Դավիդ Իոնովիչ Բրոնշտեյն (փետրվարի 19, 1924(1924-02-19)[1][2], Բելայա Ցերկով, Կիևի նահանգ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - դեկտեմբերի 5, 2006(2006-12-05)[3][1][2], Մինսկ, Բելառուս)՝ սովետական և ռուսական[5] շախմատիստ, գրոսմայստեր (1950 թ.)։ Աշխարհի առաջնության թեկնածու (1951 թ.)։ ԽՍՀՄ երկակի չեմպիոն 1948 թ. (կիսել է առաջին տեղը Ա. Կոտովի հետ) և 1949 թ. (կիսել է առաջին տեղը Վ. Սմիսլովի հետ)։ Մոսկվայի վեցակի չեմպիոն (1946, 1953, 1957, 1961, 1968 թթ. Տ. Պետրոսյանի հետ, 1982 թ. Ն. Ռաշկովսկու հետ)։ Տարածաշրջանային մրցաշարերի հաղթող Սալտշյոբադենում (1948 թ.) և Գյոտեբորգում (1955 թ.):

Դավիդ Իոնովիչ Բրոնշտեյն
Дави́д Ио́нович Бронште́йн
Պետություն(ներ){{{2}}} ԽՍՀՄ
Բելառուս Բելառուս
Ծննդյան ամսաթիվփետրվարի 19, 1924(1924-02-19)[1][2]
ԾննդավայրԲելայա Ցերկով
Մահվան ամսաթիվդեկտեմբերի 5, 2006(2006-12-05)[3][1][2] (82 տարեկան)
Մահվան վայրՄինսկ
ԿոչումԳրոսմայստեր (1950)
365chessDavid_Bronstein
Chesstempo համար237826
ICCF համար237826
Մասնակցել էՇախմատային օլիմպիադա 1952[4], Շախմատային օլիմպիադա 1954[4], Շախմատային օլիմպիադա 1956[4] և Շախմատային օլիմպիադա 1958[4]
Պարգևներ և մրցանակներ
Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան
և ԽՍՀՄ սպորտի վաստակավոր վարպետ
 David Bronstein Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Ծնվել է Բելի Ցերկովում, ալրագործական արդունաբորության աշխատակցի՝ Իոխոնա Բերկովիչ Բրոնշտեյնի (1895-1952 թթ.) և դեղավաճառ՝ Էստեր Մալկի Դուվիդովնայի (1895–1967 թթ.) ընտանիքում։ Հայրը ծնունդով Ռոտմիստրովկայից էր, եղել է Բունդի ( համընդհանուր հրեական բանվորական դաշինք Լիտվայում, Լեհաստանում և Ռուսաստանում) անդամ, մասնակցել Առաջին համաշխարհային պատերազմին։ 1926 թ. ընտանիքը տեղափոխվում է բնակվելու Բերդյանսկ, իսկ 1930 թ. Կիև[6][7]։

Կիևի պիոներ պալատին կից շախմատի դպրոցի սան[8], Ալեքսանդր Կոնստանտինոպոլսկու աշակերտ[9]։

1935 թ. հորը հեռացնում են կուսակցությունից և պաշտոնազրկում։ 1937 թ. Բրոնշտեյնի հայրը ձերբակալվում է որպես «ժողովրդի թշնամի» և դատապարտվում ուղղիչ աշխատանքային ճամբարի՝ 7 տարի ժամանակով։ Բրոնշտեյնը երազում էր դառնալ մաթեմատիկոս, սակայն ճանապարհը դեպի համալսարան փակ էր նրա համար։ Ֆաշիստների հարձակումներից փախչելով նա հայտնվում է Կիևում, հետագայում հաճախ էր սիրում ասել, որ իրեն հետապնդում է թափառականի բախտը։

Շախմատը, որ ինքը ընդունում էր որպես արվեստ, դարձան իր կյանքի գլխավոր զբաղմունքը։ 1951 թ. Մոսկվայում կայացած աշխարհի առաջնության մատչի մասնակից։ Դա առաջին մատչն էր, որտեղ Մ. Բոտվինիկը պաշտպանում էր իրեն տիտղոսը։ Մատչը վերջացավ ոչ-ոքի (12:12) և չեմպիոնը մնաց գահին։ Փորձագետների գնահատմամբ Բրոնշտեյնը համարվում է բոլոր ժամանակների ինքնատիպ և մեծագույն շախմատիստներից մեկը։ Վ. Կորչնոյի կարծիքով հենց Բրոնշտեյն էր իր ժամանակակիցներից ամենախորը հասկանում շախմատը։

