Մասնակից:Qnarik/Սևագրություն 26
Էներգետիկ գերտերություն՝ տերմին, որը նշանակում է պետություն, ունի նավթի, բնական գազի, ածուխի, ուրանի մեծ հետախուզված պաշարներ կամ, ըստ որոշ սահմանումների, վերականգնվող էներգիայի օգտագործման հնարավորություններ և հանդիսանում է էներգակիրների խոշորագույն արտահանողը թվարկածներից գոնե մեկի: Այնուամենայնիվ, էներգետիկ գերտերությունները չեն վերահսկում էներգիայի համաշխարհային շուկան, չնայած նրանք ունակ են որոշակի ազդեցություն ունենալ գների վրա:
Տերմինը արտադրանք է ռուսական ներքին շուկայում օգտագործելու համար և չունի փաստացի և (կամ) տրամաբանական հիմնավորում: Նախկինում ավելի հաճախ օգտագործվում էր «հումքի հավելված» արտահայտությունը:
Վերոնշյալ չափանիշների համաձայն՝ այսօր գոյություն ունեն երկու էներգետիկ գերտերություններ՝ Ռուսաստանը, որն ունի բնական գազի ամենամեծ պաշարները[1][2], ինչպես նաև նավթի արդյունահանման երեք առաջատարներից մեկը[3], և Սաուդյան Արաբիան, որը աշխարհում առաջին տեղն է զբաղեցնում նավթի պաշարներով և արտահանմամբ, ինչպես նաև նավթի արդյունահանման երեք առաջատարներից մեկը[4][5][3]։ Նաև Ղազախստանը, Կանադան, Վենեսուելան, Ավստրալիան և Իրանը երբեմն անվանում են էներգետիկ գերտերություն:[6][7][8][9] [10] [11][12][13]։
«Էներգետիկ գերտերություն» տերմինն առաջին անգամ կիրառվեց Ռուսաստանում[14] 2006 թվականի հունվարին կիրառել է ՔՏՀԳ-ի գլխավոր տնօրեն Դ.Ի. Օռլովը հակասության մեջ Ս. Ա. Բելկովսկու հետ «Իզվեստիա»-ում :
Էներգետիկ գերտերություններ
խմբագրել
Ռուսաստանը համաշխարհային առաջատար է բնական պաշարների պաշարներով[15]։ Այն ունի բնական գազի հսկա պաշարներ, նավթի առաջին ամենամեծ պաշարները, նավթի առաջին երեք արտադրողներից մեկ՝ Միացյալ Նահանգների և Սաուդյան Արաբիայի հետ միասին, ինչպես նաև ածխի առաջին ամենամեծ պաշարները: Վերջին տարիներին երկիրը ճանաչել է իր բնական պաշարները որպես ռազմավարական թիրախ, հանքարդյունաբերության շատ մասնավոր ընկերություններ, ինչպիսիք են «ЮКОС» և «Сибнефть», անցել են պետական «Գազպրոմ»-ի և «Ռոսնեֆտ»-ի վերահսկողության տակ: Ռուսաստանն ունի բնական ռեսուրսների հսկայական բազմազանություն, որոնք գոյություն ունեն ամբողջ Երկրի վրա:
2006 թվականին Ռուսաստանը տրամադրեց Եվրոպա մատակարարվող նավթի 25%-ը և գազի 40%-ը: Որոշ երկրների էներգետիկ շուկայում նրա մենաշնորհային դիրքը անհանգստություն է առաջացրել Եվրամիությունում: Միևնույն ժամանակ, բուն Ռուսաստանի համար կարևոր է կանխել մենաշնորհը և եվրոպականից բացի մուտք գործել այլ շուկաներ, օրինակ՝ չինարեն: Խնդիրը դնում են Արևելյան Եվրոպայի երկրները, որոնց տարածքների միջով իրականացվում է տարանցում, որի դադարեցումը Ռուսաստանի վրա ճնշում գործադրելու միջոց է:
Վերջերս (Ուկրաինայի և Բելառուսի հետ հակամարտություններից հետո) Արևմուտքը նախատում է Ռուսաստանին՝ էներգիայի գները որպես արտաքին քաղաքական ազդեցության մեխանիզմ օգտագործելու համար: Մասնավորապես, այդ նախատինքներն էին պատճառը, որ Բուլղարիան դադարեցնի (Եվրահանձնաժողովի պնդմամբ) «Հարավային հոսքի» կառուցումը: Այնուամենայնիվ, չնայած այդ կշտամբանքներին, Հյուսիսային հոսքի երկրորդ հերթի շինարարությունն առայժմ Եվրահանձնաժողովի և ԵՄ երկրների կողմից որևէ քննադատության չի հանդիպում:
