Կարուսել
Կարուսել ( ֆր.՝ carrousel, իտալ.՝ carosello), պտտվող հարթակով ատրակցիոն, որի վրա տեղադրված են ձիերի, մեքենաների և այլ կենդանիների կամ տրանսպորտային միջոցների տեսք ունեցող նստատեղեր (կամ ամրացված են տանիքից կամ կցված են կենտրոնական կայանին)։
 | |
|---|---|
 |
16-րդ դարում կարուսելներ (այդ բառն այն ժամանակ նշանակում էր արական սեռ) կոչվում էին այն տոները, որոնք փոխարինում էին ասպետական մրցաշարերին։ Կարուսելը հաճախ ներառում էր ձիասպորտի մրցույթներ ու ձիավորների ցուցադրական ելույթներ։ Տոներն առանձնանում էին ինչպես մասնակիցների, այնպես էլ հանդիսատեսի հանդերձանքի շքեղությամբ և մեծ ուշադրություն էին գրավում. ավանդույթը հասել է նաև Ռուսաստան։ Այսպիսով, 1766 թվականի հունիսի 16-ին Ձմեռային պալատի առջև կազմակերպվել է վիթխարի կարուսել։ Շքերթին մասնակցում էր ամբոխ, որը պարում էր չորս կադրիլ՝ սլավոնական, հռոմեական, հնդկական, թուրքական։ Երկրորդ անգամ կարուսելը կազմակերպվել է նույն տեղում, նույն թվականի հուլիսի 11-ին։ Այս կարուսելների մանրամասն նկարագրությունը տրված է 1766 թվականի No 51 և 58 համարների «Прибавление к Санкт-Петербургским ведомостям» թերթում[1]։
18-րդ դարում ծաղրելով ձիավորների ցուցադրական կատարումները՝ ֆրանսիացի ինժեներները սկսել են կառուցել ատրակցիոն՝ պտտվող հարթակ, որի վրա տեղադրված էին փայտե ձիեր, որոնց վրա նստած այցելուները ստիպված էին նիզակով հարվածել թիրախներին։ Այս մեխանիկական կարուսելներից մեկը Ռուսաստան է բերել Պետրոս I-ը։ Դրանից հետո մեխանիզմը պարզեցվել է՝ աստիճանաբար հասնելով այն տեսքին, որին մենք այսօր ծանոթ ենք։
Կարուսելը կարող է շարժվել ինչպես շարժիչով (սովորաբար էլեկտրական), այնպես էլ նստողների ուժերով, որոնք կարուսելի վրա նստելուց առաջ պտտեցնում են այն։ Նման կարուսելները, որոնք պետք է նստողները իրենք պտտեցնեն, հաճախ տեղադրվում են մանկական խաղահրապարակներում։
Կարուսելները անընդհատ զարգացել են․ սկսած պտտվող պարզ կառուցվածքներից (օրինակ՝ խաղահրապարակի կարուսելը) մինչև կարուսելների շղթա («Կրկես», «Հեքիաթ», «Տրոպիկանա») ու հիդրավլիկա օգտագործող բարդ շարժումով կարուսելներ (օրինակ՝ «Թաիթի»-ի մինի-ինքնաթիռը)։
Բացի ատրակցիոնից, նման տեսք ունեցող այլ մեխանիզմներ նույնպես հաճախ անվանում են կարուսելներ, օրինակ՝ խմիչքների շշալցման, մեծ քանակությամբ նյութերի փաթեթավորման կամ տպագիր արտադրանք արտադրելու ավտոմատացված շարքերում։ Վեբ ձևավորման ժամանակ կարուսելը ինտերֆեյսի տարր է, որը սովորաբար տեղադրվում է կայքի սկզբնական մասում, որը կանոնավոր ընդմիջումներով միմյանց փոխարինող մեխանիզմների շարք է։ Արտասահմանյան օդանավակայաններում կարուսելը կոչվում է նաև պտտվող ուղեբեռի գոտի։
Փոխաբերական իմաստով կարուսելը կոչվում է մռայլություն, խառնաշփոթություն, արագորեն փոփոխվող օբյեկտների կամ իրադարձությունների շարք, փոթորիկ, հաճախ հիմար, օրինակ ՝ «փոխող նախարարների անվերջ կարուսել»։
Պատկերասրահ
խմբագրել-
Ձի Marcus Illions՝ Քոնի Այլենդի ոճով, 1909 -
Ձի՝ Սալվատորե Ինկիլյարոյի կողմից Դենտցելին՝ Ֆիլադելֆիայի ոճով, 1900 -
Ձի կարուսել Allan Herschell կազմակերպության կողմից՝ գյուղական տոնավաճառի ոճով
-
