Եվգեն Փիլոսյան
Եվգեն (Գեղամ) Հակոբի Փիլոսյան (1914 կամ նոյեմբերի 13, 1920, Ախուրյան, Ալեքսանդրապոլի գավառ, Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն - 1991, Երևան), Խորհրդային բանակի կապիտան, Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից, Խորհրդային Միության հերոս (1945), դատապարտված լինելու պատճառով զրկվել է բոլոր կոչումներից և պարգևներից[1]։
| Եվգեն Փիլոսյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | նոյեմբերի 13, 1920 |
| Ծննդավայր | Ախուրյան, Ալեքսանդրապոլի գավառ, Հայաստանի Առաջին Հանրապետություն |
| Մահացել է | 1991 |
| Մահվան վայր | Երևան |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ |
Կենսագրություն խմբագրել
Եվգեն Փիլոսյանը ծնվել է 1914 թվականի նոյեմբերի 13-ին, Ախուրյան գյուղում (այժմ՝ ՀՀ Շիրակի մարզ)[2], որպես ծննդյան տարեթիվ աղբյուրներում նշվում է նաև 1920 թվականը։ Ավարտել է միջնակարգ դպրոցը և գյուղատնտեսական ուսումնարանը[1]։
Կարմիր բանակ է զորակոչվել 1941 թվականի հուլիսի 2-ին։ 1941 թվականի դեկտեմբերի 25-ից եղել է Հայրենական մեծ պատերազմի ռազմաճակատներում։ Մասնակցել է Ստալինգրադի և Կուրսկի ճակատամարտերին[1]։
1945 թվականին Փիլոսյանն ունեցել է գվարդիայի ավագ լեյտենանտի կոչում և զբաղեցրել է Ուկրաինական 3-րդ ռազմաճակատի 4-րդ գվարդիական բանակի 20-րդ հրաձգային կորպուսի 80-րդ գվարդիական հրաձգային դիվիզիայի 217-րդ գվարդիական հրաձգային գնդի հրաձգային գումարտակի հրամանատարի պաշտոնը։ Աչքի է ընկել Վիեննայի գրավման ռազմական գործողության ժամանակ[1]։
1945 թվականի ապրիլի 11-ին, գլխավորելով 103 ավտոմատավորներից բաղկացած ջոկատը, Փիլոսյանը ղեկավարել է Վիեննայի կենտրոնում Դանուբի վրայով անցնող Կայսերական կամրջի գրոհը։ Չնայած հակառակորդի թվային գերազանցությանը, կամուրջը հաջողությամբ ականազերծվել է։ Ճակատամարտը տևել է ավելի քան մեկ օր։ Միայն երբ ջոկատի զինամթերքը սպառվել է, հակառակորդին հաջողվել է մեծ կորուստների գնով նրանց հետ մղել կամրջից։ Սակայն արդեն ապրիլի 13-ին կամուրջը հետ են վերցրել 7-րդ գվարդիական օդադեսանտային դիվիզիայի ստորաբաժանումները[1]։
1945 թվականի ապրիլի 28-ին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրով գվարդիայի ավագ լեյտենանտ Եվգեն Փիլոսյանին շնորհվել է Խորհրդային Միության հերոսի բարձր կոչում՝ նրան հանձնելով Լենինի շքանշան և «Ոսկե աստղ» մեդալ։ Պատերազմի ավարտից հետո Փիլոսյանը շարունակել է ծառայել խորհրդային բանակում՝ Ավստրիայում տեղակայված զորքերի կենտրոնական խմբում։ 1945 թվականին նրան շնորհվել է կապիտանի կոչում[1]։
1945 թվականի նոյեմբերին Փիլոսյանը մի ավտոմեքենա է գողացել, իսկ 1946 թվականի փետրվար-մարտին՝ ևս երկուսը։ 1946 թվականի մարտի 9-ին ձերբակալվել է, իսկ հուլիսի 18-ին Բուդապեշտի խորհրդային կայազորի զինվորական տրիբունալը Փիլոսյանին դատապարտել է չորս տարվա ազատազրկման՝ նրան զրկելով կապիտանի կոչումից։ 1949 թվականի փետրվարի 2-ին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրով Փիլոսյանը զրկվել է Խորհրդային Միության հերոսի կոչումից և բոլոր պարգևներից[1]։
Պատիժը կրելուց հետո Փիլոսյանը մի քանի անգամ դատապարտվել է գողության և քաղաքացիների անձնական գույքը վնասելու համար։ 1954 թվականի հունվարի 15-ին Թբիլիսիում դատապարտվել է հինգ տարվա ազատազրկման, 1957 թվականի հունվարի 10-ին Կիսլովոդսկում՝ տասը տարվա, 1961 թվականի մայիսի 25-ին Սոչիում՝ հինգ տարվա ազատազրկման, 1967 թվականի մայիսի 20-ին Երևանում՝ մինչև հինգ տարի ազատազրկման։ Վերջին անգամ համաներմամբ ազատ է արձակվել 1970 թվականին[1]։ Ազատվելուց հետո բնակվել է Երևանում, աշխատել գործարանում՝ որպես կարգավորող բանվոր։ 1985 թվականին նա դիմել է Խորհրդային Միության հերոսի կոչումը վերականգնելու համար, սակայն մերժում է ստացել։
Մահացել է 1991 թվականի հունվարին[2]։
Պարգևներ խմբագրել
1949 թվականի փետրվարի 2-ին ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի նախագահության հրամանագրով Փիլոսյանը զրկվել է Խորհրդային Միության հերոսի կոչումից և բոլոր պարգևներից[1]։
- Հայրենական պատերազմի 1-ին աստիճանի շքանշան,
- Սուվորովի 3-րդ աստիճանի շքանշան,
- Կարմիր աստղի շքանշան,
- «Մարտական ծառայության համար» մեդալ,
- «Ստալինգրադի պաշտպանության համար» մեդալ,
- «Վիեննայի գրավման համար» մեդալ,
- «Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ[1]։
Գրականություն խմբագրել
- Звягинцев В. Трибунал для героев. М. ОЛМА-ПРЕСС, 2005 г.
- Конев В. Н. Прокляты и забыты. Отверженные Герои СССР. — М. Яуза, 2010.
- Конев В. Н., Каргапольцев С. В. Забытые Герои СССР. — Иваново: Издательство «Юнона», 2014. — ШЫИТ 978-5-89729-198-5. — С.195—196.
- Герой Советского Союза Гегам Пилосьян. // Советский воин, 23 мая 1945 года.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Արտաքին հղումներ խմբագրել
Եվգեն Փիլոսյան «Երկրի հերոսներ» կայքում