Ժան դը Լա Ֆոնտեն (ֆր.՝  Jean de La Fontaine, հուլիսի 8, 1621(1621-07-08)[1][2][3][…], Շատո Տյերի, Ֆրանսիայի թագավորություն[4] - ապրիլի 13, 1695(1695-04-13)[5][2][3][…], Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն[4]), ֆրանսիացի հռչակավոր առակագիր, բանաստեղծ։ Նա 17-րդ դարի ամենաընթերցված բանաստեղծն էր[փա՞ստ]: Առաջին հերթին հայտնի էր իր առակներով, որոնք ողջ Եվրոպայի առակագիրների համար օրինակ հանդիսացան, իսկ Ֆրանսիայում նոր տարբերակների և բարբառային առակագրության սկիզբ դրեցին։ Ըստ Ֆլոբերի, մինչև Վիկտոր Հյուգոն, նա միակ բանաստեղծն էր, որ հասկանում էր և տիրապետում ֆրանսերեն լեզվի հյուսվածքին։

Ժան դը Լաֆոնտեն
ֆր.՝ Jean de La Fontaine
Ծնվել էհուլիսի 8, 1621(1621-07-08)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՇատո Տյերի, Ֆրանսիայի թագավորություն[4]
Վախճանվել էապրիլի 13, 1695(1695-04-13)[5][2][3][…] (73 տարեկան)
Վախճանի վայրՓարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն[4]
ԳերեզմանՊեր Լաշեզ
Մասնագիտությունառակագիր, բանաստեղծ, փաստաբան, մանկագիր, գրող և դրամատուրգ
Լեզուֆրանսերեն
Քաղաքացիություն Ֆրանսիա[6]
ԿրթությունCollege of Juilly?
Ժանրերառակ և պատմազրույց
ԱնդամակցությունՖրանսիական ակադեմիա[7]
ԱմուսինMarie Héricart?
Изображение автографа
Ժան դը Լաֆոնտեն Վիքիքաղվածքում
 Jean de La Fontaine Վիքիպահեստում

Լաֆոնտենի առակների 1644 թվականին հրատարակված ժողովածուն եկեղեցին 1703 թվականին ներառել է արգելված գրքերի ցանկում[8][9] (արգելքը գործել է մինչև 1948 թվականը)։

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել ու հասակ է առել մեծահարուստ բուրժուայի ընտանիքում։ Ծնողների կամքին ենթարկվելով՝ սկսել է աստվածաբանություն ուսումնասիրել, սակայն որոշ ժամանակ անց թողել է և անցել իրավունքի ուսումնասիրմանը։ Դարձել է իրավաբան, բայց նրան անդիմադրելիորեն ձգել, հրապուրել է գրականությունը։ Սերտ կապեր է հաստատել Լյուդովիկոս XIV-ի ազդեցիկ նախարար Ֆուկեի հետ, որի անկումից հետո ժամանակ է անցկացրել բարձրաստիճան ազնվականների պալատներում՝ հաճախելով դրանց սալոններում կազմակերպվող հավաքույթներին (քսան տարի՝ համարյա մինչև իր մահը, անց է կացրել մադամ դը Շամպլիերիի պալատում)։

1684 թվականին ընտրվել է Ֆրանսիական ակադեմիայի անդամ, մասնակցել է «հների ու նորերի վեճին» (Querelle des Anciens et des Modernes), հանդես եկել որպես «հների» կողմնակից։

Ստեղծագործություններ խմբագրել

Լաֆոնտենը գրել է հեքիաթներ, պատմվածքներ, թատերախաղեր, բայց նրան փառք ու հռչակ են բերել իր առակները, որոնց նյութը հիմնականում վերցրել է Եզոպոսից, վարպետորեն ու մեծ արվեստով մշակել, վերակառուցել, մեծ մասամբ դարձրել չափածո, կիրառել բազում հետաքրքիր ոճաձևեր, հաղորդել հոգեբանական խորություն, կերտել ուշագրավ կերպարներ և իրավիճակներ։ Նրա առակները թարգմանվել են աշխարհի բոլոր զարգացած ժողովուրդների լեզուներով, բազմիցս հրատարակվել ու վերահրատարակվել են։

Ժան դը Լաֆոնտենը հայերեն խմբագրել

Երկեր խմբագրել

  • L’Eunuque (1654), կատակերգություն
  • Adonis (1658, առաջին անգամ հրատարակվել է 1669 թվականին)[10]
  • Les Rieurs du Beau-Richard (1659)
  • Élégie aux nymphes de Vaux (1660)
  • Ode au roi (1663), առակների ժողովածու
  • Contes (1665, 1666, 1671, 1674), հեքիաթների ժողովածու
  • Fables (1668[11], 1678[12], 1693), առակների ժողովածու
  • Les Amours de Psyché et de Cupidon (1669)[13]
  • Recueil de poésies chrétiennes et diverses (1671)
  • Poème de la captivité de saint Malc (1673)
  • Daphné (1674)
  • Poème du Quinquina (1682)
  • Ouvrages de prose et de poésie (1685), ժողովածու
  • Astrée (1691), թատերախաղ

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 Jean de la Fontaine (նիդերլ.)
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Itaú Cultural Enciclopédia Itaú Cultural (порт.)São Paulo: Itaú Cultural, 2001. — ISBN 978-85-7979-060-7
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Internet Speculative Fiction Database — 1995.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  5. 5,0 5,1 5,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  6. RKDartists (նիդերլ.)
  7. Ֆրանսիական ակադեմիա (ֆր.) — 1635.
  8. |apellidos=Martínez de Bujanda|nombre=Jesús|título=Index des livres interdits: Index librorum prohibitorum 1600-1966|url=https://books.google.es/books?id=xHMsAAAAYAAJ&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false%7Cfechaacceso=%7Caño=2002%7Ceditorial=Université de Sherbrooke. Centre d'études de la Renaissance|isbn=2-89420-522-8|página=497|idioma=Francés|apellidos2=Richter|nombre2=Marcella}}
  9. http://www.cvm.qc.ca/gconti/905/BABEL/Index%20Librorum%20Prohibitorum-1948.htm%7Ctítulo=Index(չաշխատող հղում) Librorum Prohibitorum - 1948}}
  10. Česká národní knihovna - Adónis - JdLF
  11. Gallica - Prvý diel Bájok s predhovorom autora
  12. Gallica - Bájky - druhá zbierka
  13. Gallica - archív orig. diel

Գրականություն խմբագրել

  • Jasinski R. La Fontaine et le premier recueil des Fables. — P.: Nizet. — 1966.
  • Collinet J.-P. Le Monde littéraire de La Fontaine. — Grenoble: Presses universitaires de Grenoble. — 1970.
  • Dandrey P. La Fabrique des Fables. — P.: Klincksieck. — 1992.
  • Duchêne R. Jean de La Fontaine. — P.: Fayard. — 1990.
  • Bury E. L’esthétique de La Fontaine. — P.: Sedes. — 1995.
  • Венгерова З. А. (1890–1907). «Лафонтен, Жан». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  • Лукасик В. Ю. Жан де Лафонтен // История зарубежной литературы XVII века. — М.: Высшая школа. — 2005. С. 170—183.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 
Վիքիդարանի պատկերանիշը
Վիքիդարանում կան նյութեր այս թեմայով՝
Ժան դը Լաֆոնտեն
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 510