Հավատարիմ ընկերները

Հավատարիմ ընկերները; ռուս.՝ Верные друзья
Երկիր	ԽՍՀՄ
Ժանր	բարքերի կատակերգություն և կինոկատակերգություն
Թվական	1954
Լեզու	ռուսերեն
Ռեժիսոր	Միխայիլ Կալատոզով
Սցենարի հեղինակ	Ալեքսանդր Գալիչ և Կոնստանտին Իսաև
Դերակատարներ	Վասիլի Մերկուրև, Ալեքսանդր Բորիսով, Բորիս Չիրկով և Անատոլի Դուդորով
Օպերատոր	Մարկ Մագիդսոն
Երաժշտություն	Տիխոն Խրեննիկով
Պատմվածքի վայր	Մոսկվա
Կինոընկերություն	Մոսֆիլմ
Տևողություն	102 րոպե

«Հավատարիմ ընկերներ» (ռուս.՝ «Верные друзья»), ռեժիսոր Միխայիլ Կալատոզովի խորհրդային կինոկատակերգությունը, որը 1954 թվականին Ալեքսանդր Գալիչի և Կոնստանտին Իսաևի սցենարով նկարահանվել է «Մոսֆիլմ» կինոստուդիայում։

Սյուժե

Ժամանակին Մոսկվայի ծայրամասերից մեկում ապրում էին երեք երիտասարդ ընկերներ՝ Սաշկան, Բորկան և Վասկան։ Յաուզա գետով հին նավակով լողալով և մեծ գետով ճանապարհորդելու մասին երևակայելով՝ նրանք երդվեցին միմյանց մի օր հանդիպել և իրականացնել իրենց երազանքը։

Անցնում է 30 տարի։ Բորիս Պետրովիչ Չիժովը դառնում է հայտնի պրոֆեսոր-նյարդավիրաբույժ, Ալեքսանդր Ֆեդորովիչ Լապինը՝ կենսաբանական գիտությունների դոկտոր և անասնաբուծության փորձարարական ինստիտուտի տնօրեն, Վասիլի Վասիլևիչ Նեստրատովը՝ ճարտարապետության ակադեմիկոս։ Հիշելով մի անգամ միմյանց տված խոստումը՝ Լապինը հավաքում է ընկերներին, և նրանք երեքով գերանաձև լաստանավով լողում են մեծ գետով ներքև։

Այս ճանապարհորդության ընթացքում հավատարիմ ընկերները շատ արկածներ են ապրում։ Լապինի համար ճանապարհորդությունը երջանիկ կլինի. նա կհանդիպի իրեն վաղուց սիրված և սիրող կնոջը։ Չիժովը ցույց կտա նյարդավիրաբույժի իր ողջ վարպետությունը տեղի հիվանդանոցներից մեկում՝ փայլուն կերպով կիրականացնելով գանգուղեղային բարդ վիրահատություն և փրկելով վիրավոր աղջկան։ Իսկ ինչ վերաբերում է Նեստրատովին, ապա նա, անցնելով բոլոր փորձությունները, կփոխի իր վերաբերմունքը կյանքի նկատմամբ՝ նվազեցնելով կառավարող էլիտային բնորոշ գոռոզությունը։

