Կուլիև Կայսըն Շուվաևիչ (ռուս.՝ Кайсы́н Шува́евич Кули́ев; կարաչ.-բալկ.՝ Къулийланы Шууаны жашы Къайсын, հոկտեմբերի 19 (նոյեմբերի 1), 1917, Verkhne-Chegemskoye rural community, Չեգեմի շրջան, Kabardino-Balkar Autonomous Oblast, ԽՍՀՄ - հունիսի 4, 1985(1985-06-04), Chegem, Kabardino-Balkar Autonomous Soviet Socialist Republic, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), բալկար խորհրդային բանաստեղծ, արձակագիր, լրագրող։ Կաբարդա-Բալկարական ԻԽՍՀ ժողովրդական բանաստեղծ (1967 թ.), Լենինյան մրցանակի դափնեկիր (1990 թ. — հետմահու), ԽՍՀՄ պետական մրցանակի դափնեկիր (1974), ՌՍՖՍՀ Մաքսիմ Գորկու անվան պետական մրցանակի դափնեկիր (1967)։ ԽՄԿԿ անդամ (1944), ԽՍՀՄ 5-րդ, 9-րդ, 10-րդ և 11-րդ գումարումների Գերագույն խորհրդի պատգամավոր։

Կայսըն Կուլիև
կարաչ.-բալկ.՝ Къулийланы Шуўаны жашы Къайсын
Ծնվել էհոկտեմբերի 19 (նոյեմբերի 1), 1917
ԾննդավայրVerkhne-Chegemskoye rural community, Չեգեմի շրջան, Kabardino-Balkar Autonomous Oblast, ԽՍՀՄ
Վախճանվել էհունիսի 4, 1985(1985-06-04) (67 տարեկան)
Վախճանի վայրChegem, Kabardino-Balkar Autonomous Soviet Socialist Republic, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մասնագիտությունբանաստեղծ, արձակագիր և քաղաքական գործիչ
Լեզուկարաչայ-բալկարերեն
Քաղաքացիություն Ռուսական հանրապետություն,  Mountainous Republic of the Northern Caucasus,  ՌԽՖՍՀ,  Ռուսաստանի Հարավ և  ԽՍՀՄ
ԿրթությունՄաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ Գրողների միություն
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Պարգևներ
Լենինի շքանշան Հոկտեմբերյան հեղափոխության շքանշան «Հայրենական պատերազմի» I աստիճանի շքանշան Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան Մեդալ «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ «1941-1945 թթ Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 30-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ «1941-1945 թթ Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 40-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ «ԽՍՀՄ Զինված ուժերի 60-ամյակին» նվիրված հոբելյանական մեդալ
Լենինյան մրցանակ ԽՍՀՄ պետական մրցանակ
Լեհական մշակույթի առաջ ունեցած վաստակի համար կրծքանշան
և Մ. Գորկու անվան ՌՍՖՍՌ պետական մրցանակ
Изображение автографа
 Kaisyn Kuliev Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել ու հասակ է առել Վերին Չեգեմ լեռնային աուլում։ Մանուկ հասակում զրկվել է հորից[1]։ Գյուղի միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո սովորել է Նալչիկի մանկավարժական տեխնիկումում։ Հետագայում ավարտել է նաև թատերարվեստի ռուսական ինստիտուտը (ГИТИС-ը) և Մոսկվայի Մաքսիմ Գորկու անվան համաշխարհային գրականության ինստիտուտը։ Մոսկվայում ուսումնառությունն ավարտելով՝ վերադարձել է Նալչիկ, դասավանդել կաբարդա-բալկարական պետական մանկավարժական ինստիտուտում[2]։

Բանաստեղծություններ գրել է դեռ դպրոցական տարիներից։ Առաջին ստեղծագործությունները հրատարակել է 1933 թվականին[3]՝ 16 տարեկան հասակում։

«Իմ հարևանները» (1939-1945 թթ., հրտ. 1957 թ.) քնարական շարքի կենտրոնում խորհրդային մարդն է։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին հրատարակել է բանաստեղծությունների մի քանի շարք։ Այնուհետև դիմել է բալկարների պատմական անցյալին («Կիրճերի երգեր», շարք, 1947-1951 թթ.), գրել «Լեռնային պոեմ Լենինի մասին» (1959-1960 թթ.)։ Բալկար ժողովրդին է նվիրված «Վիրավոր քարը» (1964 թ., Մ. Գորկու անվան ՌՍՖՍՀ պետական մրցանակ, 1966 թ.) բանաստեղծությունների ժողովածուն։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Кулиев, Кайсын Шуваевич Автобиография.
  2. Тамара Эфендиева, Салих Ибрагимович Эфендиев Кайсын Шуваевич Кулиев: 1959-1985. — Изд-во «Эльбрус», 1997-01-01. — 434 с.
  3. Вадим Дементьев Кавказская тетрадь. — Современник, 1989-01-01. — 440 с.

Գրականություն խմբագրել

  • Ст. Рассадин. Кайсын Кулиев. Литературный портрет. Москва, Художественная литература, 1974. 158 с.
  • Ж. Кулиева. Остаться в памяти людской… Сборник статей и воспоминаний о Кайсыне Кулиеве. Нальчик: Эльбрус, 1987.
  • Л. Мкртчян. Без тебя, Кайсын, и вместе с тобой. Ереван: Наири, 1997,108 с.
  • Ж. Кулиева. Я жил на этой земле… Кайсын Кулиев в документах. Нальчик: Эльбрус, 1999.
  • Э. Кулиева. Мой гений, мой ангел, мой друг. Нальчик: Эльбрус, 2002.
  • Кулиева, Элизат Эльбаевна (Э.Кулиева). Ум, окрылённый свободой. Нальчик: Эльбрус, 2007. • Кулиева, Элизат Эльбаевна (Э. Кулиева) . Былое как сегодня . Нальчик : Издательство Котляровых, 2017.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 716