Հենրիկ Բատուտա

Հենրիկ Բատուտա (լեհ.՝ Henryk Batuta), հորինված սոցիալիստ հեղափոխական, լեհ կոմունիստ, ի սկզբանե հայտնվել է Լեհերեն Վիքիպեդիայում։ Հայտնի է որպես Վիքիպեդիայում բացահայտված կեղծիքի օրինակ (մեկ այլ հայտնի օրինակ է Անգլերեն Վիքիպեդիայի Essjay մասնակցի հետ կապված սկանդալը, որի մասին թողարկում էր պատրաստել BBC-ին)։

Բատուտայի անունը կրող իսկական փողոցը Վարշավայում։

Պատմություն խմբագրել

Ըստ հորինված կենսագրության՝ Բատուտան ծնվել է 1898 թվականին Օդեսայում, մասնակցել է Ռուսաստանի հետ քաղաքացիական պատերազմին, Էռնեստ Հեմինգուեյի հետ մասնակցել է Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմին։ Նրա մասին հոդվածը ստեղծվել է 2004 թվականի նոյեմբերի 8-ին, և հանրագիտարանում է մնացել 15 ամիս, քանի դեռ չի ներառվել հոդվածների ջնջման ցանկում։

Մինչ կեղծիքի բացահայտումը, հոդվածը բաղկացած էր 10 նախադասությունից, և երկար ժամանակ մնացել էր հոդվածների պատրաստման էջում, ինչը, հնարավոր է, նպաստել է կեղծիքի նման երկար ժամանակահատվածում գոյությանը։ Հոդվածը հայտնիություն է ձեռք բերել այն ժամանակ, երբ նրա մասին նշումներ հայտնվել են լեհական «Գազետա վիբորչավ»^[1] օրաթերթում և «Պշեկրույ» ամսագրում^[2]։ Հոդվածին անդրադարձ էր կատարել նույնիսկ բրիտանական «The Observer» ամսագիրը^[3]։

Հոդվածում նաև ասվում էր, որ Վարշավայում «Հենրիկ Բատուտայի փողոցը» կոչվել է ի պատիվ տվյալ կոմունիստական գործչի։ Անունուն կեղծարարները, որոնք ստեղծել են այս հոդվածը, ըստ մամուլի տեղեկությունների, իրենց անվանել են «Բատուտայի բանակ», և իբր ցանկացել են ուշադրություն հրավիրել այն փաստին, որ Լեհաստանում մինչև օրս կան վայրեր, որոնք կոչվում են ի պատիվ կոմունիստական գործիչների, և նրանց կարծիքով, այդ գործիչները նման հարգանքի արժանի չեն։

Կեղծարարությունը հայտնաբերվել է, երբ հոդվածը ներառվել է ջնջման ենթակա էջերի ցուցակում։ Նույնիսկ նրանից հետո, երբ կեղծիքը բացահայտվել է, հոդվածի հեղինակները փորձել են համոզել Լեհերեն Վիքիպեդիայի խմբագիրներին Բատուտայի իսկությունը՝ ներկայացնելով կեղծ տվյալներ և նույնիսկ բեռնել են գրաֆիկական խմբագրիչում խմբագրված նկար, որի վրա պատկերված էր տան ցուցանակ՝ «Հենրի Բատուտայի փողոց» գրությամբ։

Խաբեությունը պաշտոնապես հաստատվել է 2006 թվականի փետրվարի 9-ին, երբ լեհական «Գազետա վիբորչավ» օրաթերթը և «Պշեկրույ» շաբաթաթերթը հրապարակել են հոդվածի կեղծիքի մասին հայտնող լուր^[4]։

Իրականում Վարշավայում կա «Բատուտայի փողոց», սակայն նրա անունը գալիս ես լեհական «batuta» բառից, որը նշանակում է «դիրիժորական փայտիկ»^[5]։

Տես նաև խմբագրել

Սկանդալ Essjay-ի հետ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ Konrad Godlewski (2006 թ․ փետրվարի 9). «Jak komunista Batuta katolików mordował». Gazeta Wyborcza. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
↑ «Henryk Batuta — żył 15 miesięcy». Przekrój weekly. June 2006. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.
↑ Bell tolls for Hemingway's fake comrade | Technology | The Observer
↑ Как «польский коммунист Батута» католиков мучил | ИноСМИ — Все, что достойно перевода
↑ Варшава, улица Батуты

Արտաքին հղումներ խմբագրել

[1] Konrad Godlewski (2006 թ․ փետրվարի 9). «Jak komunista Batuta katolików mordował». Gazeta Wyborcza. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 11-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.

[Przekroj-2] «Henryk Batuta — żył 15 miesięcy». Przekrój weekly. June 2006. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 22-ին. Վերցված է 2016 թ․ սեպտեմբերի 19-ին.

[3] Bell tolls for Hemingway's fake comrade | Technology | The Observer

[4] Как «польский коммунист Батута» католиков мучил | ИноСМИ — Все, что достойно перевода

[mappl-5] Варшава, улица Батуты

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]