Թեմզա

Թեմզա (անգլ.՝ Thames [ˈtɛmz], լատիներեն՝ Thamesis), գետ Մեծ Բրիտանիայի հարավում։ Երկարությունը 334 կմ է, ավազանի մակերեսը՝ 15,3 հազ. կմ²։ Ջրի միջին ծախսը, Թիդինգտոն-Քինգստոն ջրաբանական կայանի տվյալներով, կազմում է 78,5 մ³/վրկ.։

Թեմզա
Թեմզա գետը Լոնդոնում
Բնութագիր
Երկարություն	334
Ավազանի մակերես	15 300 կմ²
Ավազան	Հյուսիսային ծովի
Ջրի ծախս	65,8
Ջրահոսք
Ակունք	Կոնտսուոլդ բարձրություն
Ակունքի տեղակայում	Kemble?
Բարձրություն	110 մ
Կոորդինատներ	51°41′43″ հս․ լ. 2°01′49″ ամ. ե.
Գետաբերան	Հյուսիսային ծով
Գետաբերանի տեղակայում	Հյուսիսային ծով և Thames estuary?
Բարձրություն	0 մ
Կոորդինատներ	51°30′19″ հս․ լ. 0°39′04″ ամ. ե.
Տեղակայում
Հոսող հոսքեր	Tributaries of the River Thames?, River Colne?, River Brent?, Cherwell?, River Medway?, Westbourne?, River Ravensbourne?, River Wey?, River Windrush?, River Coln?, River Mole?, River Darent?, River Roding?, River Kennet?, River Evenlode?, River Thame?, Bulstake Stream?, Colne Brook?, Ebbsfleet River?, Longford River?, Mardyke?, River Ash?, River Bourne?, River Bourne?, River Churn?, River Cole?, River Ember?, River Ingrebourne?, River Key?, River Leach?, River Loddon?, River Ock?, River Pang?, River Peck?, River Ray?, River Rom?, River Wye?, Hogsmill River?, Hinksey Stream?, River Crane?, Parr’s Ditch? և River Wandle?
Երկիր	Մեծ Բրիտանիա
Երկրամաս	Անգլիա

Գետի ակունքը գտնվում է Քոթսուոլդ Հիլզում՝ ծովի մակերևույթից 108,5 մետր բարձրության վրա։ Թեմզան հոսում է Մեծ Լոնդոնի տարածքով, թափվում Հյուսիսային ծովը՝ առաջացնելով էստուար։ Նրա լայնությունը Լոնդոնի շրջագծում 200—250 մետր է, էստուարի սկզբնամասում՝ Լոնդոնի արևելյան արվարձանի մերձակայքում՝ ավելի քան 650 մետր, գետաբերանի մերձակայքում՝ մինչև 16 կիլոմետր։ Գետի սնուցումը հիմնականում արձրևային է։

Թեմզան նավարկելի է. ոչ մեծ բարկասները հասնում են մինչև Լեչլեյդ քաղաքի նավահանգիստ, որն ընկած է գետաբերանից մոտավորապես 310 կիլոմետր հեռավորության վրա։ Լոնդոն են հասնում մինչև 800 տոննա ջրատարողությամբ նավերը, իսկ օվկիանոսային նավերը հասնում են Թիլբերի։ Լոնդոնից բացի՝ Թեմզայի ափերին են ընկած նաև Օքսֆորդ, Ռեդինգ քաղաքները և այլ բնակավայրեր։ Գետի վրա ամեն տարի կանոնավոր կերպով կազմակերպվում է թագավորական Հենլի ռեգատան՝ առագաստանավային մրցաշարը, ինչպես նաև Օքսֆորդի ու Քեմբրիջի համալսարանների ուսանողների թիավարության մրցումները:։

Հին ջրանցքներով Թեմզան կապված է Բրիսթոլի ծովածոցի, Իռլանդական ծովի, երկրի կենտրոնական մասի արդյունաբերական շրջանների հետ։

Թեմզան երկարությամբ առաջիննն է Անգլիայի և երկրորդը՝ Մեծ Բրիտանիայի գետերի մեջ (զիջում է միայն Սևերնին)։

Անվանում

Հետազոտողների մի մասը գտնում է, որ անվանման հիմքում ընկած է կելտական Tam «լայնացող» բառը, այսինքն՝ մի գետ, որը լայնանում է՝ առաջացնելով կոնաձև ընդարձակ էստուարիա։ Ոմանք էլ ենթադրում են, որ անվանման հիմքում ընկած է հնդեվրոպական Ta «հոսել» հիմքը։

Հռոմեական աղբյուրներում հիշատակվում է Tamesis և Tamesa ձևերով։

Գրականություն

• Ackroyd Peter (2007)։ Thames: sacred river։ London: Chatto & Windus։ ISBN 978-0-7011-7284-8։ OCLC 137313198 
• Cove-Smith Chris (2006)։ The River Thames book: a guide to the Thames from the Barrier to Cricklade with the River Wey, Basingstoke Canal and Kennet & Avon Canal to Great Bedwyn (4th ed.)։ St. Ives, Cambridgeshire: Imray Laurie Norie & Wilson։ ISBN 978-0-85288-892-6։ OCLC 67613526 
• Dix Frank L. (1985)։ Royal river highway: a history of the passenger boats and services on the River Thames։ Newton Abbot; North Pomfret, Vt.: David & Charles։ ISBN 978-0-7153-8005-5։ OCLC 14355016 
• Milne Gustav, Martin Bates, Mike D. Webber (June 1997)։ «Problems, potential and partial solutions: an archaeological study of the tidal Thames, England»։ World Archaeology 29 (1–special issue, "Riverine archaeology," ed. James Graham–Campbell): 130–46։ ISSN 0043-8243։ doi:10.1080/00438243.1997.9980367 
• Oliver Stuart (June 2010)։ «Navigability and the improvement of the river Thames, 1605–1815»։ Geographical Journal 176 (2): 164–77։ ISSN 0016-7398։ doi:10.1111/j.1475-4959.2010.00354.x 
• Sinclair Mick (2007)։ The Thames: a cultural history։ Oxford; New York: Oxford University Press։ ISBN 978-0-19-531492-2։ OCLC 77520502 
• Thacker Fred S. (1968)։ The Thames Highway։ 2: locks and weirs ([1st ed.], new impression ed.)։ Newton Abbot: David & Charles։ ISBN 978-0-7153-4233-6։ OCLC 55209571 
• The Royal river: the Thames, from source to sea: descriptive, historical, pictorial։ Henley-on-Thames: Gresham։ 1983 [1885]։ ISBN 978-0-946095-05-6։ OCLC 17631247 
• Williams Roger (2015)։ Father Thames։ London: Bristol Book Publishing։ ISBN 978-0-9928466-1-9 

Արտաքին հղումներ

• Where Thames Smooth Waters Glide – Pictures and history and tides and poetry and conditions
• The River Thames Society
• Thames Path National Trail
• River Thames London Hired Boats and News Blog
• BBC 4 documentary In search of Arcadia features the river

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 4, էջ 167)։