Դենիս Բրեյն (մայիսի 17, 1921(1921-05-17)[1][2][3][…], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[1] - սեպտեմբերի 1, 1957(1957-09-01)[4][2][3], Հաթֆիլդ, Ուելին Հաթֆիլդ, Հարթֆորշիր, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն), բրիտանացի գալարափողահար։ Երաժշտական ընտանիքից էր։ Հայրն ու պապը գալարափողահարներ էին, նա հաճախել է Լոնդոնի Երաժշտության թագավորական ակադեմիա։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ծառայել է թագավորական ռազմաօդային ուժերում՝ նվագելով բենդում և նվագախմբում։ Պատերազմից հետո նա եղել է Ֆիլհարմոնիայի և Թագավորական ֆիլհարմոնիկ նվագախմբերի գլխավոր գալարափողահար, նվագել է կամերային անսամբլներում։

Դենիս Բրեյն
Հիմնական տվյալներ
Ծնվել էմայիսի 17, 1921(1921-05-17)[1][2][3][…]
Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն[1]
Երկիր Միացյալ Թագավորություն
Մահացել էսեպտեմբերի 1, 1957(1957-09-01)[4][2][3] (36 տարեկան)
Հաթֆիլդ, Ուելին Հաթֆիլդ, Հարթֆորշիր, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն
ԳերեզմանHampstead Cemetery
Ժանրերդասական երաժշտություն
Մասնագիտությունվալդհորնիստ և կոմպոզիտոր
Գործիքներվալդհորն[1]
ԿրթությունԵրաժշտության թագավորական ակադեմիա[1]
Պարգևներ
 Dennis Brain Վիքիպահեստում

Բրեյնի համար գրված ստեղծագործություններից է Բենջամին Բրիտենի Սերենադը տենորի, գալարափողի և լարայինների համար (1944 թվական)։ Բրեյնի համար նաև ստեղծագործել են՝ Մալքոլմ Առնոլդը, Լենոքս Բերքլին, Ալան Բուշը, Գորդոն Ջեյքոբը, Համֆրի Սիրլը և Մատյաս Զայբերը։

Բրեյնը մահացել է ավտովթարից 36 տարեկանում։

Կյանք և կարիերա

խմբագրել

Վաղ տարիներ

խմբագրել
 

Բրեյնը ծնվել է 1921 թվականի մայիսի 17-ին Համերսմիթում, Լոնդոն, երաժշտական ընտանիքում։ Նրա մայրը՝ Մարիոն (1887–1954 թվականներ), եղել է երգչուհի Քովենտ Գարդենում, իսկ հայրը՝ Օբրի Հարոլդ Բրեյնը, Լոնդոնյան սիմֆոնիկ նվագախմբի առաջին գալարափողահարն էր և համարվում էր այդ ժամանակի «Բրիտանիայում՝ գործիքի առաջատար ներկայացուցիչ»[5]։

Օբրիի հայր Ալֆրեդ Էդվին Բրեյնը և ավագ եղբայր Ալֆրեդ Էդվին Բրեյնը, եղել են հայտնի գալարափողահարներ Բրիտանիայում և ԱՄՆ-ում։ Բրեյնի մյուս ավագ եղբայրը՝ Լեոնարդը (1915–1975 թվականներ), եղել է հոբոյի և անգլիական եղջրափողի առաջատար նվագող[6], ինչպես նաև Թագավորական ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի տնօրենը[7]։

Բրեյնը կրթություն է ստացել Ռիչմոնդ Հիլի նախապատրաստական դպրոցում, այնուհետև՝ Լոնդոնի Սուրբ Փոլի դպրոցում[8]։ Թեև ենթադրվում էր, որ նա դառնալու է գալարափող նվագող, հայրը նրան հիմնականում հեռու է պահել գործիքից՝ կարծելով, որ այն չպետք է նվագել մինչև հիմնական ատամները չզարգանան։ Բրեյնին թույլատրվել է ամեն շաբաթ առավոտյան մի քանի նոտա հնչեցնել հոր գալարափողով, որպեսզի չկորցնի իր հետաքրքրությունը, բայց նրա առաջին երաժշտական ուսումնասիրությունները դաշնամուրի և երգեհոնի վրա են եղել[6]։

