Վիքիպեդիա

Զիյե Բաստիդա

Զիյե Բաստիդա (անգլ.՝ Xiye Bastida, ապրիլի 18, 2002(2002-04-18), Ատլակոմուլկո, Մեքսիկայի նահանգ), մեքսիկա-չիլիական ծագմամբ կլիմայական ակտիվիստ ու մեքսիկական բնիկների Օտոմի- Տոլտեկների ցեղախմբի ներկայացուցիչ։ Հանդիսանում է Նյու Յորքում «Ուրբաթները հանուն ապագայի» շարժման գլխավոր կազմակերպիչներից մեկն ու կլիմայի ակտիվության բնիկների և ներգաղթյալների հարցրով առաջատար ձայն բարձրացնողներից մեկը[1]։ «Ժողովրդական կլիմայի շարժման» կառավարման կոմիտեի անդամ է ու «Sunrise Movement» և «Ապստամբություն ոչնչացման դեմ» բնապահպանական շարժմումների նախկին անդամ։ Միջազգային ոչ առևտրային «Re-Earth Initiative» կազմակերպության համահիմնադիրներից է, որը ներառական է և ինտերսեկցիոնալ՝ «ճիշտ այնպիսին, ինչպիսին պետք է լինի կլիմայի շարժումը»։

Զիյե Բաստիդա
իսպ.՝ Xiye Bastida
Դիմանկար
Ծնվել էապրիլի 18, 2002(2002-04-18) (22 տարեկան)
ԾննդավայրԱտլակոմուլկո, Մեքսիկայի նահանգ
Քաղաքացիություն Մեքսիկայի Միացյալ Նահանգներ և  Չիլի
ԿրթությունThe Beacon School?
Մասնագիտությունակտիվիստ և Կլիմայական ակտիվիստ
 Xiye Bastida Վիքիպահեստում

Վաղ կյանք ու կրթություն խմբագրել

 
Բաստիդան սպասում է Գրետա Թունբերգի ժամանմանը, 2019

Բաստիդան ծնվել է Մեքսիկայի Ատլակոմուլկո քաղաքում՝ բնապահպանների ընտանիքում[2] ու հասակ առել Լեռմայի Սան Պեդրո Տուլտեպեկ ավանում[3][4]։ Հայրական կողմից սերում է բնիկ մեքսիկական Օտոմի- Տոլտեկներից ու Ացտեկներից, իսկ մայրական կողմից՝ կելտական ծագմամբ եվրոպացի-չիլիացիներից[5][6]։ Ներկայումս ունի Մեքսիկայի և Չիլիի երկքաղաքացիություն[7]։ 2015 թվականին հայրենի Սան Պեդրո Տուլտեպեկ ավանի ուժեղ ջրհեղեղից ու դրան հաջորդած երաշտի երեք տարիներից հետո ընտանիքը տեղափոխվել է Նյու Յորք[8]։

Հաճախել է Բիքոն ավագ դպրոցն[9] ու 2020 թվականին ընդունվել Փենսիլվանիայի համալսարան[10]։

Ակտիվիզմ խմբագրել

Բաստիդան իր ակտիվությունն սկսել է բնապահպանական ակումբից։ Ակումբը բողոքներ է անցկացրել Օլբանիի և Նյու Յորքի քաղաքապետարանի շրջակայքում, լոբբինգ իրականացրել «Կլիմայի և համայնքների առաջնորդների պաշտպանության մասին» օրենքի ու «Կեղտոտ շենքերի օրինագծի» համար[11]։ Հենց այդ ժամանակ էլ իմացել է Գրետա Թունբերգի և նրա ծավալած կլիմայի պահպանությանն ուղղված գործադուլների մասին։

ՄԱԿ-ի 9-րդ Համաշխարհային քաղաքային ֆորումում ելույթ է ունեցել բնիկ տիեզերաբանության վերաբերյալ ու արժանացել 2018 թվականի «Spirit of the UN» մրցանակին[12]։

Նրա առաջնորդությամբ Բիքոն ավագ դպրոցը[9] մասնակցել է Նյու Յորքում 2019 թվականի մարտի 15-ին անցկացված կլիմայի վերաբերյալ առաջին խոշոր գործադուլին[13]։ Ալեքսանդրիա Վիլասենյորի հետ պաշտոնապես դիմավորել է Թունբերգին, երբ վերջինս 2019 թվականի սեպտեմբերին Եվրոպայից նավով ժամանում էր ՄԱԿ-ի Կլիմայի գագաթնաժողովին մասնակցելու[14]։ Զիյեին անվանել են «Ամերիկայի Գրետա Թունբերգ», սակայն նա գտնում է, որ «Երիտասարդ ակտիվիստներին իրենց երկրի «Գրետա Թյունբերգ» անվանելը նսեմացնում է Գրետայի անձնական փորձը և անհատական պայքարը»[15][16]։

