Հուլդա Հարբորգ
Հուլդա Հարբորգ (նորվ.՝ Hulda Garborg, փետրվարի 22, 1862[1][2][3], Սթանգե, Հեդմարկ, Նորվեգիա - նոյեմբերի 5, 1934[1][2][3], Ասքեր, Ակերսհուս, Նորվեգիա[4]), նորվեգացի գրող, սցենարիստ, բանաստեղծուհի, թատրոնի ուսուցիչ։
| Հուլդա Հարբորգ | |
|---|---|
_(5180708385).jpg) | |
| Ծնվել է | փետրվարի 22, 1862[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Սթանգե, Հեդմարկ, Նորվեգիա |
| Մահացել է | նոյեմբերի 5, 1934[1][2][3] (72 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Ասքեր, Ակերսհուս, Նորվեգիա[4] |
| Քաղաքացիություն |  Նորվեգիա |
| Մասնագիտություն | պարուհի, գրող, բանաստեղծուհի և օրագրի հեղինակ |
| Ամուսին | Առնե Գարբորգ[5] |
| Կուսակցություն | Լիբերալ կուսակցություն |
| Պարգևներ և մրցանակներ |  |
| Անդամություն | Նորվեգիայի կանանց իրավունքների ասոցիացիա |
| Երեխաներ | Առնե Օլաուս Գարբորգ |
 Hulda Garborg Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Հուլդա Բերգերսենը ծնվել է 1862 թվականին՝ Սոստադ ագարակում, որը գտնվում էր Հեդմարկ նահանգի Ստանգե կոմունայում՝ իրավաբան Կրիստիան Ֆրեդերիկ Բերգերսենի և Մարիա Պետրինյա Օլսենի ընտանիքում։ Հուլդան ուներ երկու ավագ քույրեր՝ Մարթան և Սոֆին։
Երբ Հուլդան երկու տարեկան է եղել, նրա ծնողներն ամուսնալուծվել են, իսկ Հուլդան մոր հետ տեղափոխվել է Խամար քաղաք։ Հետո, երբ Հուլդան դարձել է տասներկու տարեկան, նրա ընտանիքը տեղափոխվել է Կրիստիանիա (այժմ՝ Օսլո), իսկ տասնյոթ տարեկանից աղջիկը սկսել է աշխատել խանութում, որպեսզի ֆինանսապես օգնի ընտանիքին։
1887 թվականին Հուլդան ամուսնացել է բանաստեղծ Առնե Հարբորգի հետ և վերցրել է նրա ազգանունը։ Առաջին ինը տարիներին նրանք ապրել են Տյունսետեում,1888 թվականին Հուլդան ծնել է իր որդի Առնեին։ Նրանք շատ են ճամփորդել՝ այցելել են Կրիստիանիա, ապրել են Դեսեն-ան-Ամերզեյում, Ֆյուրսթենֆելդբրուքում, Բեռլինում, մեկ ձմեռ անցկացրել են Փարիզում։ 1896 թվականին տեղափոխվել են Ստոկե, 1897 թվականին՝ Լաբրոտեն, որտեղ էլ մնացել են մինչև իրենց կյանքի վերջը։
Հուլդա Հարբորգը շատ բան է արել նորվեգական թատրոնի, ժողովրդական պարերի, խոհանոցի, բյունադ ավանդույթի, կանանց իրավունքների շարժման համար։ Նա նորվեգական խոհանոցի մասին հոդվածներ է հրատարակել «Դեն 17դե Մայ» թերթում՝ նոր նորվեգերեն, որը հետագայում հրատարակվում է մեկ գրքում «Հեյմեստել» խորագրով՝ 1899 թվականին։ 1895 թվականին նա գրում է «Մոդրե» պիեսը, որը բեմականացվում է Կրիստիանիայի թատրոնում, 1896 թվականին գրում է «Ռատիոնելտ Ֆյոստել» (բեմականացվել է Կրիստիանիայի թատրոնում և Բերգենում), «Հոս Լինդելանդս» և «Նոաս Արկ» կատակերգությունները, ինչպես նաև «Սովանդե սորգ» (1900 թվական), «Լիտի Կերստի» (1903 թվական), «Էդերկոպեն» (1904 թվականին անանուն բեմականացվել է Նորվեգական ազգային թատրոնում), «Սիգմունդ Բրեստեսոն» (1908 թվական), «Անդեր Բոդհիթրեթ» (1911 թվական) և «Դեն ստոր Ֆրեդեն» (1919 թվական) դրամաները։
1912 թվականին Հուլդա Հարբորգը դարձել Նորվեգական թատրոնի հիմնադիրներից մեկը, 1903 թվականին դարձել է «Նորսկե ֆոլկեվիզոր» երգարանի խմբագիրը, գրել է «Սոնգ-Դանսեն ի Նոր-Լանդի» գիրքը։ Նույն թվականին լույս է տեսել նրա նոր գիրքը՝ նվիրված բյունադ ավանդությանը։
Բացի գրքերից, Հուլդան գրել է հոդվածներ բազմաթիվ թերթերում և ամսագրերում՝ « Syn og Segn, Edda. Nordisk tidsskrift for litteraturforskning, Samtiden, Den 17de Mai, Dagbladet, Verdens Gang»: Իր՝ «Տղամարդու կողմից ստեղծված կինը» (1904 թվական) և «Մադամ Եվայի օրագիրը» (1905 թվական), գրքերով նա բանաիճում էր կանանց իրավունքների մասին։
1924 թվականին, ամուսնու՝ Առնե Հարբորգի, մահից հետո, Հուլդան խմբագրում և հրատարակում է նրա օրագրերը։ Իր սեփական օրագրերի մի մասը՝ «Դագբոկ 1903-1914» անվամբ, լույս է տեսել 1962 թվականին։
Հիլդա Հարբորգը մասնակցություն է ունեցել Նորվեգիայի քաղաքական կյանքում և ներկայացրել է «Ֆրիսենդեդե Վենստրե» կուսակցությունը։
Իր գործունեության համար 1932 թվականին Հուլդան պարգևատրվել է Սուրբ Օլաֆի շքանշանով։ Մահացել է 1934 թվականին և հուղարկավորվել է իր ամուսնու կողքին։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Norsk biografisk leksikon(նորվ.) — Kunnskapsforlaget. — ISSN 2464-1502
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #119191253 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
- ↑ Norsk biografisk leksikon(նորվ.) — Kunnskapsforlaget. — ISSN 2464-1502
Արտաքին հղումներ խմբագրել
Գրականություն խմբագրել
- Lyche, Lise Norges teaterhistorie. — Tell forlag, 1991. — С. 163—164. — ISBN 82-7522-006-8
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հուլդա Հարբորգ» հոդվածին։ |