1936 թվականին Բրեյնն ընդունվել է Երաժշտության թագավորական ակադեմիա՝ հոր մոտ գալարափող սովորելու համար, որն այնտեղ գործիքի պրոֆեսոր էր։ Բրեյնը նաև դաշնամուր է սովորել Մաքս Պիրանիի մոտ, երգեհոն՝ Ջի Դ. Կանինգհեմի և հարմոնիա՝ Մոնթեգ Ֆիլիպսի մոտ[9]։ Նրա պրոֆեսիոնալ դեբյուտը եղել է 1938 թվականի հոկտեմբերի 6-ին, երբ նա նվագել է Բախի Բրանդենբուրգյան կոնցերտը համար 1-ը, որպես երկրորդ գալարափող՝ Լոնդոնի Թագուհու սրահում, հոր՝ Ադոլֆ Բուշի ղեկավարությամբ։ «The Daily Telegraph»-ի երաժշտական քննադատը գրել է․

«Հաջորդ ամիս Բրեյնը և նրա եղբայրը Մոցարտի «Horn Quintet» և «Oboe Quintet» ստեղծագործությունների մենակատարներն են եղել[10]։ Բրեյնը հանդես է եկել անսամբլներով, ներառյալ Գրիլլերի և Բուշի քառյակները, հեռարձակումներ է կատարել BBC-ի համար, որոնցից առաջինում՝ 1939 թվականի փետրվարին, ցուցադրվել է Մոցարտի «Divertimento»-ն ռե-մաժորում Օբրին որպես առաջին գալարափող, իսկ Դենիսը՝ երկրորդ[11]։ Նույն ամսին հայր և որդի ձայնագրվել են Կոլումբիայի համար Լեներ քառյակի հետ»[12]։

Թագավորական օդուժը պատերազմի ժամանակ

խմբագրել

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի սկզբին Բրեյնը և նրա եղբայրը միացել են զինված ուժերին։ Ի տարբերություն Գերմանիայի և Իտալիայի, Բրիտանիան չէր ազատում երաժիշտներին զորակոչից, սակայն Թագավորական ռազմաօդային ուժերի կենտրոնական նվագախմբի (RAF Band) դիրիժոր, հրամանատար Ռուդոլֆ Օ'Դոնելը զգալի ջանքեր է գործադրել՝ ապահովելու համար դա, ինչպես ասում է Վալտեր Լեգը․ «Յուրաքանչյուր բացառիկ ընդունակ երիտասարդ գործիքավորող գիտեր, որ իր համար տեղ կգտնվի RAF Band-ում»[12]։ Խումբը դարձել է այն, ինչ «The Independent»-ը նկարագրել է որպես «լեգենդար անսամբլ»[13]։ Նրանց հետ Բրեյնը կատարել է եռամսյա շրջագայություն ԱՄՆ-ում 1944-1945 թվականներին և նվագել Պոտսդամի կոնֆերանսի ժամանակ 1945 թվականին[5]։

RAF անսամբլի երաժիշտներին թույլատրվում էր ելույթ ունենալ, երբ դա պաշտոնական բնույթ չի կրել։ Պատերազմի ժամանակաշրջանում Ազգային պատկերասրահում Մայրա Հեսսի կողմից կազմակերպված համերգներում, Բրեյնը հանդես է եկել 26 մենահամերգով մի շարք ստեղծագործություններով, ներառյալ Մոցարտ Հորնի կվինետը և Բրահմսի տրիոն, ջութակով և դաշնամուրով, որոնք, ինչպես գրել է իր կենսագիր Թիմ Բարինջերը, դարձել են «իր հեղինակային ստեղծագործությունները վերջին տարիների ընթացքում»[5]։

BBC-ի համար նա պատերազմի ժամանակ կատարել է 20 հեռարձակում տնային և ռազմական կապերի համար, հիմնականում կամերային երաժշտություն, սակայն մի անգամ նվագել է Մոցարտի Կոնցերտը գալարափողի համար BBC-ի սիմֆոնիկ նվագախմբի հետ՝ դիրիժոր սըր Ադրիան Բուլտի ղեկավարությամբ[14]։

1942 թվականի կեսերին Բրեյնը հանդիպել է կոմպոզիտոր Բենջամեն Բրիտտենին։ Վերջինս գրում էր երաժշտություն, որը նվագում էր RAF նվագախումբը, BBC ռադիոյի մեկնաբանությունների շարքի համար, պատերազմի ժամանակների Բրիտանիայի մասին, որոնք ամեն շաբաթ հեռարձակվում էին ԱՄՆ-ում։ Բրիտտենը անմիջապես հասկացել է Բրեյնի բացառիկ վարպետությունը և համոզել նրան համերգային ստեղծագործություն գրել[15]։ Սա տենորի, գալարափողի և լարայինների սերենադ է, որի պրեմիերան տեղի է ունեցել Ուիգմոր Հոլում 1944 թվականի հոկտեմբերին՝ Բրեյնի և Փիթեր Փիրսի մենակատարների մասնակցությամբ[16]։ Բրիտտենը խոստովանել է, որ Բրեյնը օգնել է ստեղծագործության ստեղծման ժամանակ։