Դերերում

Վասիլի Մերկուրև – Վասիլի Վասիլևիչ Նեստրատով, ճարտարապետության ակադեմիկոս
Բորիս Չիրկով – Բորիս Պետրովիչ Չիժով, պրոֆեսոր-նյարդավիրաբույժ
Ալեքսանդր Բորիսով – Ալեքսանդր Ֆեդորովիչ Լապին, պրոֆեսոր, անասնաբույծ-սելեկցիոներ
Ալեքսեյ Գրիբով – Վիտալի Գրիգորիևիչ Նեոդա, Օսոկինում շինարարության ղեկավար
Լիլիա Գրիցենկո – Նատալյա Սերգեևնա Կալինինա, օսոկինի անասնաբույծ, սիրելի Լապինա
Լյուդմիլա Շագալովա – Կատյա Սինցովա, Օսոկինի շինարարական տեխնիկ
Ալեքսեյ Պոկրովսկի – Օսոկինի ոստիկանության կրտսեր լեյտենանտ
Յուրի Սարանցև – Սերյոժա, «Երմակ» նավի ավագ օգնական, Կատյայի սիրեցյալը
Նիկոլայ Մորչկովա – լեքսեյ Մազաև, Օսոկինի կոմսոմոլական կազմակերպության քարտուղար
Ալեքսանդր Լեբեդև — «Երմակ»-ի նավաստի (կինոյում դեբյուտ)
Գեորգի Գեորգիու – Նեստրատովի ռեֆերենտ (տիտրերում՝ «Գ. Գեորգեու»)
Վերա Վոլսկայա — Սիմոչկա, Նեստրատովի քարտուղարուհի
Վլադիմիր Ռատոմսկի – տարեց նավաստի բեռնանավի վրա (տիտրերում՝ «Վ. Ռոտոմսկի»)
Գաբրիել Բելով – ծերունին բեռնանավի վրա
Միխայիլ Պուգովկին – ջրային տրանսպորտի աշխատողների ակումբի տնօրեն
Յուրի Լեոնիդով – 1-ին նավաստի
Վասիլի Կորնուկով – 2-րդ նավաստի
Կոնստանտին Նասոնով – գեներալ Իսաչենկո
Գեորգի Գումիլևսկի – կոշիկի խանութի վաճառող
Վսեվոլոդ Սանաև – Նեխոդայի այցելու (տիտրերում չկա)
Վլադիմիր Անդրեև – 1-ին կոմերիտական
Սերգեյ Յուրտայկին – 2-րդ կոմերիտական
Կլավդիա Կոզլենկովա – բուժքույր
Ալեքսանդր Ժուկով – պապը բեռնանավի վրա (հնչյունավորել է Գեորգի Վիցինը)
Իվան Կոսիխը – տղա ջրային տրանսպորտի աշխատողների ակումբի համերգին
Ալևտինա Ռումյանցևա – Մարինա, աղջիկը բեռնանավի վրա (տիտրերում չկա)
Վլադիմիր Լեպկո – շոգենավի ուղևոր (տիտրերում չկա)
Ելենա Սավիցկայա — շոգենավի ուղևոր (տիտրերում չկա)
Մարգարիտա Ժարովա – Նեխոդայի քարտուղարուհի (տիտրերում չկա)
Զոյա Ստեպանովա – կոմսոմոլուհի Նեխոդայի մոտ ընդունելության ժամանակ (տիտրերում չկա)
Կոնստանտին Տիրտով – բժիշկ (տիտրերում չկա)
Ալեքսանդրա Դենիսովա – Վասկա Նեստրատովի մայրը (տիտրերում չկա)
Գեորգի Բուդարով – հանդիսատես ջրային տրանսպորտի աշխատողների ակումբի համերգին (տիտրերում չկա)
Գեորգի Սվետլանի – միջադեպ
Սերաֆիմ Խոլինա – միջադեպ
Վալերի Դուրով – միջադեպ
Ալեքսանդր Տոլստիխ – միջադեպ (տիտրերում չկա)
Բ. Ժավորոնով – միջադեպ
Վ. Շիշկին – միջադեպ
Մ. Սմիռնով – միջադեպ

