Լուիզա Դիոգո

	Լուիզա Դիոգո
Կուսակցություն՝	Ֆրելիմո
Կրթություն՝	Eduardo Mondlane University?, Լոնդոնի համալսարանի Արեւելագիտության եւ աֆրիկյան հետազոտությունների դպրոց և Լոնդոնի համալսարան
Մասնագիտություն՝	տնտեսագետ և քաղաքական գործիչ
Ծննդյան օր	ապրիլի 11, 1958 (66 տարեկան)
Ծննդավայր	Tete Province, Մոզամբիկ
Քաղաքացիություն	Մոզամբիկ
Պարգևներ	Order of Eduardo Mondlane, 2nd class? և Թայմ 100
Luisa Diogo

Լուիզա Դիաս Դիոգո (պորտ.՝ Luísa Dias Diogo, ապրիլի 11, 1958(1958-04-11), Tete Province, Մոզամբիկ), 2004 թվականի փետրվարից մինչև 2010 թվականի հունվարը Մոզամբիկի վարչապետ։ Նա փոխարինել է Պասկոալ Մոկումբիին, որը երկրի վարչապետն էր նախկին ինը տարիների ընթացքում։ Մինչ վարչապետ ընտրվելը՝ եղել է Ֆինանսական պլանավորման նախարար, որի պաշտոնում մնացել է մինչև 2005 թվականի փետրվարը^[3]։ Նա Մոզամբիկի առաջին կին վարչապետն էր։ Դիոգոն ներկայացնում էր Մոզամբիկի լիբերալ կուսակցությունը, որը կառավարում էր երկիրը 1975 թվականի անկախացումից ի վեր^[4]։

Վաղ կյանք և կրթություն խմբագրել

Դիոգոն սովորել է Մապուտույի Էդուարդո Մոնդլանի համալսարանում։ Բակալավրի աստիճան ստացել է 1983 թվականին։ 1992 փվականի Լոնդոնի համալսարանի Արևելյան և աֆրիկյան հետազոտությունների դպրոցում ֆինանսական տնտեսագիտության ոլորտում ստացել է իր մագիստրոսի աստիճանը։

Կարիերա խմբագրել

1980 թվականից Դիոգոն աշխատել է Մոզամբիկի Ֆինանսների նախարարությունում (այդ ժամանակ նա դեռ քոլեջի ուսանողուհի էր)։ 1986 թվականին դարձել է վարչության պետ, իսկ 1989 թվականի ազգային բյուջեի տնօրեն։ Որպես Մոզամբիկի ծրագրերի պետական պաշտոնյա՝ նա աշխատել է Համաշխարհային բանկում^[5]։ 1994 թվականին որպես Ֆինանսների նախարար միացել է Մոզամբիկի լիբերալ կուսակցությանը, որը գլխավորում էր Մոզամբիկի նախագահ Ժոակիմ Չիսանոն։

2003 թվականին ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Քոֆի Անանը Դիոգոյին նշանակել էր ՄԱԿ-ի Մասնավոր հատվածի և զարգացման հանձնաժողովի անդամ, որը համանախագահում էին Կանադայի վարչապետ Փոլ Մարտինը և Մեքսիկայի նախագահ Էռնեստո Զեդիլոն^[6]։

Վարչապետ, 2004-2010 խմբագրել

Ընտրություններում առաջ անցնելով Պասկոալ Մոկումբիից՝ Դիոգոն 2004 թվականի փետրվարին նշանակվել է վարչապետի պաշտոնում։ Ֆինանսների նախարարի պաշտոնը լքել է միայն 2005 թվականին^[7]։

2005 թվականի սեպտեմբերին Դիոգոն Բրիտանիայի Աշխատանքային կուսակցություն կոնֆերանսի ժամանակ եղել է հյուր-խոսնակ։

2006 թվականին Անանը Դիոգոյին նշանակել է ՄԱԿ-ի Համակարգային համախմբման հարցերով բարձրագույն հանձնաժողովի համանախագահի պաշտոնում։ Հանձնաժողովը ստեղծվել էր ուսումնասիրելու համար, թե ինչպես կարող է ՄԱԿ-ի համակարգը ամբողջ աշխարհում աշխատել ավելի համերաշխ և արդյունավետ՝ զարգացման, մարդասիրական օգնության և շրջակա միջավայրի ոլորտներում^[8]։ Նա նաև եղել է Աֆրիկայի Արդյունավետ զարգացման համագործակցության հանձնաժողովի անդամ, որը ստեղծվել է Դանիայի վարչապետ Անդերս Ֆոգ Ռասմուսենի կողմից, և հանդիպումներ է անցկացրել 2008 թվականի ապրիլ-հոկտեմբեր ամիսներին^[9]։