Հետագա տարիներ

խմբագրել

1945 թվականին Բրեյնը 24 տարեկանում Անգլիայի ամենապահանջված գալարափողահարն է եղել[17]։ Նրա հայրն վնասվել էր վայր ընկնելու հետևանքով և հեռացել BBC-ի սիմֆոնիկ նվագախմբից, թեև տասը տարի նա մնացել է RAM-ի պրոֆեսոր մինչև իր մահը[18]։

Պատերազմից հետո Լեգը և Թոմաս Բիչեմը հիմնել են համապատասխանաբար Ֆիլհարմոնիան և Թագավորական ֆիլհարմոնիկ նվագախմբերը[12]։ Բրեյնը երկուսում էլ գլխավոր գալարափողն էր՝ նվագելով Բիչեմի համար «Արքայական ընտանիք» կոչվող փայտահամերգային նվագարկիչների կողքին՝ Ջեք Բրայմեր (կլառնետ), Գվիդիոն Բրուկ (ֆագոտ), Թերենս ՄակԴոնահ (հոբոյ) և Ջերալդ Ջեքսոն (ֆլեյտա)[19]։ Հետագայում նա պարզել է, որ չի հասցնում երկու պաշտոններում աշխատել և հրաժարական է տվել թագավորական ֆիլհարմոնիկից[5]։

 
Բրեյնի Ալեքսանդր B♭/A մոդել 90 վնասվել է վթարի ժամանակ, վերականգնվել է «Paxman»-ի կողմից և այժմ ցուցադրվում է Երաժշտության թագավորական ակադեմիայում։

Բրեյնն ի սկզբանե նվագել է ֆրանսիական գործիք՝ «Raoux» գալարափողով, որը նման է իր հոր գործիքին[20]։ Գործիքների այս տեսակն ունի հատկապես նուրբ տոնայնություն և լեգատո, բայց ավելի քիչ ուժեղ ձայն, քան գերմանական արտադրության գործիքները։ 1951 թվականին նա անցել է Ալեքսանդր B♭/A մոդելի գործիքին։ Այն ավելի նեղ կապարե խողովակով է, քան սովորականը, և այնպիսի ձայն է տալիս, որը համեմատելի չէ «Raoux»-ի հետ[21]։

Հետամուտ լինելով կամերային երաժշտության հանդեպ իր հետաքրքրությանը, Բրեյնը եղբոր հետ 1946 թվականին ստեղծել է փողային կվինտետ[5]։ Նա նաև եռյակ ստեղծեց դաշնակահար Վիլֆրիդ Պարրիի և ջութակահար Ժան Պուգնեի հետ[22]։ Բրեյնը հավաքեց իր ընկերներից կազմված կամերային անսամբլը և դարձավ դրա ղեկավարը։ 1945 թվականից նվագել է Կարլ Հաասի Լոնդոնի բարոկկո անսամբլի հետ՝ ինչպես ձայնագրություններ, այնպես էլ համերգներ[23]։ Ցույց տալով իր հումորային ոճը՝ Բրեյնը 1956 թվականին Ջերարդ Հոֆնունգի երաժշտական փառատոնում ռետինե խողովակի վրա կատարել է Լեոպոլդ Մոցարտի գալարափողի համար գրված կոնցերտը՝ ճիշտ կամերտոնի հասնելով[24]։

