմիկոս, համալսարանի դասախոս և գյուղատնտես
ԱշխատավայրՀոենհայմի համալսարան
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Margarete von Wrangell Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Մարգարիտա ֆոն Վրագելը ծնվել է 1877 թվականի հունվարի 7-ին Մոսկվայում՝ ռուսական կայսերական բանակի գնդապետ Կառլ Ֆաբիան բարոն ֆոն Վրագելի (1839-1899) տանը, որը ամուսնացած էր իր հեռու հարազատ բարոնուհի ֆոն Վրանգելի հետ[4]։ Ընտանիքը ստիպված էր հաճախ տեղափոխվել և նա սովորել է Մոսկվայում և Ուֆայում։ Երբ 1888 թվականին նրա հայրը ծառայությամբ տեղափոխվել էր Թալին, Մարգարիտա Վրագելը սկսեց հաճախել տեղի գերմանական կանանց դպրոցը։ Նրա մաթեմատիկա և բնական գիտություններ առարկաների հանդեպ հակումը վաղ է դրսևորվել։ 1894 թվականին ավարտել է դպրոցը ուսուցչուհու վկայականով։ Մի քանի տարվա ընթացքում նա տվել է անհատական դասեր, ինչպես նաև զբաղվել է նկարչությամբ և գրել պատմվածքներ։

Գրայֆսվալդի համալսարանի հաճախումը նրա կյանքի համար շրջադարձային է եղել։ 1904 թվականի աշնանը նա ընդունվել է Տյուբինգենի համալսարան։ 1909 թվականին նա փայլուն պաշտպանել է «Isomerieerscheinungen beim Formylglutaconsäureester und seinen Bromderivaten»(գերմ.) դիսերտացիան և աշխատել է նոբելյան դափնեկիրներ Ուիլյամ Ռամզայի հետ Լոնդոնում և Մարի Կյուրիի հետ Փարիզում։ 1912 թվականի վերջին տուն վերադառնալով, նա գլխավորել է Էստոնիայի գյուղացիական միության փորձառու կայանը։ 1917 թվականին, բոլշևիկների կողմից կալանավորումից և գերմանական զինվորների կողմից ազատումից հետո, Մարգարիտա Վրագելը հայտնվել է Գերմանիայում գտնվող Հոհենհեյմի համալսարանում։

Մարգարիտա Վրագելը պաշտպանելով երկրորդ դիսերտացիան, ստացել է պրիվատ-դոցենտի պաշտոն։ 1923 թվականին Վյուտեմբերգյան նախարարությունը նրան նշանակել է Հոհենհեյմի համալսարանի բույսերի սնման ամբիոնի պրոֆեսոր և բուսաբուծության խնդիրներով զբաղվող ինստիտուտներից մեկի տնօրեն, որը գիտնական տղամարդկանց մոտ առաջացրել է մեծ դժգոհություն։ Գործընկերների հետ հարաբերությունները երկդիմի էին, մեկը Վրանգելին մեղադրում էր գոռոզության մեջ, իսկ ուրիշները հիանում էին նրա բարությամբ և հումորով։

20-րդ դարի սկզբին եվրոպական մի շարք երկրներում կին պրոֆեսորները չէին կարող լինել ամուսնացած։ Բայց երբ 1928 թվականին Վրանգելը ամուսնացավ իր մանկության ընկեր Վլադիմիր Անդրոնիկովի հետ, նրա համար կատարվել է առաջին զիջումներից մեկը, որի շնորհիվ նա թույլատվություն էր ստացել շարունակել դասավանդումը և ինստիուտի ղեկավարումը։

Մարգարիտա ֆոն Վրագելը մահացել է 1932 թվականի մարտի 31-ին 55 տարեկան հասակում՝ Շտուտգարտում։

Ընտրյալ հրապարակումներ խմբագրել

  • Phosphorsäureaufnahme und Bodenreaktion. Verlagsbuchhandlung Paul Parey Berlin 1920. Habilitationsschrift Landwirtschaftliche Hochschule zu Hohenheim 1920.
  • Gesetzmäßigkeiten bei der Phosphorsäureernährung der Pflanze. Verlagsbuchhandlung Paul Parey Berlin 1922.
  • (Ed.) Die Düngerlehre. Von D. N. Prjanischnikow. Professor an der Landwirtschaftlichen Hochschule in Moskau. Nach der fünften russischen Auflage herausgegeben von M. von Wrangell. Verlagsbuchhandlung Paul Parey Berlin 1923.
  • "Ernährung und Düngung der Pflanzen. In: Handbuch der Landwirtschaft. Herausgegeben von F. Aereboe, J. Hansen und Th. Roemer. Verlagsbuchhandlung Paul Parey Berlin 1929. Volume 2, pp. 295–396.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Deutsche Nationalbibliothek Record #118807927 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  3. ↑ Weeks, Mary Elvira (1938). «Margarethe von Wrangell: Das Leben einer Frau, 1876-1932 (Andronikow, Prince Wladimir)». J. Chem. Educ. 15 (6): 298–299. Bibcode:1938JChEd..15..298W. doi:10.1021/ed015p298.2.
  4. ↑ Stackelberg, Otto Magnus von Genealogisches Handbuch der estländischen Ritterschaft. Т. 1. — Гёрлиц, 1931. — С. 592.

Գրականություն խմբագրել

  • Рулёв А., Воронков М. Жемчужины химической науки // Наука и жизнь. — 2012. — № 10. — С. 78. — ISSN 0028-1263.
  • Mayer, Adolf (1932). «Margarete von Wrangell, Fürstin Andronikof. ? 31. März 1932 zu Stuttgart». Die Naturwissenschaften. 20: 322. Bibcode:1932NW.....20..322M. doi:10.1007/BF01504626.
  • Schwarzl, Sonja M.; Wunderlich, Wiebke (2001). «Zum Beispiel: Margarete von Wrangell». Nachrichten aus der Chemie. 49: 824. doi:10.1002/nadc.20010490628.
  • Naujoks, E.; Du Prez, FE; Espeel, P; Hawker, CJ; Junkers, T; Schlaad, H; Van Camp, W (1937). «Margarethe von Wrangell. Das Leben einer Frau. 1876-1932. Aus Tagebüchern, Briefen und Erinnerungen dargestellt von Fürst Wladimir Andronikow. 383 S. Mit 17 Bildern. Verlag Albert Langen/Georg Müller, München 1935. Preis geb. RM. 8,50». Angewandte Chemie. 50 (1): 60. doi:10.1002/ange.19370500120.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարգարիտա ֆոն Վրանգել» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մարգարիտա_ֆոն_Վրանգել&oldid=9741626» էջից