Երաժշտություն և երգեր ֆիլմից

Ալեքսանդր Բորիսով, Վասիլի Մերկուրև և Բորիս Չիրկով «նավակ» («Լողում էր, ճոճվում էր նավակը Յաուզա գետով...»), կիթառ՝ Սերգեյ Սորոկին։ Երաժշտություն՝ Տիխոն Խրեննիկով^[2], խոսքեր՝ Միխաիլ Մատուսովսկի, բառեր Միխայիլ Մատուսովսկի
Ալեքսանդր Բորիսով - «Լապինի սիրավեպը» («Ինչու է այդպես սիրտը, ինչու է այդպես սիրտը անհանգիստ...»), կիթառ՝ Սերգեյ Սորոկին։ Երաժշտություն՝ Տիխոն Խրեննիկով, խոսքեր՝ Միխաիլ Մատուսովսկի
Ալեքսանդր Բորիսով, Վասիլի Մերկուրև և Բորիս Չիրկով - «Գետակի երգ» («Մենք ձեզ կպատմենք, թե ինչպես մենք նստեցինք...») դասական մազուրկայի ռիթմով։ Երաժշտություն՝ Տիխոն Խրեննիկով, խոսքեր՝ Միխաիլ Մատուսովսկի
Ալեքսանդր Բորիսով, Վասիլի Մերկուրև և Բորիս Չիրկով «Հավատարիմ ընկերներ» (Երգ ընկերության մասին) («Եվ պատահում էր տագնապի ժամին, մռայլ օրվա մեջ, լուսավորում էր մեր բոլոր ճանապարհները ընկերության կրակը...»)։ Երաժշտություն՝ Տիխոն Խրեննիկով, խոսքեր՝ Միխաիլ Մատուսովսկի

1950 թվականների վերջին և 1960 թվականների սկզբին Լենինգրադի «Ակորդ» գործարանի կողմից (D-003482 և այլն) ձայնագրությունների վրա թողարկվել են ֆիլմի երաժշտությունն ու երգերը։ Իսկ 1960 թվականների կեսերին՝ «Մելոդիա» ընկերության կողմից։

Նկարահանող խումբ

Սցենարիստներ՝ Ալեքսանդր Գալիչ, Կոնստանտին Իսաև
Բեմադրող ռեժիսոր՝ Միխայիլ Կալատոզով
Բեմադրող օպերատոր՝ Մարկ Մագիդսոն
Բեմադրող նկարիչ՝ Ալեքսեյ Պարխոմենկո
Ռեժիսորներ՝ Վլադիմիր Գերասիմով, Լև Բրոժովսկի
Երգահան՝ Տիխոն Խրեննիկով
Ձայնային ռեժիսոր՝ Վալերի Պոպով
Երգի բառերը՝ Միխայիլ Մատուսովսկի

Ֆիլմի ստեղծում

«Հավատարիմ ընկերներ» ֆիլմում կինոռեժիսոր Միխայիլ Կալատոզովն առաջին և վերջին անգամ անդրադարձել է կատակերգության ժանրին^[3]^[4]։ Որոշվեց ֆիլմը նկարահանել Ալեքսանդր Գալիչի և Կոնստանտին Իսաևի «Լաստանավի վրա» սցենարի հիման վրա, որը ներկայացվել էր «Մոսֆիլմ»-ում դեռևս 1952 թվականի գարնանը և ուղարկվել վերամշակման։ Ֆիլմի վրա աշխատելիս սցենարը նույնպես փոփոխությունների է ենթարկվել։ Օրինակ՝ սկզբում այն չուներ այնպիսի կերպար, ինչպիսին է Բյուրոկրատ Նեոդասը, որը մարմնավորել է Ալեքսեյ Գրիբովը, իսկ Վասիլի Մերկուրևի կերպարը՝ ճարտարապետության ակադեմիկոս Նեստրատովը, աստղագետ էր։ Ի դեպ, Նեստրատովի դերը սկզբում նախատեսված էր Նիկոլայ Չերկասովի համար, բայց սցենարը կարդալուց հետո նա հրաժարվեց։ Նկարահանումների ընթացքում ոստիկանի կողմից նեստրատովի հարցաքննության տեսարանը ձգվել է՝ մեկ րոպեանոց դրվագից վերածվելով խոշոր զավեշտական տեսարանի։ Բորիս Չիրկովը Կալատոզովին խնդրել է Մաշենկայի գյուղական հիվանդանոցի բժշկի դերի համար հրավիրել իր կնոջը՝ դերասանուհի Լյուդմիլա Գենիկին, որի համար հատուկ սցենար է մտցվել գործողության լրացուցիչ տեսարան^[3]^[4]^[5]։ Նատալյա Կալինինայի դերը ի սկզբանե տրվել է Լիդիա Սմիրնովային, բայց նա, նախ համաձայնելով, հետո հրաժարվեց, և դերը խաղաց Լիլիա Գրիցենկոն։

