Վիքիպեդիա

Կլարիս Դլամինի-Զումա

Նկոսազանա Կլարիս Դլամինի-Զումա[4] (հունվարի 27, 1949(1949-01-27)[1], Նատալ, Հարավաֆրիկյան Միություն), հարավաֆրիկացի քաղաքական գործիչ և նախկին ապարտհեյդի մարտիկ։ ՀԱՀ կանանց, երիտասարդության և հաշմանդամների հարցերով նախարար 2023 թվականի մարտի 6-ից։ Աֆրիկյան ազգային կոնգրեսի (ՀԱԿ) անդամ։ Հարավային Աֆրիկայի կոոպերատիվ կառավարման և ավանդույթների հարցերով նախարար 2019 թվականի մայիսի 30-ից մինչև 2023 թվականի մարտի 6-ը։ Նախկինում եղել է մոնիտորինգի և պլանավորման համար պատասխանատու նախագահի աշխատակազմում (2018-2019)[5], Աֆրիկյան միության հանձնաժողովի նախագահ (2012-2017), Հարավային Աֆրիկայի ներքին գործերի նախարար (2009-2012), Հարավային Աֆրիկայի ԱԳ նախարար  (1999-2009), Հարավաֆրիկյան առողջապահության նախարար[6] (1994-1999)։ 2017 թվականի սեպտեմբերի 21-ից Հարավային Աֆրիկայի Ազգային ժողովի պատգամավոր։

Կլարիս Դլամինի-Զումա
անգլ.՝ Nkosazana Clarice Dlamini-Zuma
Դիմանկար
Ծնվել էհունվարի 27, 1949(1949-01-27)[1] (75 տարեկան)
ԾննդավայրՆատալ, Հարավաֆրիկյան Միություն
Քաղաքացիություն ՀԱՀ
ԿրթությունUniversity of Zululand?, Բրիստոլի համալսարան, Ադամս քոլեջ, Լիվերպուլի համալսարան և Նատալի համալսարան
Մասնագիտությունքաղաքական գործիչ և բժիշկ
ԱմուսինՋեյկոբ Զումա
Զբաղեցրած պաշտոններChairperson of the African Union Commission?, member of the National Assembly of South Africa?, member of the National Assembly of South Africa?, Minister of Cooperative Governance and Traditional Affairs?, Minister in the Presidency?, Minister of Home Affairs of South Africa?, Minister of International Relations and Cooperation? և Minister of Health?
ԿուսակցությունԱֆրիկյան ազգային կոնգրես[2][3]
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԵրեխաներThuthukile Zuma? և Gugulethu Zuma-Ncube?
 Nkosazana Dlamini-Zuma Վիքիպահեստում

2023 թվականի մարտի 6-ից նա նշանակվել է Հարավային Աֆրիկայի կանանց, երիտասարդության և հաշմանդամություն ունեցող անձանց հարցերով նախարար։

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է 1949 թվականի հունվարի 27-ին բրիտանական Հարավային Աֆրիկայի միության Նատալ նահանգում (այժմ՝ Կվազուլու-Նատալ նահանգ, Հարավային Աֆրիկա), ընտանիքի ութ երեխաներից ավագն է։ Պատկանում է զուլուի ժողովրդին[4]։

1967 թվականին ավարտել է դպրոցը (այժմ՝ Դուրբանի արվարձանի Ամանզիմտոտիի Ադամսի քոլեջը)։ 1971 թվականին ընդունվել է Էմպանգենիի մոտ գտնվող Զուլուլենդի համալսարան, որտեղ սովորել է Կենդանաբանություն և Բուսաբանություն և ստացել բնական գիտությունների բակալավրի աստիճան (BSc)։ Այնուհետև ընդունվել է Դուրբանի Նատալի համալսարան, որտեղ սովորել է բժշկություն և դարձել Հարավաֆրիկյան ուսանողների կազմակերպության (CACO) անդամ։ 1976թվականին ընտրվել է ՍՀԿ նախագահի տեղակալ։ Բազմիցս հետապնդվել է ոստիկանության կողմից, ինչի արդյունքում ստիպված է եղել լքել ՀԱՀ-ը։ Ուսումը շարունակել է Մեծ Բրիտանիայի Բրիստոլի համալսարանում, որն ավարտել է 1978 թվականին[4]։

1980-1985 թվականներին աշխատել է որպես բժիշկ Սվազիլենդի մայրաքաղաք Մբաբանայի պետական հիվանդանոցում, որտեղ ծանոթացել է ապագա ամուսնու՝ Ջեյքոբ Զումայի հետ[4]։

1985 թվականին վերադարձել է Մեծ Բրիտանիա, որտեղ ընդունվել է Լիվերպուլի արևադարձային բժշկության դպրոց (LSTM)։ 1986 թվականին պաշտպանել է արևադարձային մանկաբուժության գիտական աշխատանքը[4]։

