Վիքիպեդիա

Երկրաշարժ Ճապոնական ծովում (2024)

Երկրաշարժ Ճապոնական ծովում (ճապ.՝ 令和6年能登半島地震), 2024 թվականի հունվարի 1-ին տեղի ժամանակով ժամը 16:10-ին 7,6 մագնիտուդ ուժգնությամբ հզոր երկրաշարժ է տեղի ունեցել Ճապոնիայի Հոնսյու կղզու արևմտյան ափին[3]՝ Իսիկավա պրեֆեկտուրայի Նոտո թերակղզում, որը 1983 թվականի երկրաշարժից հետո ամենահզոր երկրաշարժն է Ճապոնական ծովում[4]։ ԱՄՆ Երկրաբանական ծառայության գնահատմամբ՝ այն եղել է 7,5 մագնիտուդ ուժգնությամբ, էպիկենտրոնը գտնվել է 10 կիլոմետր խորությունում, Անամիցու քաղաքից 43 կիլոմետր հեռավորության վրա[3]։ Ճապոնիայի ազգային օդերևութաբանական գործակալության տվյալներով Ճապոնիայում ավելի քան 30 երկրաշարժ է տեղի ունեցել[5]։

Երկրաշարժ Ճապոնական ծովում
Տեսակերկրաշարժ
Երկիր Ճապոնիա
ՏեղանքԻսիկավա (պրեֆեկտուրա)
Տարեթիվհունվարի 1, 2024[1]
Զոհվածներ241 մարդ[2]
Վիրավորներ1299[2]
 2024 Noto Earthquake Վիքիպահեստում

Իսիկավա, Նիիգաթա, Տոյամա և Յամագատա պրեֆեկտուրաներում հայտարարվել է ցունամիի սպառնալիք, տեղի բնակիչներին հորդորել են հեռանալ ափամերձ գոտիներից[3]։

Երկրաշարժի հետևանքով զոհվել է առնվազն 57 մարդ, որից 24-ը Վաջիմայում, Իսկ 22-ը Սուզուում[6]։

Ընդհանուր բնութագիր խմբագրել

Նոտո թերակղզու հյուսիս-արևելյան հատվածում երեք տարվա ընթացքում բազմաթիվ երկրաշարժեր են եղել. 2024 թվականի հունվարի 1-ի երկրաշարժը այս խմբի ամենամեծ իրադարձությունն է, որը գերազանցում է 6,3 ՄՎտ հզորությամբ իրադարձությունը, որը տեղի էր ունեցել 2023 թվականի մայիսին[7]։ Այս երկրաշարժը Ճապոնական ծովի տարածաշրջանում տեղի ունեցած ամենաուժեղ երկրաշարժն է 1983 թվականից ի վեր։

Ճապոնիան գտնվում է Խաղաղ օվկիանոսի, Ֆիլիպինյան ծովի և Օխոտսկի և Ամուրյան սալերի միջև գտնվող կոնվերգենտ սահմանին։ Արևելյան և հարավ-արևելյան ափերի երկայնքով Խաղաղօվկիանոսյան և Ֆիլիպինյան ծովային սալերի սուբդուկցիան տեղի է ունենում համապատասխանաբար Ճապոնիայի և Նանկայի փողրակներում։ Հոնսյուի արևելյան ափը, որը սահմանակից է Ճապոնական ծովին, կոնվերգենտ սահման է, որը ձգվում է հյուսիսից հարավ[8]։ Համարվում է, որ Ամուրյան և Օխոտսկի սալերի միջև այս սահմանը սկզբնական սուբդուկցիայի գոտին է, որը բաղկացած է դեպի արևելք իջնող վերնետվածքներից[9]։ Կոնվերգենտ տեկտոնիկան տարածաշրջանում նկատվել է պլիոցենի ավարտից սկսած[10]։ Երկրաշարժեր և ցունամիներ տեղի են ունենում 6,8-ից մինչև 7,9 մագնիտուդներով բեկումներով, որոնք կազմում են սահմանագիծը։ Այս սահմանագծի երկայնքով խոշոր երկրաշարժեր և ցունամիներ տեղի են ունեցել 1741, 1833, 1940, 1964, 1983 և 1993 թվականներին, թեև գիտնականները դեռևս վիճում են 1741 թվականի ցունամիի ծագման մասին[11]։