1953 թվականի նոյեմբերին Հերբերտ ֆոն Կարայանի ղեկավարությամբ և Ֆիլհարմոնիայի նվագակցությամբ Բրեյնը ձայնագրել է Մոցարտի գալարափողի չորս կոնցերտները Կոլումբիայի համար[25]։ Նույն ամսին Սիդնի Սատկլիֆի (հոբոյ), Բեռնարդ Ուոլթոնի (կլառնետ) և Սեսիլ Ջեյմսի (ֆագոտ) հետ ձայնագրել է Մոցարտի «Sinfonia Concertante for Four Winds»[26]։ 1954 թվականի հուլիսին, կրկին Կարայանի ղեկավարությամբ Բրեյնը երգեհոնային հատված է նվագել Պիետրո Մասկանյի «Cavalleria rusticana»-ից Զատկի օրհներգի ձայնագրության մեջ։ Սաթկլիֆի, Ուոլթոնի, Ջեյմսի և դաշնակահար Ուոլթեր Գիզեկինգի հետ 1955 թվականի ապրիլին նա ձայնագրել է Մոցարտի «B flat Divertimento»-ը[25]։ Բրեյնի մյուս ձայնագրություններից Լեգեն մենակատար ելույթ է ունեցել Բրամսի չորս սիմֆոնիաներով, որոնք ղեկավարել է Օտտո Կլեմպերերը։

 
Բրեյնի գերեզմանը, Հեմփստեդի գերեզմանատուն, Լոնդոն

Բրեյնը խելացի վարորդ էր։ Նրա եղբայրը նրան անվանում էր «լավագույն վարորդը, ում կողքը երբևէ նստել եմ»։

1957 թվականի սեպտեմբերի 1-ին, 36 տարեկան հասակում, Բրեյնը մահացել է տուն գնալիս՝ Էդինբուրգի փառատոնում Յուջին Օրմանդիի ղեկավարությամբ Չայկովսկու թիվ 6 սիմֆոնիան կատարելուց հետո[27]։ Նա իր «Triumph TR2» սպորտային մեքենայով կտրել է ճանապարհը և բախվել A1 պողոտայում գտնվող ծառին՝ «De Havilland Aircraft» գործարանի հյուսիսային դարպասների դիմաց։

Բրեյնը թաղվել է Լոնդոնի Հեմփստեդ գերեզմանատանը։ Նրա տապանաքարին փորագրված է հատված Հինդեմիթի գալարափողի կոնցերտի «Դեկլամացիա» բաժնից.

     My call transforms
     The hall to autumn-tinted groves
     What is into what
     Has been...[28]

Բրեյնի սիրելի գալարափողներից մեկը (Ալեքսանդր Մայնցացու B♭/A մոդել 90) վնասվել է նրա մահացու վթարի ժամանակ։ Այն ժամանակից ի վեր վերականգնվել է Լոնդոնի Պախման եղբայրների կողմից և հանրային ցուցադրության մեջ է գտնվում «York Gate Collections»-ում RAM-ում[29]։

Նոր աշխատանքներ և ոգեկոչումներ

խմբագրել

Ինչպես Սերենադը տենորի, գալարափողի և լարայինների համար, Բրիտտենը գրել է «Canticle III»-ը. Բրեյնը և Փիրսը կոմպոզիտորի նվագակցությամբ 1955 թվականի համերգի ժամանակ ունեցել են իրենց առաջին ելույթը, որտեղ Բրեյնը նաև ներկայացրել է Ալան Բուշի երկու ստեղծագործությունների պրեմիերան[30]։ Մյուս կոմպոզիտորները, ովքեր գրել են Բրեյնի համար, եղել են Մալքոլմ Առնոլդը (գալարափողի կոնցերտ թիվ 2)[31], Լենոքս Բերքլին (Տրիո գալարափողի, ջութակի և դաշնամուրի համար)[32], Յորք Բոուենը (Կոնցերտ գալարափողի, լարայինների և լիտավրի համար)[33], Հինդեմիթը (Կոնցերտ գալարափողի և նվագախմբի համար)[34], Գորդոն Յակոբը (Կոնցերտ գալարափողի և լարային նվագախմբի համար)[35], Էլիզաբեթ Լյությենսը (գալարափողի կոնցերտը)[35], Համֆրի Սիրլը (Օբադ գալարափող և լարային նվագախմբի համար)[36], Մատյաս Զայբերը (Նոտուրնո գալարափողի և լարային նվագախմբի համար)[37] և Էռնեստ Թոմլինսոնը (Ռապսոդիա և Ռոնդոն, գալարափողի և նվագախմբի համար)[38]։ Ռոմանտիկա և Ռոնդոն գալարափողի և նվագախմբի համար)[39]։