1988 թվականին հիմնադրել և դարձել է բրիտանական բարեգործական կազմակերպության տնօրեն փախստականների առողջության Վստահության հիմնադրամը (Health & Refugee Trust of South Africa, HEART), որի կենտրոնակայանը գտնվում է Լոնդոնում[4]։

1994 թվականի մայիսի 10-ին նա ստացավ Հարավային Աֆրիկայի առողջապահության նախարարի պորտֆելը կառավարությունում՝ նախագահ Նելսոն Մանդելայի ղեկավարությամբ։ Հանդես է եկել հասարակական վայրերում ծխելու արգելքի օգտին (1999 թվականին ընդունվել է համապատասխան օրենք)[4]։

1999 թվականի հունիսի 17-ին նա ստացավ Հարավային Աֆրիկայի արտաքին գործերի նախարարի պորտֆելը կառավարությունում՝ նախագահ Տաբո Մբեկիի ղեկավարությամբ։ ՀԱՀ-ի պատմության մեջ առաջին կինը, ով դարձել է արտաքին գործերի նախարար[7]։

2009 թվականի մայիսի 10-ին ստացել է ներքին գործերի նախարարի պորտֆելը կառավարությունում՝ նախագահ Ջեյքոբ Զումայի՝ նրա նախկին ամուսնու ղեկավարությամբ[4][8]։

2012 թվականի հունվարի 29-ին Եթովպիայի մայրաքաղաք Ադիս Աբեբայում բացված Աֆրիկյան միության 18-րդ գագաթնաժողովում առաջադրվել է Աֆրիկյան միության հանձնաժողովի նախագահի թեկնածու։ Երկրորդ թեկնածուն АС հանձնաժողովի գործող նախագահ Ժան Պինգն էր։ Քվեարկության երեք փուլերից հետո, որոնք անցել են կատաղի մրցակցության նշանի տակ, երկու թեկնածուներից ոչ մեկը չի ստացել ձայների անհրաժեշտ երկու երրորդը իր օգտին, բայց Պինգը մի փոքր ավելի շատ աջակցություն է ստացել, քան իր մրցակիցը[8]։ АС-ն որոշել է հետաձգել արտահերթ ընտրությունները[9]։

2012 թվականի հուլիսի 15-ին Եթովպիայի մայրաքաղաք Ադիս Աբեբայում Աֆրիկյան միության 19-րդ գագաթնաժողովում Դլամինի Զուման ընտրվել է Աֆրիկյան միության հանձնաժողովի նախագահ՝ դառնալով առաջին կինը, որը ղեկավարում է այս կազմակերպությունը (ներառյալ նրա նախորդը՝ Աֆրիկայի միասնության կազմակերպությունը)[10] 2012 թվականի հուլիսի 15-ին Եթովպիայի մայրաքաղաք Ադիս Աբեբայում Աֆրիկյան միության 19-րդ գագաթնաժողովում Դլամինի Զուման ընտրվել է Աֆրիկյան միության հանձնաժողովի նախագահ՝ դառնալով առաջին կինը, որը ղեկավարում է այս կազմակերպությունը (ներառյալ նրա նախորդը՝ Աֆրիկյան միասնության կազմակերպությունը) և առաջին ղեկավարը Հարավային Աֆրիկայից (նախկինում գործում էր չասված կանոն, ըստ որի Նիգերիան, Եգիպտոսը, Լիբիան, Ալժիրը և Հարավային Աֆրիկան)[4]։ Առաջին փուլում Դլամինի-Զուման փոքր առավելություն ուներ՝ 27 ձայնով առաջ անցնելով Պինգից՝ 24-ի դիմաց։ Երկրորդ փուլում նա ստացել է ևս երկու ձայն, երրորդ փուլում՝ 33 ձայն, չորրորդ փուլում՝ 51 ձայնից 37-ը[8]։

2017 թվականին Նկոսազանա Դլամինի-Զուման հայտարարել էր Աֆրիկյան ազգային կոնգրեսի (ՀԱԿ) առաջնորդի ընտրություններին մասնակցելու մտադրության մասին)[4]։ 2017 թվականի դեկտեմբերի 18-ին, 54-րդ ազգային համաժողովում ՀԱԿ-ը պարտվեց ընտրությունների ֆավորիտ Սիրիլ Ռամաֆոսաի[11]։

2018 թվականի փետրվարի 28-ին նշանակվել է նախագահ Սիրիլ Ռամաֆոսայի գրասենյակի նախարար, որը պատասխանատու է մոնիտորինգի և պլանավորման համար[5]։

2019 թվականի մայիսի 30-ից մինչև 2023 թվականի մարտի 6-ը ՀԱՀ կոոպերատիվ կառավարման և ավանդույթների հարցերով նախարար[5]։

2023 թվականի մարտի 6-ից նշանակվել է ՀԱՀ կանանց, երիտասարդության և հաշմանդամների հարցերով նախագահին կից նախարար[12][13]։