Երկրաշարժ խմբագրել

Հունվարի 1-ին մի քանի հզոր երկրաշարժեր են տեղի ունեցել Ճապոնիայի կենտրոնական մասում։ Ճապոնիայի օդերևութաբանական գործակալության տվյալներով՝ ընդհուպ մինչև 7,4 մագնիտուդով երկրաշարժեր են տեղի ունեցել Իսիկավա և Նիիգատա պրեֆեկտուրաններում[12]։ Հունվարի 1-ի դրությամբ տուժածների կամ ավերածությունների մասին տեղեկություններ չէին ստացվել[12]։ Ճապոնիայի ազգային օդերևութաբանական գործակալության տվյալներով Ճապոնիայում ավելի քան 30 երկրաշարժ է տեղի ունեցել[5]։ Գործակալությունը հաղորդում է, որ հետցնցումները կշարունակվեն առաջիկա շաբաթ[5]։ Առանձնակի վտանգ են ներկայացնում գալիք երկու-երեք օրերը, որոնց ընթացքում մեծ է հզոր՝ 7 մագնիտուդից բարձր ստորգետնյա ցնցումների հավանականությունը[5]։ Ճապոնիայի սեյսմոլոգները տեղի բնակիչներին հորդորում են առավելագույն չափով զգոն լինել[5]։

Ամբողջ երկրում արդեն երրորդ օրն է՝ գործի է դրված հզոր երկրաշարժերի մասին իրազեկող համակարգը, տեղի բնակիչներին հորդորում են պատրաստվել նոր ստորգետնյա ցնցումների[12]։

Ցունամի խմբագրել

 
Ցունամիի նախազգուշացման քարտեզը թողարկվել է Ճապոնիայի օդերևութաբանական գործակալության կողմից 2024 թվականի հունվարի 1-ին, ճապոնական ստանդարտ ժամանակով՝ ժամը 16:22-ին:

Ճապոնիայի օդերևութաբանական գործակալությունը ցունամիի նախազգուշացում է տվել երկրի ողջ արևմտյան մասի ափամերձ Իսիկավա, Նիիգատա, Նագանո և Տոյամա պրեֆեկտուրաների համար[5][12][13]։ Տեղի բնակիչներին հորդորվել է անհապաղ հեռանալ ափամերձ գոտուց[12]։ Գործակալությունը հայտնել է, որ 2011 թվականի երկրաշարժից հետո ցունամիի խոշոր նախազգուշացում չի հայտարարվել։ Նաև Ռուսաստանն է մինչև 30 սմ ցունամիի նախազգուշացում է տվել Վլադիվոստոկում և Նախոդկայում։ 1,2 մ բարձրությամբ ցունամիի ալիքները հասել են Վաջիմա նավահանգիստ՝ ճապոնական ժամանակով 16:21-ի սահմաններում։ NHK-ն հաղորդում է, որ ալիքը կարող է հասնել 5 մ բարձրության[5][12][14]։ NHK TV հեռուստաընկերության տվյալներով՝ ցունամիի ալիքներն արդեն հասել էին 1,2 մետրի Իսիկավայի Վաձիմա քաղաքի ափին[3]։

Ցունամիի սպառնալիքի պատճառով Իսիկավա պրեֆեկտուրայի Կանաձավա քաղաքի մերձափնյա գոտու 1300 հազար բնակիչ ստիպված է եղել տարհանվել դեպի հատուկ տարհանման կենտրոններ[15]։ Մոտ 500 մարդ էլ նույն պատճառով տարհանվել է Նիիգատա պրեֆեկտուրայում[15]։ Վարչական գործերի և հաղորդակցությունների նախարարության տվյալների համաձայն՝ տարհանման կարգադրություն են ստացել Ակիտա, Ֆուկուի, Տոթթորի, Ֆուկուոկա և Սիգա պրեֆեկտուրաների ափամերձ շրջանների ավելի քան 50 հազար բնակիչներ[15]։

