Կարմիր թել (Կաբալա)
Բարակ կարմիր կամ բոսորագույն թել (եբրայերեն՝ חוט השני, khutt hashani ), որը որպես թալիսման կրելը հրեական ժողովրդական սովորույթ է, այն կիրառվում է որպես «չար աչքով» առաջացած դժբախտությունը պաշտպանության միջոց (եբրայերեն՝ עין הרע)։ Ժողովրդական շրջանում ենթադրվում է, որ ավանդույթը կապված է Կաբալայի և հուդայականության կրոնական ձևերի հետ։
Կարմիր թելը ինքնին սովորաբար պատրաստվում է կարմիր կարմիր բրդյա բարակ թելից։ Այն կրում են որպես ապարանջան կամ ժապավեն կրողի դաստակին։
Աստվածաշնչի պատմություն
խմբագրելԾննդոց 38-ում հիշատակվում է կարմիր թելը՝ կապված դաստակին։ Թամարը հղիանում է իր սկեսրայր Հուդայից և երկվորյակ տղաներ է ծնում։ Այս իրադարձության մասին տեքստերը վերցված են Հակոբ Ա թագավորի Ավետարանից[1]։
|
27. Երբ Թամարը ծննդաբերելու վրայ էր, նրա որովայնում երկու զաւակներ կային։ - Ծննդոց, գլուխ 38[2]
|
|
Դեռևս ռաբբի Շմուել բեն Հաֆնի Գաոնի օրոք, հրեա մեկնաբանները նշել են, որ ձեռքին կարմիր թել դնելը կարող է լավ նշան լինել։ Որոշ աղբյուրներ ենթադրում են, որ այն կարող է փաթաթվել նույնիսկ մատի շուրջ։ Որոշ վաղ հրեա մեկնաբաններ (օրինակ՝ Ագգադաս Բերեյշիսը) գրում են, որ Հովսեփի վերարկուն (նրան տվել է Հակոբը) իրականում ճիշտ նույնն էր, ինչ մյուս ցեղերի վերարկուն, պարզապես Հակոբը ճարմանդներին կարմիր թել էր դրել[3]։
Դարերի միջով
խմբագրելԹորայում, Հալաչայում կամ Կաբալայում գրավոր հիշատակում չկա դաստակի շուրջ կարմիր թել կապելու պահանջի մասին։ Թեև աղբյուրները նշում են կարմիր թելերը որպես լավ նշան, թեև ակնհայտ չէ, թե արդյոք դրանք լայնորեն կրվել են։ Միակ դեպքը, որում մենք գտնում ենք կարմիր թել կրելու մասին՝ 1490-ականներին հանրային հորդորն է, Երբ հրեաներին թույլ չեն տվել կրել թեֆիլին, ռաբբի Աբրահամ Սաբան հրեաներին խորհուրդ է տվել կարմիր թել կրել իրենց ձեռքերին (հիշելու համար Թեֆիլինի պատվիրանը)[3]։
Ժամանակակից օգտագործում
խմբագրել.jpg)
Այսօր Իսրայելում սովորական է տեսնել տարեց կանանց, որոնք կարմիր թել են վաճառումուխտավորներին և զբոսաշրջիկներին, հատկապես Երուսաղեմի Հին քաղաքում[4][5]։ Իսրայելից դուրս՝ 1990-ականների վերջին, կարմիր լարը հայտնի է դարձել շատ հայտնի մարդկանց մոտ, ներառյալ շատ ոչ հրեաների, այդ թվում ենՄադոննան և նրա երեխաները, Լեոնարդո Դի Կապրիոն, Մայքլ Ջեքսոնը, իսկ ավելի ուշ՝ Արիանա Գրանդեն, Ռիշի Սունակը և Թակեր Կարլսոնը[6][7][8][9][10]։ Ավելի լայն ժողովրդականության աչը հաճախ կապվում է Ֆիլիպ Բերգի Կաբալայի կենտրոնի հետ[11][12]լ Այն նաև աճեց վաճառքի աճ Մադոննայի համար՝ ըստ Changing Fashion. A Critical Introduction to Trend Analysis and Cultural Meaning (2007) խմբագիրների[13]։
Հայաստանում
խմբագրելՀայաստանում, վերջին տարիներին սկսել է տարածվել կարմիր թելը, որպես թևնոց օգտագործելը։ Այն նաև վաճառվում է, և շատերը դրան տալիս են գերբնական պաշտպանիչ նշանակություն և կարծում, որ այն չար աչքից հեռու է պահում։ Հայաստանում ընդունված է այն ձախ ձեռքին կապել[14]։ Տարածված է նաև կարծիք, որ կարելի է կապել տարբեր գույների թելեր, և նրանք ունեն տարբեր նշանակություն և մարմնավորում են տարբեր բնության ուժեր[15]։
Գրականություն
խմբագրել- Lynch, Annette; Strauss, Mitchell (2007). Changing Fashion: A Critical Introduction to Trend Analysis and Cultural Meaning. Berg Publishers. ISBN 978-1845203900. (անգլ.)