Բրոնշտեյնը զգալի ներդրում է ունեցել սկզբնախաղային թեորիայի զարգացման գործում (արքայական գամբիտ, բաց սկզբնախաղեր, հին հնդկական պաշտպանություն, ֆրանսիական պաշտպանություն, կարո-կանի պաշտպանություն, հոլանդական պաշտպանություն և այլն)։ Բրոնշտեյնի ստեղծագործությունը մեծ ազդեցություն է ունեցել բոլոր շախմատիստների վրա, որոնք շախմատին մոտենում են, որպես իմպրովիզացիա, որպես ստեղծագործական ընթացք անկանխատեսելի արդյունքով։ Ավելի բարձր մարզական արդյունքների (հատկապես աշխարհի առաջնության մրցապայքարում) Բրոնշտեյնին խանգարում էր հասնել «չեմպիոնական զայրույթի» բացակայությունը, ինչպես նաև հակառակորդի գերագնահատումը (երբեմն Բրոնշտեյնը հակառակորդի, իրենից կարգով ցածրերի, փոխարեն գնտում էր այնպիսի հնարավորություններ, որ հակառակորդի մտքով չէր էլ անցնում) ։ Բրոնշտեյնը նաև նպաստում էր շախմատում ժամանակի վերահսկմվան բարեփոխմանը։ Նրա թեթև ձեռքով սկսվեցին արագ շախմատի մրցումներ։ Բրոնշտեյնը հնարել է մրցախաղի տեսակ, որի ժամանակ գոսմայստերները իրար հետ խաղում են միաժամանակ մի քանի պարտիա (և նման մրցախաղում հաղթել է գրոսմայստեր Ե. Վասյուկովին)։ Շախմատային մրցախաղի այդ տեսակը ստացել է Բրոնշտեյնի շախմատ անվանումը (այժմ այն ավելի շատ անվանում են «բասկյան համակարգ»)։ Բրոնշտեյնը զարգացրել և հարստացրել էր պարտիաների ժամանակաչափումը, որը առաջին անգամ առաջարկվել էր Բլյումենֆելդի կողմից։

Վարժ տիրապետում էր եվրոպական մի քանի լեզուների։

Բրոնշտեյնը գրել է շախմատի մասին ամենահանրաճանաչ գրքերը։ Նա ճանաչված, «Գրոսմայստերների միջազգային մրցաշար», գրքի հեղինակն է։ Նրա գրչին են պատկանում նաև այլ գրքեր առանց, որոնց դժվար է պատկերացնել որակյալ շախմատիստի կրթվածությունը՝ «200 բաց պարտիաներ», «Շախմատի ինքնուսույց»։ Վերջերս հրատարակված «Դավիթը Գողիաթի դեմ» (համահեղինակ Ս. Վորոնկով) գիրքը մի հոյակապ ստեղծագործություն է հանճարեղ մարդու (Բրոնշտեյնի դեմքում) և համակարգչային ծրագրերի պայքարի մասին։ Բրոնշտեյնի ստեղծագործության մասին Բ. Վանշտեյնը գրել է մի հիասքանչ գիրք «Իմպրովիզացիա շախմատային արվեստում»։

Ամբողջովին կլանված լինելով շախմատային արվեստով, կենցաղում Բրոնշտեյնը, ըստ իրեն ժամանակակիցներ, անգործնական մարդ էր։ Շախմատային կոլեգաները ասում էին, որ Բրոնշտեյնը գնում է նվերներ հետևյալ սկզբունքով՝ իրը պետք է լինի թանկ, առօրյայում անօգտագործելի և տեղափոխման համար անհարմարավետ։ Նրա երկու սենյականոց սենյակում միշտ տիրում էի անկանոնություն։ Վերջին կնոջ՝ Տատյանա Իսաակովնայի, հուշերով երկու սենյակն էլ լցված էին գրքերով, հին թերթերով, լրագրերի կտրածոներով, ինչ որ փաստաթղթերի կույտերով։ Երբ Դավիդ Իոնովիչը մենակ էր մնում, ոչ մի բան իրեն չէր պատրաստում և խմում էր միայն թեյ։ Սակայն հայտնի է «բրոնշտեյնյան» ճաշի բաղադրատոմս, որ նկարագրված է իրեն գրքում։ Ինչ որ տանը եղել է՝ բանանները, լոլիկները, պղպեղը նա լցնում էր կաթսայի մեջ և եփում։ Եվ ի զարմանս իրեն երբեմն ճաշը ստացվում էր համեղ։

Անձնական կյանքի

խմբագրել

Դ. Բրոնշտեյնը երեք անգամ ամուսնացել է։

1948 թ. նա ամուսնանում է շախմատիստուհի Օլգա Իգնատևնայի հետ (բաժանվել են 1949 թ., օրինականացրել են բաժանումը 1957 թ.)։ Որդին Լև Դավիդովիչ Բրոնշտեյնը (ծնվ. 12 դեկտեմբեր, 1947 թ.)