Հետևանքներ խմբագրել

Վաջիմայում փլուզվել է առնվազն 50 տուն[16][17]։ Քաղաքում հրդեհ է բռնկվել ժամը 17:00-ին։ Վնասված ճանապարհների պատճառով հրշեջներին չի հաջողվել մարել կրակը[18], որը պատել է մի շարք տներ[19]։ Ավելի քան 30 մարդ տուժել է քաղաքում, իսկ ավելի շատ վնասվածքներ գրանցվել են Սուզուում[20]։ Իսիկավա-Նանաո ոստիկանական բաժանմունքից հայտնել են, որ փլուզված տները արգելափակել են մարդկանց, նախքան նրանց փրկելը[21]։

Ըստ «Ասահի Շիմբուն» օրաթերթի՝ ավելի քան 10 մարդ վնասվել է տարերքի հարվածից[5][22], իսկ տեղական հրշեջ բաժանմունքներն ու առողջապահական վարչությունները հայտնել են բազմաթիվ վնասվածքների մասին։ Մի քանի արևմտյան քաղաքներում փրկարարներն աշխատում են խոշոր հրդեհները մարելու ուղղությամբ[5]։ Մի քանի խոշոր քաղաքներում սողանքներ են գրանցվել[5]։

Վաջիմայի մունիցիպալ հիվանդանոցի ներկայացուցիչը հայտնում է, որ մարդիկ կոտրել են ոսկորները կամ վնասվածքներ են ստացել ընկնող առարկաներից[23]։ Նանաոյում երկու մարդ մահացել է տան փլուզման հետևանքով[24][25]։ Շիկայում երկու տների փլուզման հետևանքով մեկ մարդ զոհվել է, ևս մեկը վիրավորվել է[26]։

Տոյամա պրեֆեկտուրայի Հիմի և Օյաբե քաղաքներում ճանապարհների ճաքեր և ջրատար խողովակների կոտրվածք է գրանցվում[27]։ Նիգատա քաղաքում տեղի է ունեցել հողի հեղուկացում. քանդվել են նաև կոյուղու խողովակները, բազմաթիվ տներ մնացել են առանց ջրի[28]։ Վնասվել է նաև Կանաձավայի Օնոհիյոշի սրբավայրը։ Սողանքը փլուզվել է Տոյամա և Կանաձավա միջև ընկած հիմնական արագընթաց մայրուղուն՝ քանդելով մի քանի հարյուր մետր ճանապարհ[29]։

«Kyodo» գործակալությունը հաղորդում է, որ երկրաշարժերի հետևանքով առնվազն 2 մարդ է զոհվել[30]։ Իսիկավա պրեֆեկտուրայի ոստիկանության տվյալներով՝ երկու մարդ հանվել է փլուզված տան փլատակների տակից[30]։ Ճապոնիայում հզոր երկրաշարժերի շարքը հանգեցրել է ավելի քան 30 փայտե տների և բնակելիների փլուզման Իսիկավա պրեֆեկտուրայում[30]։ Իսիկավա պրեֆեկտուրայում գրանցվել է առնվազն 6 փայտե տների փլուզում[15][30]։ Դրանց բնակիչները գտնվում են փլատակների տակ, տեղում աշխատում են փրկարար ծառայությունները[15][30]։

Հունվարի 2-ին «NHK» ազգային հեռուստառադիոընկերությունը հաղորդում է, որ երկրաշարժերի հետևանքով զոհվել է առնվազն 30 մարդ, իսկ Իսիկավա, Նիիգատա, Ֆուկուի, Տոյամա և Գիֆու պրեֆեկտուրաներում կան վիրավորներ[31]։

Տուժած պրեֆեկտուրաներին մարդասիրական օգնություն հասցնելու ժամանակ կործանվում է Ճապոնիայի առափնյա պահպանության տրանսպորտային ինքնաթիռը, ինչի հետևանքով զոհվում է անձնակազմի 5 անդամ[6]։

