Մարանյոն (գետ)
Մարանյոն[2](իսպ.՝ Marañón), գետ Պերուում, Ամազոնի ձախակողմյան ակունքը։ Երկարությունը 1600 կմ, ջրհավաք ավազանի մակերեսը 350 000 կմ² է, որը կազմում է Ամազոն գետի ողջ ջրհավաք ավազանի 5 %-ը։
| Մարանյոն գետ | |
|---|---|
 | |
| Բնութագիր | |
| Երկարություն | 1600 կմ |
| Ավազանի մակերես | 350 000 կմ² |
| Ավազան | Ամազոն գետ/Ատլանտյան օվկիանոս |
| Ջրի ծախս | 15600 մ³/վրկ |
| Ջրահոսք | |
| Ակունք | Լաուրիկոչա (գետ)/Նուպե (գետ) |
| Ակունքի տեղակայում | 9°59′16″ հար. լայն./76°40′59″ արմ. երկ. |
| Բարձրություն | 3300 մ |
| Գետաբերան | Ամազոն գետ |
| Գետաբերանի տեղակայում | 4°26′50″ հար. լայն./73°27′08″ արմ. երկ. |
| Բարձրություն | 100 մ |
| Կոորդինատներ | |
| Տեղակայում | |
| Հոսող հոսքեր | Chinchipe River?, Pastaza River?, Tigre River?, Utcubamba river?, Huallaga River?, Chambira River?, Lawriqucha River?, Río Santiago?, Morona?, Cenepa River?, Chiriaco River?, Nieva River?, Río Nupe?, Urqumayu? և Yanamayo? |
| Երկիր | Պերու |
| Երկրամաս | Պերու[1] |
| Ջրահավաք | Ամազոնի դաշտավայր |
| Անվանված է | Գետն առաջին նավարկողի՝ նավապետ Մարանյոնի անունով |
ՆկարագրությունԽմբագրել
Ջրի միջին տարեկան ծախսը կազմում է 15 600 մ³/վրկ. (տարեկան հոսքը՝ 491,96 կմ³): Նավարկելի է ակունքից հաշված 1000 կմ երկարության վրա [3] մինչև սահանքներին հասնելը։ Գետի հովտում բնակչությունը խիտ չէ, ամենամեծ բնակավայրը Նաուտա քաղաքն է (մոտ 19 551 մարդ) և Սան-Լորենսոն (մոտ 8 216 մարդ)[4][5]։ Հիմնական վտակներն են.
- աջակողմյան՝ Ուտկուբամբա, Պոտրո, Ուալյագա, Սամիրիյա
- ձախակողմյան՝ Չամայա, Սանտյագո, Մորոնա, Պաստասա, Չեմբիրա, Տիգրե։
Վերին հոսանքը գտնվում է բարձլեռնային կլիմայական մարզում, միջին ու ստորին հոսանքները՝ մերձհասարակածային մարզում։ Տարեկան տեղումների քանակը տատանվում է 600-800 մմ վերին հոսանքում, իսկ ստորին հոսանքում այն հասնում է 3200 մմ։ Գետի սնուցումը հիմնականում անձրևային է։
ՀատկություններԽմբագրել
Սկիզբ է առնում Նուպե և Լաուրիկոչա լեռնային երկու գետերի միախառնումից։ Ի տարբերություն Ամազոնի աջակողմյա ակունք համարվող Ուկայալի գետի, որն ամբողջությամբ նավարկելի է, Մարանյոնի հունը մեծ մասում ունի լեռնային բնույթ, բուռն է ու արագահոս։ Հատում է Կենտրոնական ու Արևելյան Անդերը, նեղ ու խորը կիրճերով (որոնց անվանում են «Պոնգո»), որոնք բաժանում են Կենտրոնական ու Արևմտյան Կորդիլիերները։ Ուտկուբամբա վտակի միացումից ներքև թեքվում է դեպի հյուսիսարևելք՝ հատելով Կենտրոնական Կորդիլիերները՝ առաջացնելով 27 պոնգո։ Ամասոնաս և Լորետո տարածաշրջանների սահմանագլխին՝ Սանտյագո վտակի միավորումից ներքև, դուրս է գալիս Ամազոնի դաշտավայր։ Միանալով Ոկայալի գետի հետ՝ սկիզբնավորում է աշխարհի ամենաջրառատ գետը՝ Ամազոնը։
Հայտնագործման պատմությունԽմբագրել
Գետն առաջին անգամ նկարագրվել է 1700 թվականին ՝ չեխ ճիզվիտ Ս. Ֆրիցի կողմից։ Առաջին ճանապարհորդներից մեկը, որ նավարկել է գետը` Շառլ Մարի դե լա Քոնդամինն է։ Անվանվել է ի պատիվ նավապետ Մարանյոնի, ով բացել է նավագնացությունն այս գետի վրա[6]։ Վերին հոսանքը երկար ժամանակ մնացել է առանց հետազոտման։
ՊատկերասրահԽմբագրել
Վերին հոսանքԽմբագրել
(Ձախից-աջ) Նուպե և Լաուրիկոչա գետերը սկիզբ են տալիս Մարանյոնին
Մարանյոնի ստեղծած կիրճը
Մարանյոն, տեսարան Տինգո-Չիկո ճանապարհին
Մարանյոն, տեսարան Մորկա թունելից
Միջին հոսանքԽմբագրել
Մարանյոնի կիրճը, Ուրպիշա
Մարանյոն, Արանկայ
Մարանյոն, տեսարան Յարկան սարից
Մարանյոն, տեսարան Չականտո կամրջից
Ստորին հոսանքԽմբագրել
Մարանյոնը Պակայա Սամիրյա Արգելոցում
Գյուղ Մարանյոնի ափին
Նավագնացությունը Մարանյոնի վրա
Ռիո-Մարանյոն
.jpeg)
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ GEOnet Names Server — 2018.
- ↑ https://www.internationalrivers.org/campaigns/mara%C3%B1%C3%B3n-river
- ↑ Мараньон / Михайлова М. В. // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
- ↑ «Карта городов Перу // Citypopulation.de»։ www.citypopulation.de (գերմաներեն)։ Վերցված է 2018-11-27
- ↑ «Населённые пункты региона Лорето // Citypopulation.de»։ www.citypopulation.de (գերմաներեն)։ Վերցված է 2018-11-27
- ↑ Zárate, Agustín de. Historia del descubrimiento y conquista del Perú // Biblioteca Peruana. Primera serie. Tomo II. — Lima: Editores Técnicos Asociados, 1968. — p. 203—204 (pp. 105—413)