1961 թ. Դավիդ Իոնովիչը ամուսնանում է պատմագետ Մարինա Միխայլովնայի հետ (1932-1980 թթ.)։

1984 թ. նա ամուսնանում է իր շախմատային ընկերոջ՝ Իսաակ Բոլեսլավսկու աղջկա՝ Տատյանայի հետ, որը նրանից 22 տարի փոքր էր և նրա հետ նա ծանոթացել է 1964 թ., իսկ առաջին անգամ տեսել է, երբ Տատյանան 3 տարեկան էր։ Ամուսնությունը շարունակվեց 23 տարի։ Տատյանան ավարտել է Մինսկի կոնսերվատորիան։ Մասնագիտությամբ արվեստագետ, Բելառուսիայի Մ. Տանկի անվան մանկավարժական պետական համալսարանի դոցենտ։ 1990 թ. քանի որ Բրոնշտեյնը Ռուսաստանում ստանում էր մուրացիկի թոշակ, որոշում է տեղափոխվել Մինսկ կնոջ մոտ։

Հիմնական մարզական արդյունքները

խմբագրել
Տարի Մրցաշար Արդյունք Տեղ
1940 Ուկրաինակի չեմպիոնատ 2
1944 13-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ]] 6½ 16-ից 15
1945 14-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 10 17-ից 3
Ռադիոմատչ ԽՍՀՄ — ԱՄՆ]] (10-րդ խաղատախտակ) 2 2-ից
1946 Մոսկվայի չեմպիոնատ 11½ 15-ից 1
Ռադիոմատչ ԽՍՀՄ— Մեծ Բրիտանիա]] (7-րդ խաղատախտակ) 1 2-ից
Մատչ տուրնիր Մոսկվա — Պրահա 10½ 12-ից
1947 Մոսկվայի չեմպիոնատ 9 14-ից 1-3
15-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 11 19-ից 6
1948 Միջզոնալ մրցաշար 13½ 19-ից 1
1948 |16-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 12 18-ից 1-2
1949 17-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 13 19-ից 1-2
1950 Թեկնածուների մրցաշար 12 18-ից 1-2
Մատչ Ի. Բոլեսլավսկու դեմ 7½ : 6½
1951 Աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար մատչ Մ. Բոտվիննիկի դեմ 12 : 12
19-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 9½ 17-ից 6-8
1952 20-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 10½ 19-ից 7-9
1953 Թեկնածուների մրցաշար 16 28-ից 2-4
Մոսկվայի չեմպիոնատ 12½ 15-ից 1
1953-54 Հասթինգս 6½ 9-ից 1-2
1954 Բելգրադ 13½ 19-ից 1
1955 Միջզոնալ մրցաշար 15 20-ից 1
1956 Թեկնածուների մրցաշար 9½ 18-ից 3-7
1957 24-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 13½ 21-ից 2-3
Մոսկվայի չեմպիոնատ 10½ из 12 1
Գոտա 1
1958 25-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 11½ 18-ից 3
Միջզոնալ մրցաշար 11½ 20-ից 7-11
1959 [[|26-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 9 19-ից 12-13
Մոսկվա 7 11-ից 1-3
Մոսկվայի չեմպիոնատ 10 15-ից 3
1960 |27-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 9 19-ից 12-13
1960 Մար-դել-Պլատա 11½ 15-ից 3
1961 28-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 9 19-ից 12-13
Մառոցիի հուշամրցաշար (Բուդապեշտ) 9½ 15-ից 2-3
Մոսկվայի չեմպիոնատ 11½ 17-ից 1-2
Լ. Շամկովիչի հետ մատչ Մոսկվայի առաջնությունում 3½ : 2½
29-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 12½ 20-ից 3
1962 Մոսկվա 9 15-ից 3-6
1963 Բեյվերվեյկ 11½ 17-ից 2
Միշկոլց 2
31-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 11½ 19-ից 4-6
1964 Միջզոնալ մրցաշար 16 23-ից 6
1964-65 32-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ]] 13 19-ից 2
1965 33-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ]] 9½ 19-ից 9
1966 Աստալոշի հուշամրցաշար (Սոմբատխեյ) 11½ 15-ից 1-2
1966-67 34-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 10½ 20-ից 8-9
1968 Մոսկվայի չեմպիոնատ 10½ 15-ից 1-2
Ամստերդամ 2
Լասկերի հուշամրցաշար (Բեռլին) 1-2
1971 Սարաևո 9 15-ից 1-3
39-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 11½ 21-ից 7-8
Ալյոխինի հուշամրցաշար (Մոսկվա) 9 17-ից 8-10
1972 40-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 9½ 21-ից 13-16
1973 |Միջզոնալ մրցաշար (Պետրոպոլիս) 10½ 17-ից 6
1974 Սան Խոսե 1
1975 43-րդ ԽՍՀՄ չեմպիոնատ 7½ 15-ից 9-10
1975-76 Հասթինգս 10 15-ից 1-3
1976 Սանդոմեժ 1
1977 Բուդապեշտ 11 16-ից 1
1978 Յուրմալա 10 15-ից 1
1982 Մոսկվայի չեմպիոնատ 11½ 17-ից 1-2
Պանչևո 2-4