Երբ որոշ գյուղացիներ չէի ուզում հրաժարվել իրենց անասուններից 2007 թվականի Մոզամբիկի ջրհեղեղի պատճառով, Դիոգոն կարգադրել էր, որպեսզի քաղաքացիներին բռնի տարհանեն դեպի Զամբեզիի հովտի ցածր տեղամասեր^[10]։

Իր պաշտոնավարման ընթացքում Դիոգոն հորդորել է Աֆրիկայի առողջապահության նախարարներին ամբողջ աշխարհամասում անվճար տրամադրել վերարտադրողական և սեռական առողջության ծառայություններ։ Այս ծառայությունները կարող են կրճատել նորածինների մահացությունը երկու երրորդով, կրճատել մայրական մահացությունը երեք քառորդով, կանխարգելել ՁԻԱՀ-ի տարածումը և նպաստել գենդերային հավասարությանն ու կանանց հզորացմանը։ ՄԱԿ-ի կողմից սահմանված թիրախն այս նպատակների հասնելն է մինչև 2015 թվականը^[11]։

Դիոգոն նաև կենտրոնացել է գենդերային հավասարության և կանանց հզորացման վրա և ստեղծել էր վերջերս գործարկված «Կին նախարարների և խորհրդարանականների ցանցը» (MUNIPA)։ Ցանցը նպատակ ունի ամրապնդել փաստաբանական և լոբիստական գործունեությունը, որպեսզի քաղաքականությունն ու օրենսդրությունը դրական ընդունեն գենդերային համավասրությունն ու կանանց հզորացմանն ուղղված քայլերը։ Տղամարդկանց և կանանց միջև հավասարության խթանումը Մոզամբիկյան կառավարության կենտրոնական խնդիրն է, որը որդեգրել է գործիքներ՝ բոլոր մակարդակներում կանանց հզորացմանը նպաստելու համար [կառավարությունում]^[12]։

Կյանքը քաղաքականությունից հետո խմբագրել

2010 թվականի օգոստոսին ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Բան Կի Մունը Դիոգոյին նշանակել էր Գլոբալ կայունության բարձրագույն հանձնաժողովում, որը համանախագահում էին Ֆինլանդիայի նախագահ Տարյա Հալոնենը և Հարավային Աֆրիկայի նախագահ Յակոբ Զուման։ 2012 թվականին Դիոգոն դարձել է Մոզամբիկի Barclays բանկի նախագահողը^[13]։

2014 թվականի ընտրությունների ժամանակ Դիոգոն զբաղեցրել էր երկրորդ տեղը՝ զիջելով Ֆիլիպե Նյուսիին^[14]։ Այդ ժամանակ նրան աջակցում էին Չիսանոյի ղեկավարած կուսակցական խմբակցությունը^[15]։

2016 թվականին Դիոգոն Էրիկ Սոլհեյմի կողմից նշանակվել էր Զարգացման աջակցության կոմիտեի նախագահի պաշտոնին` Մերի Ռոբինսոնի ղեկավարությամբ Ապագայի Զարգացման աջակցության հանձնաժողովի բարձրագույն հանձնաժողովում ծառայելու համար^[16]։

Բացի այդ, Դիոգոն զբաղեցնում է մի շարք պատվավոր պաշտոններ, այդ թվում․

Աֆրիկայի միության հիմնադրամ, խորհրդի անդամ^[5]
Brenthurst հիմնադրամ, Խորհրդատվական խորհրդի անդամ^[5]
Club de Madrid, անդամ
Համաշխարհային կին առաջնորդների խորհուրդ, անդամ
Լիսաբոնի Նովա դե համալսարանի Խորհրդատվական խորհրդի անդամ^[17]

Փծունություն խմբագրել

2010 թվականին Նյու Յորք Թայմսի հոդվածում իռլանդացի երաժիշտ և ակտիվիստ Բոնոն նկարագրել է Դիոգոյին՝ «Էլեն Ջոնսոն-Սերլիֆի, Գրասա Մաշելի, Նգոզի Օկոնջո-Իվեալայի կամ Գրացա Մաշելի առյուծային էներգիան» ասելով^[18]։