Կարուսելի տոնակատարությունը Բրյուսելի Գրան Պլասում 1565 թվականին Պարմայի դուքս Ալեսանդրո Ֆարնեզեի և արքայադուստր Մարիա Պորտուգալացու հարսանիքի կապակցությամբ Ֆրանս Ֆլորիսի շրջանում, Վարշավայի համալսարանական գրադարան -
-
Поездка развлечений Сэвиджа по морю на суше, где всадники бегали вверх и вниз, как будто они были в море. Его новшество в виде «скачущей лошади» сегодня можно увидеть на каруселях -
Կարուսել, որը կառուցվել է 1905 թվականին Գուստավ Դենցելի կողմից և մինչ այժմ գործում է Ռոչեստերում -
Գերմանիայի խաղահրապարակում ձեռագործ կարուսել -
Կարուսել Բելգիայի Բոբբեյանլենդ քաղաքում -
West Endicott Park Carousel-ի Էնդիկոտի կարուսելներից մեկը -
Կարուսելի գիծ, Viktorkirmes Դյուլմենում, Գերմանիա -
Դենցել Կարուսել, ԱՄՆ-ի ազգային պատմական հուշարձաններ, Մերիդիան -
Ժամանակակից կարուսել Բրյուսելում -
Ջեյմս Նոյսի ավանդական գալոպորները և Սինովա Նոթինգհեմի սագերի տոնավաճառում 1983 թ․ -
1920-ականների Կ․Վ Պարկերի կարուսելը Թուսոնում -
Էդվեչալենդ քաղաքի հրապարակի կարուսելը Ալթունայում (Չենս Մորգան): Վերին մասում կա նաև դեկորատիվ պսակ: -
Mangels-Illions կարուսելը, 2000 թվականի վերականգնումից հետո, Կոլումբուսի կենդանաբանական այգում -
Մենսֆիլդի Ռիչլենդ պարկում է առաջին ձեռագործ փորագրված փայտե կարուսելը, որը կառուցվել և գործել է ԱՄՆ-ում 1930-ականների սկզբից -
Ավանդական կարուսել Լոնդոնի Քովենթ Գարդենում, 2007 թվականի օգոստոս -
William F. Mangels Kiddy Jump Horse Carousel, 1935 թ -
Քենիվուդ կարուսելը, որը կառուցվել է Ուիլյամ Հ. Դենցելի կողմից 1926 թվականին Համաշխարհային ցուցահանդեսի համար -
Նիկելոդեոոն համալսարանի կարուսելը / Սնուփի ճամբար Բլումինգթոնի Ամերիկայի Մոլում -
Քինգ Արթուր կարուսել, Դիսնեյլենդ, Անահայմ(նոր տարբերակ) -
Անտառային պարկի կարուսելը միշտ փակ է աշնանը, 2009 թվականի նոյեմբեր -
Փոքր ձեռագործ կարուսել Պուերտոսինայի Պուերտո դել Սոն քաղաքում -
Կենտրոնական պարկի կարուսելը Նյու Յորքում -
Նախկին վենետիկյան կարուսելը Պարամուսի Westfield Garden State Plaza-ում, որը փակվեց 2016 թվականին -
Նախկինում Ֆիլադելֆիայի Տոբոգան ընկերության №15 կարուսելը Պալիսադեսի կենտրոնում, նախքան այն հանվեց և փոխարինվեց վենետիկյան կարուսելով 2009 թվականին -
МОС Плаза Карусель
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Успенский Г. П. «Опыт повествования о древностях русских». — Харьков, 1818, — С. 100
Գրականություն
խմբագրել- Л. В. Беловинский Карусель // Иллюстрированный энциклопедический историко-бытовой словарь русского народа. XVIII — начало XIX в. / под ред. Н. Ерёминой. — М.: Эксмо, 2007. — С. 271. — 784 с.: — ил. с. — 5 000 экз. — ISBN 978-5-699-24458-4
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Carousels.com
- International Museum of Carousel Art
- Карусель — аттракцион для детей или рыцарский турнир?
- Александрийская карусель. Золотой Век — Статья о каруселях на сайте ежегодно проводимой в Петергорфе карусели (фестиваля культуры эпохи возрождения)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կարուսել» հոդվածին։ |