Խաղի վերջը (ֆիլմ, 2009)
«Խաղի վերջը» (անգլ.՝ Endgame), բրիտանական պատմական դրամատիկ ֆիլմ՝ ստեղծված 2009 թվականին ռեժիսոր Փիթ Թրևիսի կողմից։ Սցենարի հեղինակը Պաուլա Միլն է, հիմնված է ապարտհեյդի ռեժիմի անկման մասին Ռոբերտ Հարվի գրքի վրա։
 անգլ.՝ Endgame | |
|---|---|
.jpg) | |
| Երկիր | .svg){kind=small} Միացյալ Թագավորություն |
| Ժանր | դրամա |
| Թեմա | Սառը պատերազմ |
| Թվական | 2009 և հունվարի 18, 2009 |
| Լեզու | անգլերեն |
| Ռեժիսոր | Փիթ Թրևիս |
| Սցենարի հեղինակ | Paula Milne? |
| Դերակատարներ | Ուիլյամ Հերթ, Չիվիթել Էջիոֆոր, Ջոնի Լի Միլլեր, Մարկ Սթրոնգ, Քլարք Փիթերս, Դերեք Ջեյքոբի, Մեթյու Մարշ, Թիմոթի Ուեսթ, Ռամոն Թիքարամ, Դեննի Շեյնման, Պատրիկ Լիսթեր, Սթիվեն Ջենինգս, Ջոն Քանի և Ֆեյթ Նդուկվանա |
| Երաժշտություն | Մարտին Ֆիփս |
| Պատմվածքի վայր | ՀԱՀ |
| Տևողություն | 101 րոպե |
Ֆիլմի պրեմիերան տեղի է ունեցել 2009 թվականի հունվարի 18-ին Սանդենս կինոփառատոնում։ 2009 թվականի մայիսի 4-ին ֆիլմը հեռարձակվել է «Channel 4» հեռուստաալիքով։
Սյուժե Խմբագրել
Ֆիլմում ներկայացված են ապարտհեյդի ռեժիմի վերջին օրերը՝ ուշադրության կենտրոնում պահելով Աֆրիկայի ազգային կոնգրեսի և Աֆրիկայի ազգային կուսակցության միջև գաղտնի բանակցությունները, որոնք միջնորդում էր բրիտանացի գործարար Մայքլ Յանգը անգլիական Սոմերսեթ կոմսության Ֆրում քաղաքում գտնվող և «Consolidated Gold Fields» ընկերությանը պատկանող քաղաքամերձ տանը[1]։ Առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվել սպիտակամորթ դիվանագետ և գրող Ուիլի Էսթերհայզի և ՀԱՀ ապագա նախագահ Տաբո Մբեկիի հուզական հարաբերություններին[2]։
Դերերում Խմբագրել
| Դերասան | Դեր |
|---|---|
| Վիլյամ Հերթ | Վիլլի Էստերհայզե՝ փիլիսոփայության պրոֆեսոր Ստելլենբոսի համալսարանում |
| Չիվեթել Էջիոֆոր | Տաբո Մբեկի՝ Աֆրիկայի ազգային կոնգրեսի տեղեկատվական հանձնաժողովի նախագահ |
| Ջոննի Լի Միլլեր | Մայքլ Յանգ՝ «Consolidated Gold Fields» հաղորդակցության նախագահ |
| Մարկ Ստրոնգ | Նիլ Բարնարդ՝ Ազգային հետախուզական ծառայություն նախագահ |
| Դերեք Ջեյքոբի | Ռուդոլֆ Ագնյու՝ «Consolidated Gold Fields» անդամ |
| Տիմոտի Վեստ | Պիտեր Վիլլեմ Բոտա՝ ՀԱՀ պետական նախագահ |
| Ռամոն Տիկարամ | Ազիզ Պահադ՝ ԱԱԿ միջազգային բաժանմունքի ղեկավար |
| Քլարկ Փիթերս | Նելսոն Մանդելա՝ ԱԱԿ նախագահ |
| Ջոն Կանի | Օլիվեր Տամբո՝ ԱԱԿ նախկին նախագահ |
| Լենգլի Քիրկվուդ | Ջեկ Սվորտ՝ Մանդելայի բանտի հսկիչ |
Արտադրություն Խմբագրել
Ֆիլմի արմատներն սկիզբ են առել «Daybreak Pictures» ընկերության գործադիր պրոդյուսեր Դևիդ Աուկինի և BBC նախկին ղեկավար Գրեգ Դայքի քննարկման ժամանակ, որոնք խոսում էին գաղտնի բանակցությունների վերաբերյալ վավերագրական ֆիլմ ստեղծելու մասին, որոնցով ապարտհեյդն ավարտվել է։ Աուկինը, որը հայտնի է «Ռևիզոր» քաղաքական ներկայացման բեմադրությամբ, առաջարկել է այն վերածել դրամայի[3]։