Անձնական կյանք խմբագրել

1982-1998 թվականներին եղել է Ջեյքոբ Զումի երրորդ կինը[8]։ Զույգը չորս երեխա ունի[4]. Մշոլոզի (Msholozi. ծնվ.1982). Գուգուլեթու (Gugulethu. ծնվ. 1984), Նոկուտուլա Նոմախավե (Nokuthula Nomaqhawe. ծնվ. 1987), Տուտուկիլ (Thuthukile. ծնվ. 1989)։

Պարգևներ խմբագրել

Պետական
Հասարակական

Ունի գիտությունների դոկտորի պատվավոր կոչումներ Նատալի համալսարանից (1995), Բրիստոլի համալսարանից (1996), Տրանսկեյի համալսարանից (1997), Հարավային Աֆրիկայի բժշկական համալսարանից (1999), Հռոմի համալսարանից (2013), Ֆորտ Հարեի համալսարանից (2014), Ջոմո Քենիատայի Գյուղատնտեսական և տեխնոլոգիական համալսարանից (2014)[13][22]։

2007 թվականի հուլիսի 6-ին դարձել է երկրորդ մարդը, ով արժանացել է «ԲՊՀ պատվավոր պրոֆեսորի»[4][13] կոչմանը (առաջինը դարձել է ՄՍՀԿ գլխավոր տնօրեն Կամիլ Իդրիսը)[7]։ 1999 թվականի մայիսի 17-ին ստացել է Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) Tobacco World Award մրցանակը[7][13]։ Ստացել է International Women's Forum (IWF) մրցանաը «Կանաց, ովքեր փոխեցին աշխարհը» համար (Women who make a difference Award, 2002)[7][13]։ Նրա պարգևների թվում է Պետրոս Մեծի 1-ին աստիճանի շքանշանը, որը ստեղծվել է Ռուսաստանի անվտանգության, պաշտպանության և օրենքի և կարգի խնդիրների ակադեմիայի կողմից[13], որը նա ստացել է 2005 թվականի հուլիսի 11-ին։ Նա Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինից հետո երկրորդ պետական գործիչն է, ով արժանացել է այդ մրցանակին[7]։Բրիստոլի համալսարանից

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  2. ↑ https://www.parliament.gov.za/person-details/7695
  3. ↑ http://www.pa.org.za/person/nkosazana-dlamini-zuma/
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 «Дламини-Зума, Нкосазана». ТАСС. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 «Президент ЮАР объявил состав нового кабинета правительства». ТАСС. 2019 թ․ մայիսի 29. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 9-ին.
  6. ↑ «Zuma'S Response To Sarafina Ii». Doh.gov.za. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2011 թ․ մայիսի 15-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 «Нкосазана Дламини-Зума, министр иностранных дел Южно-Африканской Республики, удостоена звания «Почетный профессор БГУ»». Белорусский государственный университет. 2007 թ․ հուլիսի 6. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Jobson, Elissa (2012 թ․ հուլիսի 16). «African Union chooses first female leader» (անգլերեն). The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ նոյեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  9. ↑ «Выборы нового председателя Комиссии АС отложены до июля». Синьхуа. 2012 թ․ հունվարի 31. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  10. ↑ «Новым председателем Африканского союза впервые избрана женщина». Синьхуа. 2012 թ․ հուլիսի 17. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  11. ↑ «Рамапоса, Сирил». ТАСС. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  12. ↑ «President Cyril Ramaphosa: New members of National Executive | South African Government». www.gov.za. Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 13,4 13,5 «Nkosazana Clarice Dlamini Zuma, Dr». Government of South Africa. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  14. ↑ «Mbeki's Malawi, Mali muddle». Mail & Guardian[en]. 2002 թ․ մայիսի 10. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  15. ↑ Matome Sebelebel (2002 թ․ մայիսի 10). «Thank You SA, With Love From Bamako». AllAfrica[en]. Արխիվացված օրիգինալից 2002 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  16. ↑ The Presidency Annual Report 2012/2013. — Pretoria: The Presidency Republic of South Africa, 2013. — С. 44. — 212 с. — ISBN 9780621422245
  17. ↑ «National Orders to be bestowed on deserving recipients». SA Government News Agency[en]. 2013 թ․ ապրիլի 22. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  18. ↑ «Décret N° 2014-604 du 09 octobre 2014 portant nomination et élévation à titre exceptionnel, civil et étranger dans l'Ordre National du Bénin à la dignité de Grand Officier de Son Excellence Madame Nkosazana Dlamini — Zuma». Президент Бенина. 2014 թ․ հոկտեմբերի 9. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  19. ↑ Bruno Otegbeye (2014 թ․ հուլիսի 25). «Intégration africaine: Nkosazana Dlamini Zuma en visite d'amitié et de travail au Bénin». aCotonou.com. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  20. ↑ «Укази о одликовањима» (սերբերեն). Председник Републике Србије. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  21. ↑ «Уручена признања заслужним грађанима и институцијама» (սերբերեն). Радио-телевизија Србије. 2016 թ․ փետրվարի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  22. ↑ «Dlamini-Zuma Nkosazana Clarice». The International Who's Who[en]. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կլարիս_Դլամինի-Զումա&oldid=9700815» էջից