Ծանոթագրություններ և աղբյուրներ

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Lynch W. C., Gamble S. Dennis Brain: A Life in Music — 1 — Denton: University of North Texas Press, 2011. — P. 1. — ISBN 978-1-57441-307-6
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Discogs — 2000.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. 4,0 4,1 4,2 Lynch W. C., Gamble S. Dennis Brain: A Life in Music — 1 — Denton: University of North Texas Press, 2011. — P. 220. — ISBN 978-1-57441-307-6
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Barringer, Tim. "Brain, Dennis (1921–1957)" «Արխիվացված պատճենը». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 14-ին. Վերցված է 2024 թ․ հունվարի 22-ին., Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, 2011. Retrieved 12 June 2021 (subscription or UK public library membership required)
  6. 6,0 6,1 Gamble and Lynch, p. 1
  7. Waymark Peter. "Celebration to mark RPO's first concert", The Times, 15 September 1971, p. 17
  8. Gamble and Lynch, p. 2
  9. Gamble and Lynch, pp. 3 and 6
  10. "Recitals of the Week", The Times, 4 November 1938, p. 12
  11. "Tuesday National" Արխիվացված 2021-06-14 Wayback Machine, Radio Times, 26 February 1939, p. 38
  12. 12,0 12,1 12,2 Legge, Walter. "Dennis Brain" Արխիվացված 2021-05-19 Wayback Machine, The Gramophone, November 1957. Retrieved 12 June 2021
  13. "Obituary: Cecil James" Արխիվացված 2021-02-18 Wayback Machine, The Independent, 23 October 2011
  14. "Dennis Brain" Արխիվացված 2021-06-14 Wayback Machine, BBC Genome; and "BBC Orchestra" Արխիվացված 2021-06-14 Wayback Machine, Radio Times, 13 September 1942, p. 14. Retrieved 12 June 2021
  15. Britten, Benjamin. "Dennis Brain (1921–1957)", Tempo , Winter 1957–58, pp. 5–6 «Archived copy». Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հունիսի 12. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 14-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ bot: original URL status unknown (link) CS1 սպաս․ արխիվը պատճենվել է որպես վերնագիր (link)
  16. Lewis, Geraint. "Britten's Serenade for Tenor, Horn and Strings", Gramophone, October 2020, pp. 94–97
  17. «Dennis Brain (1921–1957) – IHS Online». Hornsociety.org. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 9-ին.
  18. Morley-Pegge, Reginald, and Niall O'Loughlin. "Brain family", Grove Music Online, Oxford University Press, 2001. Retrieved 14 June 2021 Արխիվացված 4 Հունիս 2018 Wayback Machine
  19. Melville-Mason, Graham. "Gwydion Brooke – Bassoonist in Sir Thomas Beecham's 'Royal Family'" Արխիվացված 2015-09-30 Wayback Machine, The Independent, 5 April 2005
  20. Gamble and Lynch, p. 190
  21. Gamble and Lynch, pp. 189 and 195–198
  22. Gamble and Lynch, pp. 219–220
  23. Gamble and Lynch, p. 18
  24. Gamble and Lynch, p. 232
  25. 25,0 25,1 Notes to Naxos Historical CD set 8.111070
  26. Schwarzkopf, p. 271
  27. Gamble and Lynch, p. 221
  28. Foreman, p. 114
  29. "Horn by Gebrüder Alexander, c.1950. Owned and played by Dennis Brain" Արխիվացված 2021-05-19 Wayback Machine, Royal Academy of Music. Retrieved 14 June 2021
  30. "A Memorial Concert", The Times, 29 January 1955, p. 8
  31. "Mr Dennis Brain: A Renowned Horn Player", The Times, 2 September 1957, p. 10
  32. Redding, Joan, and Peter Dickinson. "Berkeley, Sir Lennox", Grove Music Online, Oxford University Press, 2001. Retrieved 14 June 2021 Արխիվացված 5 Հունիս 2018 Wayback Machine
  33. Gamble and Lynch, p. 177
  34. Meucci, Renato, and Gabriele Rocchetti. "Horn", Grove Music Online, Oxford University Press, 2001. Retrieved 14 June 2021 Արխիվացված 4 Փետրվար 2021 Wayback Machine
  35. 35,0 35,1 Mitchell, Donald. "Dennis Brain" Արխիվացված 2021-06-14 Wayback Machine, Tempo, New Series, no. 45 (1957), pp. 16–17. Retrieved 14 June 2021
  36. Gamble and Lynch, p. 186
  37. Gamble and Lynch, p. 173
  38. Gamble and Lynch, p. 180
  39. "Poulenc's Elegy for Dennis Brain", The Times, 8 February 1958, p. 3

Աղբյուրներ

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դենիս Բրեյն» հոդվածին։