Ձեռնարկված միջոցառումներ խմբագրել

Արտահաստիքային որևէ իրավիճակ երկրի ատոմային օբյեկտներում չի գրանցվել[5]։ Ավելի քան 30 հազար տուն մնացել է առանց էլեկտրականության, մասնագետներն աշխատում են էլեկտրաէներգիայի մատակարարումը վերականգնելու ուղղությամբ[5]։ Աստիճանաբար վերականգնվում է արագընթաց գնացքների երթևեկությունը, որը դադարեցվել էր երկրաշարժից անմիջապես հետո[5]։ Հզոր երկրաշարժերից անմիջապես հետո Ճապոնական էներգետիկ ընկերությունները շտապ կարգով ստուգում են երկրի ատոմային օբյեկտների վիճակը[32]։ Մասնավորապես, մայրաքաղաք Տոկիոյի «Tokyo Electric Power» ընկերությունը ստուգում է աշխարհում ամենամեծ «Կասիվաձակի-Կարիվա» ԱԷԿ-ի վիճակը, որի ռեակտորները կանգնած վիճակում են[32]։ Ատոմային էներգետիկայի վերահսկման ճապոնական կոմիտեի տվյալներով որևէ արտահաստիքային իրավիճակ ԱԷԿ-ում չի գրանցվել[32]։ «Tokyo Electric Power» ընկերությունը հայտնում է, որ ստուգում է իր էլեկտրակայանները, որպեսզի ճշտի, թե կան արդյոք խնդիրներ, բայց որևէ խախտման մասին տեղեկություններ առայժմ չեն ստացվել[3]։ Իր ԱԷԿ-ների ստուգում է իրականացնում նաև «Hokuriku Electric Power» էլեկտրաէներգետիկական ընկերությունը[3]։ «Kansai Electric Power» էներգետիկ ընկերությունից հայտնել են, որ ստուգման արդյունքներով խախտումներ չեն գրանցվել[3]։

