Կանաչ կրիա
Կանաչ կրիա կամ կանաչ ծովային կրիա, հաճախ անվանում են նաև ապուրի կրիա (լատին․՝ Chelónia mýdas), կրիաների կարգի ծովային կրիաների ենթակարգին պատկանող ծովաբնակ սողուն՝ կրիա։
| Կանաչ կրիա | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Կանաչ կրիա Հավայան ջրերում գտնվող կորալային խութում | ||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||
| Chelonia mydas
Linneaus, 1758
|
||||||||||||
| Հոմանիշներ | ||||||||||||
|
||||||||||||
| Հատուկ պահպանություն | ||||||||||||
 | ||||||||||||
|
|
Շատ երկրների ազգային խոհանոցներում նրա միսը օգտագործվում է, որպես կարևոր բաղադրիչ։ Կանաչ կրիայից պատրաստում են նույնիսկ ապուր. դրանով է պայմանավորված նրա լրացուցիչ անվանումը։
Համարվում է ամենամեծ ծովային կրիան, որը կշռում է մինչև 400 կգ։ Վերջին տարիներին ապուրի կրիայի քանակը խիստ կրճատվել է և ներկայումս տեսակը գտնվում է կրիտիկական ոչնչացման վտանգի տակ։ Դասակարգվում է, որպես վտանգված տեսակ։
Նախկինում նավաստիների համար ծառայել է, որպես «կենդանի պահածո», քանի որ կենդանին նավախցիկներում կարող է ապրել բավականին երկար՝ առանց կեր ընդունելու[1]։
Տարածվածություն և տեսակներ խմբագրել
Տարածվածության արեալ խմբագրել
Համարվում է արևադարձային կրիայի տիպիկ օրինակ։ Կանաչ կրիայի տարածվածության արեալը ընդգրկում է Համաշխարհային օվկիանոսի արևադարձային և մերձարևադարձային գոտիները (հետևաբար՝ Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսում առանձնյակը տարածված չէ)։
Ապրում են Խաղաղ և Ատլանտյան օվկիանոսների տաք ջրերում։ Ցրտադիմացկուն չեն։ Հնդկական օվկիանոսում տարածված են քիչ քանակությամբ։
Տեսակներ խմբագրել
- Ատլանտյան կանաչ կրիա — Chelonia mydas mydas, Ազորյան կղզիներից մինչև Աֆրիկայի հարավը, հանդիպում են նաև Լա Մանշ և Պա դը Կալե նեղուցներում։
- Խաղաղօվկիանոսյան կանաչ կրիա — Chelonia mydas agassizii, Ավստրալիայի և Օվկիանիայի կղզիների ափերի երկայնքով։
Նկարագրություն խմբագրել
Համարվում է ամենախոշոր ծովային կրիան։ Զրահի երկարությունը հասնում է 80-100 սմ-ի, նույնիսկ մինչև 140 սմ։ Կշռում է միջինում 200 կգ։ Կան առանձնյակներ, որոնք կշռում են մինչև 400 կգ։
Սեռական դիմորֆիզմը հստակ արտահայտված է, քանի որ ի տարբերություն էգի, արուները ունեն ավելի երկար պոչ և ավելի վառ գունավորում։
Արուի պոչի երկարությունը հասնում է մինչև 30 սմ-ի։ Գույնը դեղնականաչավուն է կամ դարչնագույն՝ կանաչ պուտերով։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Հ․Ջ․ Գրիգորյան, Ողնաշարավորներ, Հայերեն կենդանաբանական տերմինաբանություն (վերլուծություն և սկզբունքներ) (խմբ. Հ․Գ․ Խաչատրյան), «ՀՀ ԳԱԱ Գիտություն հրատարակչություն», 2008, էջ 200 — 264 էջ. — 300 հատ, ISBN 978-5-8080-0723-9։
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կանաչ կրիա» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կանաչ կրիա» հոդվածին։ |