Հայ Գողգոթան, Գրիգորիս Պալաքյանի Հայոց Ցեղասպանության մասին երկհատոր գիրքն է, որի առաջին հատորը լույս է տեսել Վիեննայում 1922 թվականին, իսկ երկրորդը հեղինակի մահից հետո Փարիզում 1959 թվականին։ Հուշագրությունը հայերի ցեղասպանության պատմության ուսումնասիրության կարևոր սկզբնաղբյուր է։

Հայ Գողգոթան
ՀեղինակԳրիգորիս Պալաքյան
Տեսակգրական ստեղծագործություն
Ժանրհուշագրություն
ԹեմաՀայոց ցեղասպանություն
Բնօրինակ լեզուհայերեն
Երկիր Ավստրիա
Հրատարակման վայրհ.1 Վիենա, հ.2 Փարիզ
ՀրատարակիչՎիեննայի Մխիթարեան վանք
Հրատարակման տարեթիվհ.1 1922, հ.2 1959
Թվային տարբերակhaygirk.nla.am/upload/1512-1940/1901-1940/hay_goxgotan_1922.pdf(հայ.)

Դեպքերի ականատես

խմբագրել

1915 թվականի ապրիլի 24-ին Պալաքյանը հայ մյուս մտավորականների հետ ձերբակալվել է և աքսորվել։ Եղել է Այաշի, Չանկըրի, Չորումի, Եոզկաթի, Թոմարզայի և այլ աքսորավայրերում։ Հրաշքով ազատվելով՝ գերմանացու կերպարանքով, 1918 թվականին վերադարձել է Կոստանդնուպոլիս։ 1919 թվականին տեղափոխվել է Ֆրանսիա, ապա Անգլիա։ Ընտրվել է Մանչեստրի, ապա Մարսելի հայ համայնքների հոգևոր առաջնորդ[1]։

Բովանդակություն

խմբագրել

Որպես ականապես և վերապրող՝ հեղինակը ներկայացնում է հարուստ փաստագրական նյութ։ Հեղինակի անլուր չարչարանքների և զրկանքների հետ մեկտեղ գրքում հանգամանորեն ներկայացված է նաև մի ողջ ժողովրդի տառապանքը՝ աքսորի և մահվան ճանապարհին։ Գրքի կարևոր առավելություններից մեկը՝ հայ մտավորականության և հոգևոր դասի, աքսորի ու ձերբակալությունների մասին տրված հավաստի նյութն է։ Հեղինակը, հայ մյուս երևելիների հետ աքորված լինելով, մանրամասն ներկայացնում է նրանց կյանքի վերջին օրերի պատմությունը[2]։

Քաղվածքներ

խմբագրել
  … հայոց մեծ դահճապետ Թալեաթը բացահայտորեն ամենուրեք հայտարարում էր, թե, «Հայը հիմքից պետք է մաքրել…: Ապա թե ոչ, եթե 1000 հայ մի արասցե ողջ մնա, կարճ ժամանակ հետո կդառնան 100.000 և դարձյալ թուրք պետության գլխին փորձանք կդառնան»։  
  … իթթիհադական մահվան անգութ մանգաղը, տարբերություն չէր դնում ո՛չ կուսակցականի, ո՛չ պահպանողականի, ո՛չ մանուկի, ո՛չ ծերի, ո՛չ տղամարդու և ո՛չ կնոջ միջև, հրամանը սաստիկ էր, բնաջինջ անել հայ ցեղը, անխնա կոտորելով մինչև վերջին աննշան բեկորը մահապարտ հայության...  

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. Հայկական հարց հանրագիտարանից
  2. Նյութեր Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտից

Արտաքին հղումներ

խմբագրել