Ըստ մի շարք լրատվամիջոցների՝ 2011 թվականին Ռուսաստանի Դաշնությունը բենզինի և կերոսինի «ճգնաժամ» է ապրել[16][17]։ Այս տերմինն օգտագործվել է Ռուսաստանի մի շարք շրջաններում բենզինի գների էական բարձրացմանը, ինչպես նաև մի շարք օդանավակայաններում ռեակտիվ վառելիքի մատակարարման ժամանակավոր դժվարություններին նկարագրելու համար, որոնք, ըստ փորձագետների, առաջացել են միջնորդ և տրանսպորտային կազմակերպությունների խառնաշփոթի մեջ: Այս ԶԼՄ-ների հրապարակումները հեգնական եղանակով կատարվածը կապում էին «էներգետիկ գերտերություն» եզրույթի հետ:
Էներգետիկ հումքի և էլեկտրաէներգիայի արտադրության հարցում Ռուսաստանը մեծացնում է իր դիրքերը՝ արտահայտված և՛ համաշխարհային շուկայի բաժնետոմսերի, և՛ բացարձակ մեծություններով[18]։
Սաուդյան Արաբիա Սաուդյան Արաբիա
խմբագրել
Սաուդյան Արաբիան աշխարհում առաջին տեղն է գրավում նավթի ապացուցված պաշարներով և նավթի արտահանմամբ, ինչպես նաև նավթի արդյունահանման երեք առաջատարներից մեկն է (Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի հետ միասին): Գրավելով առաջատար դիրքը ՆԱԵԿ-ում ՝ այս երկիրը, բարձրացնելով կամ իջեցնելով արտադրության ծավալները, ուղղակիորեն ազդում է նավթի համաշխարհային գների վրա: Սաուդյան Արաբիան էներգետիկ գերտերության դասական օրինակ է, որը զգալի դեր է խաղում համաշխարհային բեմում (ոչ միայն նավթի, այլ նաև բնական գազի շնորհիվ) և երբեմն կոչվում է որպես միակ «նավթային գերտերություն»[19]։
2005 թվականին Իրանն ուներ 132 միլիարդ բարել նավթի ապացուցված պաշարներ (համաշխարհային պաշարների մոտ 10%-ը): Իրանն օրական արտադրում է 4,2 միլիոն բարել, որից շուրջ 2,7 միլիոն բարել արտահանվում է: Իրանը աշխարհում նավթի արտահանման չորրորդ տեղն էր զբաղեցնում (երկրորդը ՝ ՆԱԵԿ-ում), ինչպես նաև Չինաստան նավթի խոշորագույն մատակարարը:
Ձևավորվող էներգետիկ գերտերություններ
խմբագրելՍրանք այն երկրներն են, որոնք աճում են արդյունահանմամբ և հումքի մեծ հետախուզված պաշարներով, բացի Ղազախստանից, նրանք գտնվում են Արևմուտքում և ունեն մասնավոր սեփականության ավանդույթներ, ինչի շնորհիվ դրանք երկրի այն սակավաթիվ պետություններից են, որտեղ օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներ են իրականացվում տնտեսության հումքային հատվածում։
Ուրանի արդյունահանմամբ Ղազախստանն աշխարհում առաջին երկիրն է։ Ուրանի պաշարների քանակով այն զբաղեցնում է 1-2 տեղ: Երկիրն ունի նավթի, բնական գազի և ածխի զգալի պաշարներ:
Կանադան աշխարհում ուրանի արդյունահանման երկրորդ երկիրն է (Ղազախստանից հետո), Energy Information Administration (EIA) այն երկրորդ տեղն է դնում Սաուդյան Արաբիայից հետո նավթի պաշարներով: Սակայն նավթի արդյունահանմամբ Կանադան առայժմ 7-րդն է, գազի արդյունահանմամբ՝ երրորդը [20]։
Կանադայի վարչապետ Սթիվեն Հարբերը էներգետիկ գերտերության կառուցումն իր նպատակն է հայտարարել՝ միաժամանակ քննադատելով այդ ոլորտում Ռուսաստանի քաղաքականությունը քաղաքական ազդեցության համար տնտեսական լծակների կոպիտ օգտագործման համար։ Ընդհակառակը, Կանադան, Հարփերի խոսքով, պետք է հետևի շուկայական սկզբունքներին, այլ ոչ թե միայն մենաշնորհների և պետության շահերին:
Ավստրալիան ածխի մեծ պաշարներ ունի և այն արտահանում է Չինաստան, Ճապոնիա և Հնդկաստան: Սպառողների բումը և դրա հետ մեկտեղ պայթուցիկ արդյունաբերական աճը Չինաստանում խթանեցին վերջին 15 տարվա ընթացքում նրա ծավալուն տնտեսական ընդլայնումը դեպի Ավստրալիա:
2006 թվականին վարչապետ Ջոն Հովարդը հանդես եկավ ցանկությամբ, որ Ավստրալիան դառնա նոր էներգետիկ գերտերություն:
Պոտենցիալ էներգետիկ գերտերություններ
խմբագրելԿենտրոնական Ասիայի և Լատինական Ամերիկայի շատ երկրներ ցույց տվեցին էներգետիկ գերտերություններ դառնալու իրենց ներուժը:
Կենսավառելիքի հավանական գերտերություն՝ Բրազիլիան արտադրում է մեծ քանակությամբ էթանոլ, որն օգտագործվում է որպես վառելիք՝ Լատինական Ամերիկայի և Մերձավոր Արևելքի նավթ արտահանող քաղաքականապես անկայուն երկրներից կախվածությունը դադարեցնելու համար:
Վենեսուելա Վենեսուելա
խմբագրել
Վենեսուելան նավթի մեծ պաշարներ ունի, սակայն դրա արդյունահանումը ներկայում կրճատվում է, քանի որ կառավարությունը չափազանց բարձր հարկեր է սահմանում օտարերկրյա (առավելապես ամերիկյան) ընկերությունների համար, ինչը խոչընդոտում է նավթարդյունահանման ոլորտում ներդրումներին:
Տես նաև
խմբագրել
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ CIA — The World Factbook. Добыча природного газа. Արխիվացված 2012-09-21 Wayback Machine
- ↑ CIA — The World Factbook. Доказанные запасы природного газа. Արխիվացված 2013-03-09 Wayback Machine
- ↑ 3,0 3,1 BP Statistical Review of World Energy 2015. Data Workbook
- ↑ CIA — The World Factbook. Добыча нефти.
- ↑ CIA — The World Factbook. Доказанные запасы нефти. Արխիվացված 2012-10-20 Wayback Machine
- ↑ «How Russia's energy superpower status can bring supersecurity and superstability. Interview with Leonid Grigoriev». Civil G8. 2006. Վերցված է 2015-01-11-ին.
- ↑ «Saudi Arabia's first step towards clean energy technologies». UNDP. Արխիվացված է օրիգինալից 2012-05-28-ին. Վերցված է 2015-01-11-ին.
- ↑ Argitis, Theophilos; van Loon, Jeremy (2012-01-25). «Harper Builds Oil Link With China After Obama Keystone 'Slap'». Bloomberg. Վերցված է 2015-01-11-ին.
- ↑ «Australia inks massive energy deal with China». AFP. 2009-08-19. Վերցված է 2015-01-11-ին.
- ↑ Energy and the Iranian economy: hearing. — 2006.
- ↑ Luft, Gal (2007-07-05). «Iran's Oil Industry: A House of Cards?». IAGS. Վերցված է 2012-02-05-ին.
- ↑ Roohalahe, Ghabezi Financial Evaluation of National Iranian Oil Company / Investment in the South Pars(անգլ.) // Research Institute of Petroleum Industry, Tehran, Iran : journal. — American Journal of Scientific Research, 2012. — Т. 45. — С. 76—84. Архивировано из первоисточника 30 Նոյեմբերի 2012.
- ↑ Balamir Coşkun, Bezen Global Energy Geopolitics and Iran (und) // Uluslararası İlişkiler. — International Relations Council of Turkey, Winter 2009. — Т. 5. — № 20. — С. 179—201. Архивировано из первоисточника 1 Ապրիլի 2014.
- ↑ Дмитрий Орлов. Быть ли России энергетической сверхдержавой? Известия, 17.01.2006
- ↑ 10 стран с самыми богатыми природными ресурсами
- ↑ Росбалт Бизнес. Бензиновый кризис расползается по России
- ↑ Независимая Газета. Керосином и не пахнет
- ↑ «Как Россия проигрывает энергетические рынки – в одной презентации». slon.ru. Վերցված է 2016-02-16-ին.
- ↑ Saudi vows to keep oil flowing // CNN.com
- ↑ Canada. Energy and power