Լեռնային վին
Լեռնային վին (ալբ․՝ Lahuta e Malsisë, բնագրի լեզվով՝ գհեգ ալբաներեն՝ Lahuta e Malcís), ալբանական ազգային դյուցազներգություն (էպոս), որ կազմել ու հրատարակել է ալբանացի վանական և բանաստեղծ Գյերգ Ֆիշտան 1937 թվականին։ Գրված է գհեգ ալբաներենով, բովանդակում է 30 երգ (գլուխ), ավելի քան 17 հազար տող.[1]:
Ֆիշտան Ավստրո-Հունգարիայում եղած տարիներին գտնվել է խորվաթ ֆրանցիսկյան վանականների ազդեցության տակ, և այդ ազդեցությունը իր հետքն է թողել նրա գլխավոր գործի՝ Lahuta e Malcís-ի վրա. այդտեղ զգացվում է խորվաթական ու սերբական էպոսների և գրականությունների ազդեցությունը[2]։ Այդուհանդերձ, օսմանյան լծի դեմ պայքարը Ֆիշտայի երկի մեջ մղվել է երկրորդ պլան[2] և որպես կենտրոնական թեմա հանդես է եկել սլավոնների՝ սերբերի ու չեռնոգորցիների (մոնտենեգրոցիների) դեմ պայքարը[3][4]. հեղինակը վերջիններիս ավելի վտանգավոր ու վնասակար է համարել Բալկանյան պատերազմի ժամանակ նրանց իրագործած ալբանական կոտորածներից և 1877–1878 թվականներին նրանց դեմ ալբանացիների ընդվզումից հետո[5]։ Ստեղծագործությունը կոմունիստական Ալբանիայում և Հարավսլավիայում արգելված է եղել[6] հակասլավոնական հռետորաբանության պատճառով[7]։ Խորհրդային մեծ հանրագիտարանում (1950 թ.) երկը բնորոշվել է իբրև շովինիստական ու հակասլավոնական, իսկ Ֆիշտան բնութագրվել է որպես լրտես, որը սլավոնների դեմ պայքարի կոչ է անում[8]։
Գրականություն խմբագրել
- Robert Elsie - Albanian Literature: A Short History|url=https://books.google.com/books?id=ox3Wx1Nl_2MC&pg=PA236%7Cconsulté le=31 août 2015|année=2005|éditeur=I.B.Tauris|isbn=978-1-84511-031-4|page=236
- Gjergj Fishta - The Highland Lute|titre original=Lahuta e Malcís|traduction titre=La lahute des hauts-plateaux traducteur - Robert Elsie et Janice Mathie-Heck|isbn=978-1845111182, 2005
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Robert Elsie (2005). Albanian Literature: A Short History. I.B.Tauris. էջ 236. ISBN 978-1-84511-031-4. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 29-ին.
- ↑ 2,0 2,1 Elsie, Robert. «Gjergj Fishta, The Voice of The Albanian Nation». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ ապրիլի 5-ին. Վերցված է 2011 թ․ ապրիլի 5-ին. «Fishta was not uninfluenced or unmoved by the literary achievements of the southern Slavs in the second half of the nineteenth century... the role played by Franciscan pater Grga Martic whose works served the young Fishta as a model... by the writings of an earlier Franciscan writer, Andrija Kacic-Miosic ...by the works of Croatian poet Ivan Mazhuranic... the Montenegrin poet-prince Petar Petrovic Njegos... His main work, the epic poem, Lahuta e Malcís(The highland lute), ... propagates anti-Slavic feelings and makes the struggle against the Ottoman occupants secondary.»
- ↑ Irish Slavonic Studies. Irish Slavonic studies. 1987. էջ 172. «Highland Lute, about the North Albanian tribesmen's wars with Montenegro, is under disapproval in Albania and Yugoslavia alike. This inclusiveness means that Elsie is very sparing in his critical judgements, ...»
- ↑ Detrez, Raymond; Plas, Pieter (2005), Developing cultural identity in the Balkans: convergence vs divergence, Brussels: P.I.E. Peter Lang S.A., էջ 220, ISBN 90-5201-297-0, «... substitution of the central motif of the fight against the Turks by that of the fight against Slavs.»
- ↑ Ernesto Koliqi; Nazmi Rrahmani (2003). Vepra. Shtëpía Botuese Faik Konica. էջ 183.
- ↑ Robert Elsie (1996). Studies in modern Albanian literature and culture. East European Monographs.
- ↑ Transition. Open Media Research Institute. 1998. էջ 33. «The first issue of the first opposition newspaper Rilindja Demokratike in January 1991 carried the scholar Aurel Plasari's reassessment of Gjergj Fishta (1871 — 1940), the author of the epic poem "The Highland Lute." Because of Fishta s fierce anti- Slav nationalist rhetoric, the Communists prohibited his works soon after the war, during a stint of official Albanian- Yugoslav friendship; the ban remained in place for more than 40 years. Fishta was surrounded with the aura of the forbidden ...»
- ↑ Katrin Boeckh; Sabine Rutar (2017 թ․ հունվարի 10). The Balkan Wars from Contemporary Perception to Historic Memory. Springer. էջ 84. ISBN 978-3-319-44642-4.