Վիքիպեդիա

Խրտվիլակ

Խրտվիլակ, արհեստականորեն պատրաստված առարկա, որը վախեցնում կամ վախ է առաջացնում շրջակա կենդանիների մոտ, հիմնականում որպես մանեկեն, որը հաճախ մարդու տեսքով է։ Հումանոիդ խրտվիլակներին սովորաբար հագցնում են հին հագուստ և տեղադրում բաց դաշտերում, որպեսզի այն թույլ չտան թռչուններին սնվել վերջերս ցանված սերմերով և աճող մշակաբույսերով[1]։ Խրտվիլակներն օգտագործվում են ֆերմերների կողմից ամբողջ աշխարհում և ֆերմաների ու գյուղերի մշակույթում նշանավոր խորհրդանիշն են։

Ճապոնիայի բրնձի դաշտում խրտվիլակների խումբ

Դիզայն խմբագրել

 
Սաղավարտով խրտվիլակ (Ճապոնիա)

Խրտվիլակի սովորական ձևը մարդանման կերպարն է, որին հագցնում են հին հագուստ։ Այն դրվում է բաց դաշտերում, որպեսզի չթույլատրի թռչուններին, ինչպիսիք են ագռավները կամ ճնճղուկները, անհանգստացնել և սնվել վերջերս ցանված սերմերով և աճող մշակաբույսերով[1]։ Մեքենաները, ինչպիսիք են հողմաղացները, օգտագործվել են որպես խրտվիլակներ, սակայն արդյունավետությունը նվազում է, երբ կենդանիները ծանոթանում են կառուցվածքներին[2]։

Հումանոիդ խրտվիլակի հայտնագործումից ի վեր ավելի արդյունավետ մեթոդներ են մշակվել։ Կալիֆոռնիայի գյուղատնտեսական հողերում, բարձր անդրադարձնող ալյումինացված PET ժապավենները կապված են բույսերի հետ՝ արևի ճառագայթների ազդեցությամբ փայլեր անդրադարձնելու շնորհիվ պաշտպանում են դաշտը թռչուններից։ Մեկ այլ մոտեցում է պրոպան գազով աշխատող ավտոմատ աղմուկի ատրճանակների օգտագործումը։ Նյու Յորքի գինեգործական գործարաններից մեկը նույնիսկ օգտագործել է փչովի խողովակներ կամ օդապարիկներ՝ թռչուններին վախեցնելու համար[3]։

Մշակութային ազդեցություն խմբագրել

 
Խրտվիլակների շրջանակ Ջոյի Խրտվիլակ գյուղում
  • Ջոյի խրտվիլակ գյուղը Կանադայի Քեյփ Բրետոն քաղաքում ճանապարհի եզերքին է, որտեղ ցուցադրված են տասնյակ խրտվիլակներ[4]։
  • Ճապոնական Նագորո գյուղը, որը գտնվում է Տոկուսիմա պրեֆեկտուրայի Սիկոկու կղզում, ունի 35 բնակիչ, բայց ավելի քան 350 խրտվիլակ[3]։
  • Միացյալ Թագավորությունում, որտեղ կան մի քանի տարբեր լեզուներ և մի քանի տարբեր բարբառներ[5], կան այլընտրանքային անունների լայն շրջանակ, ինչպիսիք են[6][7] `
Անուն Լոկալ
Հոդմեդոդ[3] Բերքշիր
Մուրմեթ[8] Դևոն
Հայ-մեն[9] Անգլիա
Գալիբագեր[10] Ուայթ կղզի
Թաթի Բոգալ[11][12][13] Սքայ կղզի
Tattie bogle[3][14] >

Bodach-rocais (լիտ. «ծերուկների ծերուկ»)[9]