Վարկանիշի փոփոխության գծապատկեր

խմբագրել
Էլոյի վարկանիշի փոփոխություններ[10][11]
Տարի Հնվ Փտր Մրտ Ապր Մայ Հուն Հուլ Օգս Սեպ Հոկ Նոյ Դեկտ Տարվա
լավագույն
Տարվա
վատագույն
1971 2590 2590 2590
1972 2585 2585 2585
1973 2570 2570 2570
1974 2595 2595 2595
1975 2590 2590 2590
1976 2540 2540 2540
1977 2560 2560 2560
1978 2570 2570 2570 2570
1979 2555 2555 2555 2555
1980 2535 2535 2535 2535
1981 2490 2505 2505 2490
1982 2495 2505 2505 2495
1983 2490 2440 2490 2440
1984 2435 2435 2435 2435
1985 2435 2435 2435 2435
1986 2435 2435 2435 2435
1987 2435 2435 2435
1988 2455 2455 2455
1989 2435 2430 2435 2430
1990 2445 2460 2460 2445
1991 2460 2460 2460 2460
1992 2465 2415 2465 2415
1993 2405 2395 2405 2395
1994 2400 2440 2440 2400
1995 2435 2445 2445 2435
1996 2455 2440 2455 2440
1997 2435 2420 2435 2420
1998 2430 2430 2430 2430
1999 2430 2430 2430 2430
2000 2432 2432 2432 2432 2432
2001 2432 2432 2432 2432 2432 2432
2002 2432 2432 2432 2432 2432 2432
2003 2432 2432 2432 2432 2432 2432
2004 2432 2432 2432 2432 2432 2432
2005 2432 2432 2432 2432 2432 2432
2006 2432 2432 2432 2432 2432 2432
2007 2432 2432 2432 2432 2432 2432
2008 2432 2432 2432


Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Munzinger Personen (գերմ.)
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 David Bronstein, 82, Chess Champion, Dies // The New York Times / J. KahnManhattan: New York Times Company, A. G. Sulzberger, 2006. — ISSN 0362-4331; 1553-8095; 1542-667X
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 OlimpBase
  5. Դ. Բրոնշտեյն, Ս. Վորոնկով։ Դավիթը Գողիաթի դեմ։ Рипол Классик. 2003. С. 12. ISBN 9785790516481.
  6. «Յոթերորդ Դավիդ. Հակասովետական, սովետական մարդ». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 15-ին.
  7. «70 անմոռաց տարիներ». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 15-ին.
  8. http://www.euruchess.org/cgi-bin/index.cgi?action=viewnews&id=1353 Euruchess.org
  9. Գրիգորի Ագռանովսկի։ Սովորական հանճար Արխիվացված 2013-02-22 Wayback Machine «Частный корреспондент», 19 փետրվարի 2013 թ.
  10. Էլոյի վարկանիշը ՖԻԴԵ ցանկերից։ Աղբյուրներ՝ fide.com, benoni.de, olimpbase.org
  11. Տեխնիկական խնդիրների պատճառով աղյուսակը ժամանակավորապես չի աշխատում։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դավիդ Բրոնշտեյն» հոդվածին։