Հին Տորուն

Հին Տորուն (լեհ.՝ Stare Miasto (Toruń)), Լեհաստանի Տորուն քաղաքի հնագույն մասը, որը ներառված է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկում։ Այնտեղ պահպանվել են այսպես կոչված՝ «աղյուսե գոթիկայի» այնպիսի վառ նմուշներ, ինչպես՝ Սուրբ Մարիամ եկեղեցին, ռատուշան, տևտոնյան ուխտի (օրդենի) ամրոցը, Նիկոլայ Կոպեռնիկոսի տունը, 13-19-րդ դարերի ունևոր քաղաքացիների տներ^[1]։ 1853 թվականին Հին Տորունի կենտրոնական հատվածում կանգնեցվել է այդ քաղաքում ծնված Նիկոլայ Կոպեռնիկոսի արձանը։

Քաղաքի տարեգրությունն սկիզբ է առնում XIII դարից, երբ տևտոնյան ուխտի ներկայացուցիչներն այստեղ ամրոց են հիմնել Պրուսիայում քրիստոնեություն տարածելու նպատակադրումով^[2]։ Ամրոցի շուրջը կազմավորված բնակավայրը քաղաքի կարգավիճակ է ստացել 1233 թվականին։ 1250-1260-ական թվականներին այստեղ բնակություն են հաստատել ու իրենց գործունեությունը ծավալել ֆրանցիսկյան ու դոմինիկյան կրոնավորներ։ XIV դարում քաղաքը միացել է առևտրային Հանզեյան միությանը, որը մեծապես նպաստել է նրա զարգացմանն ու ծաղկմանը։

Հին թաղամասը քաղաքի մնացած մասից կտրում-առանձնացնում են միջնադարյան խրամը, գետը, լավ պահպանված պարիսպները, որոնց մեջ բազում դարպասներ են բացված։ Կենտրոնական հատվածում ընկած է հին շուկայի հրապարակը, որի գլխավոր զարդը ռատուշան է։

ՀուշարձաններԽմբագրել

Ստորև ներկայացված է Հին Տորունի պատմա-մշակութային հուշարձանների ընտրանին^[3].

Հին շուկան և ռատուշան
Սուրբ Մարիամ եկեղեցին, XIII դ.
Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ և Սուրբ Հովհաննես Ավետարանիչ բազիլիկ տաճարը, XIII-XIV դդ.
Ունևոր քաղաքացիների տներ, XIII-XVIII դդ.
Կոպեռնիկոսի տունը
Ընդաստեղյա շենքը, XVI-XVII դդ.
Քաղաքային պարիսպներ՝ աշտարակներով, XIII-XV դդ.
Սուր Հոգու եկեղեցին, XVIII դ., աշտարակը՝ XIX դարի վերջ
Արտուսի տունն ու բակը, 1888 թ.
Պալատներ, XVIII դ.
XIX-XX դդ. շինություններ
Կոպեռնիկոսի հուշարձանը, 1853 թ.
Ֆիլուշի հուշարձանը
„Pod Trzema Koronami” («Երեք թագերի ներքո») իջևանատունը, որը գործում է 1480 թվականից մինչև օրս։

Ուշագրավ փաստերԽմբագրել

2007 թվականին „Rzeczpospolita” թերթի անցկացրած հարցումների արդյունքներով Տորունի հին քաղաքամասը ճանաչվել է Լեհաստանի յոթ հրաշալիքներից մեկը^[4]։
Տորունի հին շուկայի հրապարակն ու ռատուշան 3-րդ տեղն են զբաղեցրել National Geographic-ի լեհական թողարկման կազմած «Աշխարհի ամենագեղեցիկ 30 վայրերը» ցանկում^[5]։
Ըստ նյույորքյան The Huffington Post պորտալի՝ Տորունը Հյուսիսային Եվրոպայի 10 առավել գեղեցիկ, տեսարժան քաղաքներից մեկն է^[6]։