Ամերիկյան առցանց Teen Vogue հրատարակությունը 2019 թվականի դեկտեմբերին Բաստիդայի մասին թողարկել է «We Rise» վավերագրական ֆիլմը[17]։ Համագործակցել է նաև 2020 թվականին նկարահանված «Imagine the Future» վերնագրով կինոնկարի հետ, որում ուսումնասիրվում է, թե ինչպիսի տեսք կարող են ունենալ ապագայում լանդշաֆտներն ու քաղաքային բնապատկերները։

Մասնակցել է All We Can Save անթոլոգիայի ստեղծմանը, որտեղ կանայք գրել են կլիմայի փոփոխության մասին[18]։ Վերջերս հանդես է եկել Բայդենի վարչակազմի կողմից կազմակերպված Կլիմայի վերաբերյալ Առաջնորդության գագաթնաժողովում ու ելույթ ունեցել՝ կոչ անելով համաշխարհային առաջնորդներին ավելի շատ մասնակցել կլիմայական ակտիվությանը[19]։

Ամերիկայի քաղաքացի չլինելու պատճառով անկարող լինելով քվեարկել ԱՄՆ-ում, 2020 թվականի ԱՄՆ նախագահական ընտրություններում աջակցել է Մասաչուսեթսի սենատոր Էլիզաբեթ Ուորենին, չնայած շեշտելով կլիմայի շարժման երկկուսակցականությունը[11]։

Ֆիլմագրություն խմբագրել

  • We Rise (2019)
  • imagine the future (2020)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Burton, Nylah (2019 թ․ հոկտեմբերի 11). «Meet the young activists of color who are leading the charge against climate disaster». Vox. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  2. ↑ Vincent, Maddie (2019 թ․ օգոստոսի 17). «Youth activists stress collaboration, urgency to respond to climate change». Aspen Times. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  3. ↑ «How an Indigenous Teen Climate Activist Plans to Change the World». Teen Vogue. 2019 թ․ դեկտեմբերի 19. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  4. ↑ Bagley, Katherine (2019 թ․ նոյեմբերի 7). «From a Young Climate Movement Leader, a Determined Call for Action». Yale Environment 365. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  5. ↑ Perry, Aaron William (2019 թ․ օգոստոսի 27). «Episode 46 – Xiye Bastida, Global Youth Leader: "Strike with Us!"». Yale Environment 360. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  6. ↑ Tierra, Desafío (2019 թ․ օգոստոսի 28). «Xiye Bastida, la adolescente de madre chilena que recibió a Greta Thunberg en su llegada a Nueva York». CNN Chile (իսպաներեն). Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  7. ↑ Labayen, Evalena (2019 թ․ դեկտեմբերի 10). «Environmental activist Xiye Bastida says "OK, Doomers"». Interview Magazine. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  8. ↑ Lucente Sterling, Anna (2019 թ․ սեպտեմբերի 25). «This Teen Climate Activist Is Fighting To Ensure Indigenous And Marginalized Voices Are Being Heard». HuffPost. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  9. ↑ 9,0 9,1 «"Young People Have Had Enough": Global Climate Strike Youth Activists on Why They Are Marching Today». Democracy Now. 2019 թ․ սեպտեմբերի 20. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  10. ↑ Meisenzahl, Elizabeth (2020 թ․ մարտի 28). «Hailing from Tennessee to Indonesia, meet five members of the newly admitted class of 2024». Daily Pennsylvanian. Վերցված է 2020 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 Labayen, Evalena (2019 թ․ դեկտեմբերի 10). «Environmental activist Xiye Bastida says "OK, Doomers"». Interview Magazine. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  12. ↑ «Xiye Bastida». Omega. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  13. ↑ Kamenetz, Anya (2020 թ․ հունվարի 19). «'You Need To Act Now': Meet 4 Girls Working To Save The Warming World». NPR. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  14. ↑ Cimons, Marlene (2020 թ․ սեպտեմբերի 19). «Meet Xiye Bastida, America's Greta Thunberg». PBS. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  15. ↑ «Meet Xiye Bastida, America's Greta Thunberg». Peril & Promise (ամերիկյան անգլերեն). 2019 թ․ սեպտեմբերի 19. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 18-ին.
  16. ↑ «My name is not Greta Thunberg: Why diverse voices matter in the climate movement». theelders.org (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 16-ին.
  17. ↑ Kirkland, Allegra (2019 թ․ դեկտեմբերի 19). «Xiye Bastida Opens Up About the Personal Costs of Activism In Documentary 'We Rise'». Teen Vogue. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 3-ին.
  18. ↑ «Contributors». All We Can Save (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 11-ին.
  19. ↑ «Mexican environmentalist, 19, reprimands world leaders for climate inaction». Mexico News Daily (ամերիկյան անգլերեն). 2021 թ․ ապրիլի 23. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 24-ին.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զիյե Բաստիդա» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Զիյե_Բաստիդա&oldid=9746611» էջից