Տես նաև խմբագրել

Մոզամբիկի կառավարության ղեկավարներ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ https://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1970858_1970888_1971086,00.html
↑ Boletim da República (порт.) — Maputo: Imprensa Nacional de Moçambique.
↑ Mateus Chale, "Guebuza names cabinet to fight poverty", Reuters (IOL), 4 February 2005.
↑ Skard, Torild (2014), "Luisa Diogo", in Women of Power - half a century of female presidents and prime ministers worldwide, Bristol: Policy Press, 978-1-44731-578-0.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Members of the Council: Luísa Diogo African Union Foundation.
↑ Felicity Barringer (27 July 2003), "U.N. Will Back Entrepreneurs In Bid to Lift Poor Nations", The New York Times.
↑ "Germany's Angela Merkel Joins Select Group of Female Leaders", Wall Street Journal, 23 November 2005.
↑ High-level panel on UN System-wide Coherence – panel composition United Nations.
↑ Commission on Effective Development Cooperation with Africa Folketing.
↑ Michael Wines (13 February 2007), "More than 68,000 Displaced by Mozambique Floods", The New York Times.
↑ "Mozambique; Diogo Calls for Free Reproductive Health Services", AllAfrica, 21 September 2006.
↑ "Mozambique; Network of Women Ministers And Parliamentarians." Africa News 6 May 2007 29 April 2008 <http://www.lexisnexis.com/us/lnacademic/results/docview/docview.do?docLinkInd=true&risb=21_T3639212382&format=GNBFI&sort=RELEVANCE&startDocNo=1&resultsUrlKey=29_T3639212388&cisb=22_T3639212387&treeMax=true&treeWidth=0&csi=8320&docNo=14>.
↑ Members of the Council: Luísa Diogo, African Union Foundation.
↑ Andrew England (15 June 2014), "Mozambique investors worry about stability as elections loom", Financial Times.
↑ Tom Bowker, Mike Cohen and William Felimao (14 October 2014), Nyusi Set to Rule Gas-Rich Mozambique Under Guebuza’s Shadow Bloomberg News.
↑ High Level Panel on the Future of the Development Assistance Committee Development Assistance Committee.
↑ Conselho Consultivo NOVAFRICA of the Universidade Nova de Lisboa.
↑ Bono (18 April 2010), "Africa Reboots", The New York Times.

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Լուիզա Դիոգո կատեգորիայում։

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Blazing a trail for Africa's women BBC
"Luisa Diogo Biography", Encyclopedia of World Biography.

Քաղաքական պաշտոններ
Նախորդող: Պասկոալ Մոկումբի	Մոզամբիկի վարչապետների ցանկ 2004–2010	Հաջորդող: Աիրես Ալի

[_bdcfbaa5bc18535f-1] ttps://content.time.com/time/specials/packages/article/0,28804,1970858_1970888_1971086,00.html

[_8698d5f9f4e1e8de-2] Boletim da República (порт.) — Maputo: Imprensa Nacional de Moçambique.

[3] Mateus Chale, "Guebuza names cabinet to fight poverty", Reuters (IOL), 4 February 2005.

[4] Skard, Torild (2014), "Luisa Diogo", in Women of Power - half a century of female presidents and prime ministers worldwide, Bristol: Policy Press, 978-1-44731-578-0.

[Members_of_the_Council:_Luísa_Diogo-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Members of the Council: Luísa Diogo African Union Foundation.

[6] Felicity Barringer (27 July 2003), "U.N. Will Back Entrepreneurs In Bid to Lift Poor Nations", The New York Times.

[7] "Germany's Angela Merkel Joins Select Group of Female Leaders", Wall Street Journal, 23 November 2005.

[8] High-level panel on UN System-wide Coherence – panel composition United Nations.

[9] Commission on Effective Development Cooperation with Africa Folketing.

[10] Michael Wines (13 February 2007), "More than 68,000 Displaced by Mozambique Floods", The New York Times.

[autogenerated2-11] "Mozambique; Diogo Calls for Free Reproductive Health Services", AllAfrica, 21 September 2006.

[autogenerated3-12] "Mozambique; Network of Women Ministers And Parliamentarians." Africa News 6 May 2007 29 April 2008 <http://www.lexisnexis.com/us/lnacademic/results/docview/docview.do?docLinkInd=true&risb=21_T3639212382&format=GNBFI&sort=RELEVANCE&startDocNo=1&resultsUrlKey=29_T3639212388&cisb=22_T3639212387&treeMax=true&treeWidth=0&csi=8320&docNo=14>.

[13] Members of the Council: Luísa Diogo, African Union Foundation.

[14] Andrew England (15 June 2014), "Mozambique investors worry about stability as elections loom", Financial Times.

[15] Tom Bowker, Mike Cohen and William Felimao (14 October 2014), Nyusi Set to Rule Gas-Rich Mozambique Under Guebuza’s Shadow Bloomberg News.

[16] High Level Panel on the Future of the Development Assistance Committee Development Assistance Committee.

[17] Conselho Consultivo NOVAFRICA of the Universidade Nova de Lisboa.

[18] Bono (18 April 2010), "Africa Reboots", The New York Times.

[3]

[4]

[2]

[1]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]