Ֆիլմի նկարահանումները սկսվել են Մոսկվայում 1953 թվականի ամռանը և ավարտվել նույն թվականի հոկտեմբերին Դոնի Ռոստովում։ Մանկության գլխավոր հերոսների տեսարանը նկարահանվել է Յաուզայի վրա՝ էլեկտրական գործարանի մոտ, նախքան գետի հունը տեղափոխելը^[6]։ Այն բանից հետո, երբ մոսկովյան բոլոր դրվագները նկարահանվեցին, կինոնկարը տեղափոխվեց Կալուգայի մարզ՝ գետի ճանապարհորդության վայրի նկարահանումների համար, որոնք տեղի ունեցան Օկայի վրա՝ Տարուսայի շրջակայքում։ Աշնանային անձրևների գալուստով կինոգործիչն ուղևորվեց Դոնի Ռոստով, եղանակը պարզ էր և դեռ ամռվա պես տաք։ Լաստանավը, որի վրա նավարկում էին գլխավոր հերոսները, տեղափոխվելիս խնամքով ապամոնտաժվել է, յուրաքանչյուր գերան համարակալվել է, իսկ նոր վայր հասնելուն պես խնամքով վերականգնվել է։ Հոկտեմբերին Դոնի Ռոստովում արդեն ցուրտ էր, և ամառային հագուստով նկարահանվող դերասանները ստիպված էին ձևացնել, թե շատ շոգ է^[3]^[4]։ Ֆիլմը պետք է կոչվեր «Հին ընկերներ», սակայն նկարահանումների ավարտից հետո դրամատուրգ Լեոնիդ Մալյուգինի խնդրանքով համանուն պիեսի հեղինակը անունը փոխեցին «հավատարիմ ընկերներ»^[5]։

Ֆիլմը նկարահանվել է ներմուծված «Կոդակ» ֆիլմի վրա, որն ուներ լավ գունային վերարտադրություն, ինչի շնորհիվ նկարը բավականին գունեղ է ստացվել^[3]։

Ֆիլմի մասին

2019 թվականի ապրիլի 3-ին ֆիլմը դարձել է մոտեցող «Ձնհալի» կինեմատոգրաֆիական առաջին ծիծեռնակներից մեկը^[7]. Բորիս Չիրկովի խոսքով՝ դերասաններն ու ռեժիսորը փորձել են թույլ չտալ «կինոյի պրակտիկայում արմատացած իրականության լաքապատումն ու գունազարդումը»^[8]։ Միևնույն ժամանակ, ըստ Ա. Գալիչի, հանուն գրաքննության պահանջների ֆիլմը ենթարկվել է բազմաթիվ շտկումների՝ դառնալով պակաս սուր և ծիծաղելի^[5]։ Ֆիլմը սիրված էր հանդիսատեսի շրջանում և 1954 թվականի վարձույթի առաջատարներից մեկն էր։

Շատ կրկնօրինակներ, երեք ընկերների խոսակցությունների և վեճերի ամբողջ տեսարաններ կինոյի երեք խոշոր վարպետների ինքնաբուխ իմպրովիզացիա են, ինչը երբեմն ստեղծում է տեղի ունեցածի բնականության ապշեցուցիչ զգացողություն։ Դերասանների համար կադրում հաղորդակցությունը հեշտացնելու համար Մերկուրևի, Չիրկովի և Բորիսովի էկրանային հերոսները ստացան դերերի կատարողների անուններն ու հայրանունները՝ Վասիլի Վասիլևիչ (Նեստրատով), Բորիս Պետրովիչ (Չիժով) և Ալեքսանդր Ֆեդորովիչ (Լապին)։

Բեմական երգեցողության բարձր տեխնիկան թույլ է տալիս երգերը դասավորել ավանդական ռուսական եռաձայնության մեջ, և Ալեքսանդր Բորիսովի (տենոր), Բորիս Չիրկովի (բարիտոն) և Վասիլի Մերկուրևի (բաս) հիանալի ճանաչելի ձայնատեմբրերը գերազանց համադրվում են միմյանց հետ։