«East Japan Railway» ընկերությունը տեղեկացնում է, որ արագընթաց գնացքների երթևեկությունը Տոհոկու, Ջոեցու և Հոկուրիկու ուղղություններում դադարեցվել է[3]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ https://www.data.jma.go.jp/eqev/data/daily_map/20240101.html
  2. ↑ 2,0 2,1 (unspecified title) — Fire and Disaster Management Agency.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 «Ճապոնիայում երկրաշարժի պատճառով կանգնեցրել են երկաթուղային հաղորդակցությունը». news.am. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 5-ին.
  4. ↑ «В Японії стався потужний землетрус, людей попередили про цунамі». espreso.tv (ուկրաիներեն). 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 3-ին.
  5. ↑ 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 5,10 5,11 5,12 «Ճապոնիայում արդեն ավելի քան 30 երկրաշարժ է տեղի ունեցել». news.am. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 5-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 «【能登半島地震】県内死者５７人に 約３万２０００人避難» [[Noto Peninsula Earthquake] 57 people died in the prefecture, approximately 32,000 people evacuated] (ճապոներեն). Hokkoku. 2024 թ․ հունվարի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 2-ին.
  7. ↑ «令和５年５月５日14時42分頃の石川県能登地方の地震について» (PDF) (ճապոներեն). Japan Meteorological Agency. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2023 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2023 թ․ մայիսի 6-ին.
  8. ↑ Mulia, Iyan E.; Ishibe, Takeo; Satake, Kenji; Gusman, Aditya Riadi; Murotani, Satoko (2020 թ․ սեպտեմբերի 3). «Regional probabilistic tsunami hazard assessment associated with active faults along the eastern margin of the Sea of Japan». Earth, Planets and Space. 72 (123): 123. Bibcode:2020EP&S...72..123M. doi:10.1186/s40623-020-01256-5.
  9. ↑ Hurukawa, Nobuo; Harada, Tomoya (2013). «Fault plane of the 1964 Niigata earthquake, Japan, derived from relocation of the mainshock and aftershocks by using the modified joint hypocenter determination and grid search methods». Earth, Planets and Space. 65 (12): 1441–1447. Bibcode:2013EP&S...65.1441H. doi:10.5047/eps.2013.06.007.
  10. ↑ Tamaki, Kensaku; Honza, Eiichi (1985 թ․ հոկտեմբերի 20). «Incipient subduction and deduction along the eastern margin of the Japan Sea». Կաղապար:Нп4. 119 (1–4): 381–406. Bibcode:1985Tectp.119..381T. doi:10.1016/0040-1951(85)90047-2. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 20-ին.
  11. ↑ Satake, Kenji (2007). «Volcanic origin of the 1741 Oshima-Oshima tsunami in the Japan Sea» (PDF). Earth Planets Space. 59 (5): 381–390. Bibcode:2007EP&S...59..381S. doi:10.1186/BF03352698. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2021 թ․ օգոստոսի 24-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 «Ճապոնիայում տեղի են ունեցել մի քանի հզոր երկրաշարժեր». news.am. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 4-ին.
  13. ↑ «Massive earthquake jolts Japan, residents rush to evacuate coast» (անգլերեն). Reuters. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  14. ↑ «Japan says 5-metre tsunami expected after 7.5 magnitude earthquake in Ishikawa» (անգլերեն). independent. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 «Ճապոնիայում ցունամիի պաճառով տարհանվել է ավելի քան հազար մարդ». news.am. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 7-ին.
  16. ↑ «不斷更新／日本7.6強震房塌「活埋」傳3死　最新災情海嘯畫面曝». ETtoday. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  17. ↑ «Magnitude 7.6 earthquake strikes Japan, triggering tsunami warning». Rappler. Reuters. 2024 թ․ հունվարի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  18. ↑ Yilong, Chen (2024 թ․ հունվարի 1). «【日本元旦強震】輪島市發生火災、道路斷裂恐影響救火» (չինարեն). Tai Sounds. Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  19. ↑ «日本石川7.6強震大規模停電！「大火狂燒整排民宅」 漫天黑煙畫面曝光» (չինարեն). FTNN. 2024 թ․ հունվարի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  20. ↑ «能登で最大震度7の地震　七尾で2人死亡　輪島では1.2メートル以上の津波観測» (ճապոներեն). Nippon Television Broadcasting Network. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  21. ↑ «石川 七尾警察署「建物の倒壊 数か所 一時閉じ込めも救出」» (ճապոներեն). NHK. 2024 թ․ հունվարի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  22. ↑ Luo, Ou Jing; Hua, Cheng Yi (2024 թ․ հունվարի 1). «原文網址: 日本7.6級地震多傷醫院人手不足　日媒：10宗民眾被埋報告» (չինարեն). HK01. Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  23. ↑ «【被害まとめ】石川県で震度7 けが人の情報相次ぐ 火災も». NHK. 2024 թ․ հունվարի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  24. ↑ «石川・七尾で男女2人が心肺停止　警察庁» (ճապոներեն). The Mainichi. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  25. ↑ Zhichao, Xu (2024 թ․ հունվարի 1). «日本7.6強震釀災！警方：七尾市2人失去呼吸心跳» (չինարեն). Sanli News Network. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  26. ↑ «家屋倒壊で下敷き…高齢男性1人死亡　石川・志賀町» (ճապոներեն). Goo. Nippon Television Broadcasting Network. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  27. ↑ «Quake damage reported in Toyama Prefecture». NHK. 2024 թ․ հունվարի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  28. ↑ «新潟市内で液状化現象を確認、断水も 石川で震度７» (ճապոներեն). Sankei Shimbun. 2024 թ․ հունվարի 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  29. ↑ «Japan earthquake: Thousands in shelters overnight after tsunami warnings». BBC. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 1-ին.
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 «Ճապոնիայում երկրաշարժերի հետեւանքով զոհվել է երկու մարդ». news.am. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 6-ին.
  31. ↑ «Ճապոնիայում երկրաշարժի զոհերի թիվը հասել է 30-ի». news.am. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 10-ին.
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 «Ճապոնիայում կստուգեն ատոմային օբյեկտների վիճակը՝ մի քանի հզոր երկրաշարժերից հետո». news.am. 2024 թ․ հունվարի 1. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 5-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Երկրաշարժ_Ճապոնական_ծովում_(2024)&oldid=9238562» էջից