Աուկինը և արտադրության գծով նրա գործընկեր Հել Ֆոգելը կապ են հաստատել Պաուլա Միլնի հետ, ինչի արդյունքում նա 18 ամիս անցկացրել է սցենարի վրա աշխատելով և բանակցությունների պատմությունն ուսումնասիրելով՝ այդ մասին խոսելով ՀԱՀ-ում գտնվող Տաբո Մբեկիի և Մայքլ Յանգի հետ[4]։ «Օմա» (2004) և (2008) ֆիլմերի ռեժիսոր Փիթ Թրևիսը ծանոթացել է սցենարին, բայց նա հետաքրքրված չէր այդ իրադարձությունների վերաբերյալ պատմական դրամա նկարահանելով և որոշել է ֆիլմը վերածել քաղաքական թրիլլերի[5]։ Վիլյամ Հերթը և Չիվեթել Էջիոֆորը հայտարարվել են որպես դերակատարներ[6]։ Հերթը, որը «Գնդակոծման կետ» ֆիլմում խաղում է նախագահ Հենրի Էշտոնի դերը, ընտրվել է Վիլլի Էստերհայզեի դերակատար, որովհետև Թրևիսը ցանկանում էր օգտագործել այն դերասաններին, որոնց հետ նախկինում աշխատել էր[1]։ Մյուս դերասանները դերով հետաքրքրված էին նույնիսկ Հերթի համաձայնությունից հետո[5]։ Թրևիսը ցանկանում էր աշխատել Էջիոֆորի հետ, որն առաջինն էր ընտրվել Տաբո Մբեկիի դերի համար[5]։
Նկարահանման հրապարակը կազմակերպվել է Հարավաֆրիկյան Հանրապետությունում 2008 թվականի հունվարին[4]։ Խաղափորձերն սկսվել են ապրիլի 14-ին, իսկ Մեծ Բրիտանիայում տեղի ունեցող տեսարանները նկարահանվել են ամսվա մնացած մասում Ռեդինգի մոտ գտնվող Բերքշիրում։ Մայիսին արտադրությունը տեղափոխվել է Քեյփթաուն, որտեղ նկարահանումները տևել են վեց ամիս։ Նկարահանումներն ավարտվել են օգոստոսին[3][4][7]։ Մարտին Ֆիփսը կազմել է ֆիլմի սաունդթրեք[8]։ Ֆիլմի մոնտաժն ավարտվել է 2008 թվականի դեկտեմբերի 24-ին[4]։
Վարձույթ Խմբագրել
«Target Entertainment» ընկերությունը ֆիլմի տարածման իրավունքը 2009 թվականին Կաննի կինոփառատոնում վաճառել է[7] «American Film Market» ընկերությանը[3][5]։ Ֆիլմի համաշխարհային պրեմիերան տեղի է ունեցել 2009 թվականի հունվարի 18-ին՝ Սանդենս կինոփառատոնի ժամանակ[9]։ Նախատեսվել էր ֆիլմը «Channel 4» հեռուստաալիքով ցուցադրել 2008 թվականի կեսերին[10]։ Մեծ Բրիտանիայում պրեմիերան տեղի է ունեցել մարտին «Human Rights Watch Film Festival» կինոփառատոնում, և ֆիլմը «Channel 4» ալիքով ցուցադրվել է մայիսի 4-ին[4][11]։ ԱՄՆ-ում պրեմիերան տեղի է ունեցել 2009 թվականի հոկտեմբերի 25-ին՝ PBS «Masterpiece» հաղորդման ընթացքում[12]։ Դրան հաջորդել է ֆիլմի ցուցադրությունը ԱՄՆ-ի որոշ քաղաքների կինոթատրոններում[13]։
Վարկանիշները ցույց են տվել, որ «Channel 4» ալիքով ֆիլմի առաջին հեռարձակումը դիտել է 837 հազար հանդիսատես (լսարանի 3,9 %-ը), իսկ «Channel 4+1» ալիքով՝ 64 հազար հոգի[14]։ Մայիսի 9-ին երկրորդ ցուցադրությունը Channel 4 ալիքով ունեցել է 336 հազար դիտող (1,7 %), իսկ 4+1 ալիքով՝ 35 հազար[15]։
Քննադատություն Խմբագրել
Ընդհանրապես, ֆիլմն ընդունվել է դրականորեն։ «Rotten Tomatoes» կայքի ակնարկը հաղորդում է, որ պրոֆեսիոնալ քննադատների 71 %-ը ֆիլմին դրական գնահատական է տվել, իսկ միջին միավորը 10 հնարավորից 5,2 բալ է[16]։ «The Daily Telegraph» թերթը գովաբանել է Լի Միլլերի աշխատանքը[17], իսկ «The Independent» օրաթերթը՝ Պաուլա Միլնի սցենարը[18]։ «Թայմս» օրաթերթը ֆիլմը գնահատել է հինգ աստղերից չորսով[19]։
2009 թվականի ապրիլի 24-ին «BBC Radio» ռադիոկենտրոնի «Today» ծրագրի ընթացքում Մայքլ Յանգը խոստովանել է, որ Տաբո Մբեկին իրեն առաջարկել է գրել Ռոբերտ Հարվի «Fall of Apartheid» գրքի վերջին գլուխը՝ «Endgame», որի վրա հիմնված է այս ֆիլմը[20][21]։
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 «Vantage Point: Pete Travis interview»։ IndieLondon։ 17 апреля 2008։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-02-24-ին։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ https://www.theguardian.com/world/2008/aug/17/southafrica.television