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Genesis 38:27 KJV
- ↑ Գիրք` 1. Ծննդոց Գլուխ 38 ՅՈՒԴԱՆ ԵՒ ԹԱՄԱՐԸ
- ↑ 3,0 3,1 Holzer, Zecharia (2015). «Etz Chaim Journal (Volume 24)». forum.otzar.org. Վերցված է 2023-08-29-ին.
- ↑ (Teman, Elly. 2008. "The Red String: A Cultural History of a Jewish Folk Symbol," in: Bronner, Simon J. (ed.), Jewishness: Expression, Identity, Representation, Inaugural volume in book series on Jewish Cultural Studies, Oxford: Littman Library of Jewish Civilization)link to article
- ↑ Simon J. Bronner. «Jewish Cultural Studies, Volume 1 – Jewishness: Expression, Identity, and Representation». littman.co.uk. Վերցված է 18 October 2010-ին. Elly Teman (January 2008). «The Red String: The Cultural History of a Jewish Folk Symbol». Bronnersj, Editor. Jewish Cultural Studies. academia.edu. Վերցված է 18 October 2010-ին.
- ↑ Daly, Patrick (2022-10-26). «Rishi Sunak's red bracelet and why the Prime Minister wears it explained». mirror (անգլերեն). Վերցված է 2023-07-16-ին.
- ↑ «Kabbalah: who has a red string and why?». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-06-11-ին.
- ↑ BritneySpearsVEVO (25 October 2009). «Britney Spears – Everytime». Արխիվացված օրիգինալից 2021-12-21-ին. Վերցված է 31 January 2018-ին – via YouTube.
- ↑ Nephin, Dan (12 February 2005). «Kabbalah not a celebrity fashion statement, Jews say». Deseret News.
- ↑ Lappin, Elena (11 December 2004). «The Thin Red Line». The Guardian. London., investigative article
- ↑ «Inside Hollywood's Hottest Cult». radaronline.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2008-05-27-ին.
- ↑ «Madonna Gives Her Money Away». Fox News. 2006-07-12.
- ↑ Lynch & Strauss 2007
- ↑ «Ո՞ր ձեռքին է պետք կապել կարմիր թելը». shabat.am. Վերցված է 2024-06-30-ին.
- ↑ Technologies, Peyotto. «Պարզվում է՝ ձեռքին կարելի է կրել ոչ միայն կարմիր թել. իմացեք, թե որ գույնն է Ձեզ համար». Վերցված է 2024-06-30-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրելԲացատրական
խմբագրել- Beliefnet: Why the Red String? (անգլ.)
- Teman, Elly. 2008. "The Red String: A Cultural History of a Jewish Folk Symbol," in: Bronner, Simon J. (ed.), Jewishness: Expression, Identity, Representation, Inaugural volume in book series on Jewish Cultural Studies, Oxford: Littman Library of Jewish Civilization. (անգլ.)
- Ask the Rabbi: Red Strings (անգլ.)