Դավիթ Անանուն

հայ հասարակական գործիչ, պատմաբան

Դավիթ Անանուն (իսկական անունը՝ Դավիթ Հովհաննեսի Տեր-Դանիելյան) (1879[1][2], Մեծշեն, Ելիզավետպոլի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1][2] - 1942[1][2], Աստրախան, Վոլգոգրադի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1][2]), հայ հրապարակախոս, պատմաբան, հասարակական գործիչ։ Հնչակյան, ապա՝ ՀՀԴ կուսակցության անդամ, 1905 թվականից՝ Սոցիալ-դեմոկրատական բանվորական հայ կազմակերպության (սպեցիֆիկներ) գաղափարախոսը։ Աշխատակցել է Թիֆլիսում և Երևանում լույս տեսնող հայ պարբերական մամուլին։ 1920-1926 թթ.՝ Երևանի հեղափոխության թանգարանի տնօրեն։

Դավիթ Անանուն
Դիմանկար
Ծնվել է1879[1][2]
ԾննդավայրՄեծշեն, Ելիզավետպոլի նահանգ, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1][2]
Մահացել է1942[1][2]
Մահվան վայրԱստրախան, Վոլգոգրադի մարզ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[1][2]
Ազգությունհայ
Մասնագիտությունհրապարակախոս, պատմաբան և հասարակական գործիչ
ԱշխատավայրՄշակ[1]

Ստեղծագործական կյանք

խմբագրել

Անանունը հեղինակ է հայ ժողովրդի նոր պատմության հարցերի, ազգամիջյան հարաբերությունների վերաբերյալ աշխատությունների։ «Ռուսահայերի հասարակական զարգացումը» (հ. 1-3, 26) աշխատության մեջ շարադրել է արևելահայերի հասարակական, քաղաքական և մշակութային զարգացման օրինաչափությունները, առաջ քաշել հայ ժողովրդի ազգային համախմբման անհրաժեշտության գաղափարը։ Անանունը գտնում էր, որ հայ բուրժուազիան երբեք չի արտահայտել ազգի շահերը, և որ այդ շահերի կրողները եղել են գյուղացիները, որոնք ներկայացրել են ազգի ֆիզիկական, բայց ոչ գաղափարական ուժը։ Բանվորները, չնայած իրենց փոքրաթվությանը, հանդիսանում են այն սոցիալական ուժը, որն արագորեն ընկալում է հասարակական շահը, ճիշտ կողմնորոշվում քաղաքական իրադրության մեջ և կարող է լինել հայերի միասնական հզորության հիմքը։

Ազգային հարցին վերաբերող ուսումնասիրություններում («Ազգային հարցը և դեմոկրատիան» հոդվածաշարը, «Նոր հոսանք», 1913, հ. 12) Անանունը պաշտպանել է կուլտուր-ազգային ինքնավարության գաղափարը, ազգային պատկանելության գաղափարը գերիշխող է համարել ճնշված ժողովուրդների ազատագրման հարցում, նշել, որ հենց ազգային ընդհանրությունը կարող է համախմբել ազգին, նրա բոլոր սոցիալական խմբերին և դասակարգերին։

Քաղաքական հետապնդումներ

խմբագրել

1927 թվականին Անդրկովկասյան ՊՔՎ-ի հատուկ խորհրդակցության որոշմամբ դատապարտվել է աքսորի ՌՍՖՍՀ-ի ճամբարներից մեկում 3 տարի ժամկետով։ 1928 թվականի ապրիլի 27-ին ՊՔՎ-ի կոլեգիայի հատուկ խորհրդակցության որոշմամբ դատապարտվել է աքսորի Սիբիրում 3 տարով՝ մեղադրվելող հակահեղափոխական գործունեության մեջ։ Աքսորավայրում 1930 թվականին մայիսի 23-ին երկարացվել է աքսորի ժամկետը ևս 3 տարով։

Աքսորավայրում կրկին ձերբակալվել է և մեղադրվել հակասովետական քարոզչություն իրականացնելու մեջ։ 1939 թվականի մարտի 14-ին Աստրախանյան շրջանային դատարանը Դավիթ Անանունին դատապարտում է 8 տարվա ազատազրկման։ 1941 թվականին նույն դատի կողմից դատապարտվում է 10 տարվա ազատազրկման կալանավորների շրջանում հակասովետական քարոզչություն իրականացնելու համար։

Դավիթ Անանունի քրեական գործում առկա է ՀԽՍՀ դատախազության եզրակացությունն այն մասին, որ Դավիթ Տեր-Դանիելյանը արդարացված է համարվում համաձայն 1989 թվականի հունվարի XVI ԽՍՀՄ Գերագույն խորհրդի պրեզիդիումի հրամանի։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
 Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դավիթ Անանուն» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 365  
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։