Շոտլանդիա
Մամմետ[3] Սոմերսեթ
Մաուկին[3] Սասեքս
Բվբախ[15] Ուելս

Փառատոններ խմբագրել

 
BFG- ի խրտվիլակ Նորլանդ խրտվիլակ փառատոնում, Արևմտյան Յորքշիր, Անգլիա
 
Ուռչֆոնտ խրտվիլակների փառատոն, Ալի Բաբա
  • Անգլիայում Ուռչֆոնտ խրտվիլակների փառատոնը առաջին անգամ նախաձեռնվել է 1990-ականներին և դարձել տեղական խոշոր իրադարձություն՝ տարեկան մինչև 10,000 մարդ ներգրավելով մայիսմեկյան տոնի համար[16][17]։ Ի սկզբանե հիմնված գաղափարի վրա, որը ներմուծվել էր Դերբիշիրից կամ Քեթլվելից (Հյուսիսային Յորքշիր)[18], դա առաջին խրտվիլակ փառատոնն է եղել, որը հիմնվել է ողջ հարավային Անգլիայում[19][20]։
  • Բլեքրոդ գյուղը, որը գտնվում է Մեծ Մանչեսթերի Բոլթոնի մոտակայքում, անցկացնում է հանրաճանաչ ամենամյա Խրտվիլակների փառատոնը հանգստյան օրերին՝ սովորաբար հուլիսի սկզբին[19][20]։
  • Արևմտյան Յորքշիր նահանգի Նորլանդ քաղաքում տեղի է ունենում խրտվիլակի փառատոն։ Քեթլվելը Հյուսիսային Յորքշիրում անցկացնում է ամենամյա փառատոն 1994 թվականից[20][21]։ Մի շարք գյուղերում՝ Քոթերսթոունում[3][22], Սթեյնդրոպում[23], և Դարհեմ կոմսության Միդլթոն-ին-Թիսդեյլում ամենամյա խրտվիլակների փառատոներ են անցկացվում[3][24]։
  • ԱՄՆ-ում Իլինոյս նահանգի Սենտ Չարլզ քաղաքում տեղի է ունենում ամենամյա Խրտվիլակների փառատոնը[22]։ Փեդլերի գյուղը Բաքս կոմսությունում, Փենսիլվանիա, հյուրընկալում է ամենամյա խրտվիլակների փառատոնը և ներկայացնում է խրտվիլակների ցուցադրություն սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին, որը հրավիրում է տասնյակ հազարավոր այցելուների[25][26]։
  • Mullion-ը, որը գտնվում է Կորնուոլում[27], ունի ամենամյա խրտվիլակների փառատոն 2007 թվականից[3][28]։
  • Ֆիլիպիններում 2015 թվականին[29] Իզաբելա նահանգը սկսել է խրտվիլակների փառատոնը, որը կոչվել է տեղական լեզվի անունով՝ Բամբանտի փառատոն։ Նահանգը հրավիրել է իր բոլոր քաղաքների և գյուղերի բնակիչներին մասնակցելու տոնակատարությանը, որը տևում է մեկ շաբաթ, այն գրավել է բազմաթիվ զբոսաշրջիկների Լուզոն կղզուց[3][30]։

