Կծվիչ
| Կծվիչ | |
| |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Վերնաբաժին | Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Կաղամբածաղկավորներ (Brassicales) |
| Ընտանիք | Կաղամբազգիներ (Brassicaceae) |
| Տրիբա | Cardamineae |
| Ցեղ | Կծվիչ (Armoracia) G.Gaertn., B.Mey. & Scherb., 1800 |
Կծվիչ, ծովաբողկ, ժախուկ, քթառ (լատին․՝ Armoracia), կաղամբազգիների (խաչածաղկավորներ) ընտանիքին պատկանող բազմամյա խոտաբույսերի ցեղ։
Կենսաբանական նկարագիր խմբագրել
Արմատները մսալի են։ 50-150 սմ բարձրությամբ ցողունը կանգուն է։ Խոշոր տերևները երկարավուն են։ Ծաղիկները մանր են, սպիտակ, ծաղկաբույլը՝ ողկույզ։ Մանր սերմերով պտուղը պատիճ է։
Տարածվածություն խմբագրել
Աճեցվում է բանջարանոցներում, վայրի պայմաններում հանդիպում է Գեղարքունիքի մարզի թփուտներում և աղբավայրերում։ Գեղազարդային բույս է[1]։
Նշանակություն և կիրառում խմբագրել
Արմատները և տերևները պարունակում են վիտամիններ, եթերային յուղեր, հանքային աղեր, ֆիտոնցիդներ, լիզոցիմ ֆերմենտ։ Կծու համը և յուրահատուկ հոտը պայմանավորված են ալիլային (մանանեխային) յուղով և սինիգրին գլիկոզիդով։ Արմատները որպես համեմունք հում, եփած, թթու դրած վիճակում օգտագործում են սննդի մեջ։
Բույսն ունի բուժիչ նշանակություն (ախորժաբեր, հակացինգային, ստամոքս-աղիքային համակարգի գործունեությունը կանոնավորող և այլն)։ Կիրառվում է նաև կոսմետիկայում։ Մշակության մեջ բազմացնում են արմատային կտրոններով։ Բերքը հավաքում են աշնանը (բերքատվությունը՝ 50-100 ց/հա)։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Ծատուրյան, Թամարա; Գևորգյան, Մարգարիտա (2014). Պողոսյան, Ա․; Զաքարյան, Ն․ (eds.). Հայաստանի վայրի դեղաբույսեր. Երևան: Լուսակն. էջ 315. ISBN 9789939834689.
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կծվիչ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կծվիչ» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 485)։ 
|