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «How secret talks killed off apartheid»։ The Observer։ 17 августа 2008։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 «On Location: Endgame»։ 7 апреля 2009։ Broadcastnow։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «Q&A: Pete Travis»։ The Hollywood Reporter։ 4 ноября 2008։ Արխիվացված է օրիգինալից 2008-11-08-ին։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «EXCL: Ejiofor and Hurt Prep for Travis' Endgame»։ Comingsoon.net։ 10 апреля 2008։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-07-14-ին։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ 7,0 7,1 «Pete Travis «Endgame» beginning»։ The Hollywood Reporter։ 7 мая 2008։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-01-25-ին։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Martin Phipps: Endgame»։ Upcoming Film Scores։ 3 декабря 2008։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-03-10-ին։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Endgame»։ Sundance Film Festival։ 2009։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «C4 season to feature apartheid thriller Endgame»։ The Stage Online։ 26 марта 2008։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Endgame - Benefit Gala (UK premiere)»։ Human Rights Watch։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Official Program Site»։ Public Broadcasting Service։ 19 октября 2010։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-07-31-ին։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Official Monterey Media film»։ Monterey Media։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-05-25-ին։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Ashes to Ashes scorches Compulsion»։ Broadcastnow։ 15 мая 2009։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-05-09-ին։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Britain's Got Talent storms Saturday night with 11.1m»։ Broadcastnow։ 11 мая 2009։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Endgame»։ Rotten Tomatoes։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «TV review»։ The Daily Telegraph։ 7 мая 2009։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-09-18-ին։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Endgame, Channel 4 Inspector George Gently, BBC»։ The Independent։ 10 мая 2009։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Endgame; Compulsion; The Wire»։ The Times։ 5 мая 2009։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «Today, 24/04/2009»։ BBC։ 24 апреля 2009։ Վերցված է 9 июля 2014
- ↑ «The Fall of Apartheid»։ Macmillan։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-07-14-ին։ Վերցված է 9 июля 2014
Արտաքին հղումներ Խմբագրել
- Խաղի վերջը Archived 2019-06-30 at the Wayback Machine.: Պաշտոնական կայք
- Խաղի վերջը(չաշխատող հղում) ֆիլմը PBS կայքում
- Խաղի վերջը(անգլ.) ֆիլմը Internet Movie Database կայքում