Պատկերասրահ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Lesley Brown (ed.). (2007). "Shorter Oxford English Dictionary on Historical Principles". 6th ed. Oxford: Oxford University Press. 978-0-19-923324-3.
  2. ↑ Hartshorne, Henry (1881), The Household Cyclopedia of General Information, New York: Thomas Kelly, «Machinery of various kinds, such as wind-mills in miniature, horse rattles, etc., to be put in motion by the wind, are often employed to frighten crows; but with all of these they soon become familiar, when they cease to be of any use whatever.
    Additionally, the humanoid frame of the traditional scarecrow was thought to aid in deterring the birds. The most effectual method of banishing them from a field, as far as experience goes, is to combine with one or other of the scarecrows in vogue the frequent use of the musket. Nothing strikes such terror into these sagacious animals as the sight of a fowling-piece and the explosion of gun powder, which they have known so often to be fatal to their race.
    Such is their dread of a fowling-piece, that if one is placed upon a dyke or other eminence, it will for a long time prevent them from alighting on the adjacent grounds. Many people now, however, believe that crows like most other birds, do more good by destroying insects and worms, etc., than harm by eating grain.»
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 {{cite news}}: Empty citation (օգնություն)
  4. ↑ «Celebrating 45 years of Scarecrows in the Village». peddlersvillage.com. Peddler's Village. 2023. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  5. ↑ Starkey, Ryan (2023 թ․ նոյեմբերի 7). «Map of British English dialects». starkeycomics.com. Starkey Comics. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  6. ↑ Kinsley, Austin (2015 թ․ օգոստոսի 29). «Bisterne Scarecrow Festival». silentearth.org. Silent Earth. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  7. ↑ «Scarecrow words». relatedwords.io. Related words. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  8. ↑ «Devon: local history». bbc.co.uk. British Broadcasting Company (BBC). 2009 թ․ մայիսի 13. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 Rotenberk, Lori (2014 թ․ մայիսի 28). «Hay, Man: The Curious Life and Times of Scarecrows». modernfarmer.com. Modern Farmer. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  10. ↑ Phillips, Nigel (2023). «Gatcombe and Chillerton Scarecrow Festival 2024». gallybagger.org.uk. Gallybagger. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  11. ↑ «Tattie Bogal». alzscot.org. Alzheimer Scotland. 2023. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  12. ↑ Hellon, Lesley (2014). «Tattie Bogal». spanglefish.com. Spanglefish. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  13. ↑ «Tattie Bogal Festival». skyeguides.co.uk. Skye Guides. 2011 թ․ հուլիսի 12. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  14. ↑ Warrack, Alexander (1982). "Chambers Scots Dictionary". Chambers. 0-550-11801-2.
  15. ↑ «Bwbach». oxfordreference.com. Oxford Reference. 2023. Վերցված է 2023 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  16. ↑ Council, Urchfont Parish. «Urchfont Parish Council – Scarecrow Festival».
  17. ↑ Travis, Jo (2008). «CUTTING-EDGE OF HISTORY; DOWN YOUR WAY Jo Travis reports on a rural idyll that was once a world capital of industry». Birmingham Post & Mail Ltd.
  18. ↑ «Urchfont 25th Scarecrow Festival». urchfontscarecrows.co.uk. Urchfont Scarecrow Festival Charity. 2023. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  19. ↑ 19,0 19,1 «The UK's Traditional Scarecrow Festival at Its Best». tv-english.club. TV English Club. 2023 թ․ հուլիսի 1. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 «The UK's Traditional Scarecrow Festival at Its Best». tv-english.club. TV English Club. 2023 թ․ հուլիսի 1. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  21. ↑ «Kettlewell Scarecrow Festival draws in crowds». Bbc.co.uk. 2011 թ․ օգոստոսի 14. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 12-ին.
  22. ↑ 22,0 22,1 «Scarecrow Festival».
  23. ↑ «Staindrop: best time to visit». travopo.com. Staindrop. 2023. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  24. ↑ «Schedule of events 2023». scarecrowinvasion.com. Meaford Scarecrow Invasion. 2023. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  25. ↑ Unknown, Andrew (2022 թ․ փետրվարի 8). «A History Of Scarecrows». sunandseedlings.com/. Sun and Seedlings. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  26. ↑ «Celebrating 45 years of Scarecrows in the Village». peddlersvillage.com. Peddler's Village. 2023. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  27. ↑ «Guinness World Records». 2014 թ․ օգոստոսի 7.
  28. ↑ Vance, Stephen (2023 թ․ հունվարի 30). «No Scarecrow Invasion For 2023». Meaford Independent. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  29. ↑ Unknown, Andrew (2022 թ․ փետրվարի 8). «A History Of Scarecrows». sunandseedlings.com/. Sun and Seedlings. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  30. ↑ «Village hands over £13,500 – Local». Melton Times. 2010 թ․ փետրվարի 9. Վերցված է 2012 թ․ հուլիսի 12-ին.

Գրականություն խմբագրել

Scarecrow Fact and Fable, Peter Haining, 1986

Արտաքին հղումներ խմբագրել

  Ընթերցե՛ք «Խրտվիլակ» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Խրտվիլակ&oldid=9794157» էջից