Ազդեցություն

2004 թվականին Անդրեյ Պանինը և Թամարա Վլադիմիրցևան նկարահանեցին «Ամբողջ արագությամբ առաջ!», որը «Հավատարիմ ընկերներ» ֆիլմի փոփոխված տարբերակն է։

Պարգևներ

1954 թվականին Կարլովի Վարիի միջազգային կինոփառատոնում Միխայիլ Կալատոզովի մեծ մրցանակ։

Տեսանյութեր

1990-ականներին ֆիլմը թողարկվեց տեսաերիզների վրա «Խոշոր պլան» կինոընկերության կողմից։ 2000-ականներին ֆիլմը վերականգնվեց և թողարկվեց DVD-ով։

2016 թվականին ֆիլմը բարձր որակով հասանելի դարձավ «Մոսֆիլմ» կինոկոնցեռնի YouTube-ի պաշտոնական ալիքում անվճար դիտման համար։

Ծանոթագրություններ

↑ http://www.imdb.com/title/tt0047650/
↑ Тихон Хренников Արխիվացված 2013-09-21 Wayback Machine kkre-1.narod.ru
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 «Верные друзья». Вокруг ТВ. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 28-ին.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 «История создания фильма «Верные друзья»». lib.rus.ec. «Ностальгия по советскому». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 28-ին.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 «Михаил Аронов. Александр Галич: полная биография. — М.: НЛО, 2012». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 50 (օգնություն)
↑ «Старая Преображенская наб. р.Яузы до реконструкции со спрямлением русла». PastVu. 2014. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 3-ին.
↑ «История России для студентов технических вузов: учебное пособие для вузов / Б. Н. Земцов, А. В. Шубин, И. Н. Данилевский. — Санкт-Петербург: Питер, 2013». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 79 (օգնություն)
↑ «Три друга // Б. Чирков, «Огонёк», май 1954». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.

Արտաքին հղումներ

«Верные друзья» на сайте «Энциклопедия отечественного кино»
Фильм «Верные друзья» в онлайн-кинотеатре «Мосфильма»

[_639423722ec99581-1] ttp://www.imdb.com/title/tt0047650/

[KKRE-2] Тихон Хренников Արխիվացված 2013-09-21 Wayback Machine kkre-1.narod.ru

[vokrugtv-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 «Верные друзья». Вокруг ТВ. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 28-ին.

[1001material-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 «История создания фильма «Верные друзья»». lib.rus.ec. «Ностальгия по советскому». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 28-ին.

[autogenerated5-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 «Михаил Аронов. Александр Галич: полная биография. — М.: НЛО, 2012». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 50 (օգնություն)

[6] «Старая Преображенская наб. р.Яузы до реконструкции со спрямлением русла». PastVu. 2014. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 3-ին.

[7] «История России для студентов технических вузов: учебное пособие для вузов / Б. Н. Земцов, А. В. Шубин, И. Н. Данилевский. — Санкт-Петербург: Питер, 2013». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ հոկտեմբերի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 79 (օգնություն)

[8] «Три друга // Б. Чирков, «Огонёк», май 1954». Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2016 թ․ հոկտեմբերի 18-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Հավատարիմ ընկերները ռուս.՝ Верные друзья
Երկիր	ԽՍՀՄ
Ժանր	բարքերի կատակերգություն և կինոկատակերգություն
Թվական	1954
Լեզու	ռուսերեն
Ռեժիսոր	Միխայիլ Կալատոզով^[1]
Սցենարի հեղինակ	Ալեքսանդր Գալիչ և Կոնստանտին Իսաև
Դերակատարներ	Վասիլի Մերկուրև, Ալեքսանդր Բորիսով, Բորիս Չիրկով և Անատոլի Դուդորով
Օպերատոր	Մարկ Մագիդսոն
Երաժշտություն	Տիխոն Խրեննիկով
Պատմվածքի վայր	Մոսկվա
Կինոընկերություն	Մոսֆիլմ
Տևողություն	102 րոպե