Գյոպինգեն
Գյոպինգեն, քաղաք հարավային Գերմանիայում, Բադեն-Վյուրթեմբերգ երկրամասի Շտուտգարտ շրջանի մաս։ Գյոպինգենը շրջանի կենտրոնական քաղաքն է։ Գյոպինգենում է գտնվում «Մերկլին» խաղալիքներ թողարկող ընկերությունը և այստեղ է ծնվել ֆուտբոլիստ Յուրգեն Կլինսմանը։
| Բնակավայր | |||
|---|---|---|---|
| Գյոպինգեն | |||
| գերմ.՝ Göppingen | |||
| |||
 | |||
| Երկիր |  Գերմանիա | ||
| Ներքին բաժանում | Holzheim?, Bartenbach?, Bezgenriet?, Hohenstaufen?, Maitis?, Faurndau? և Lenglingen? | ||
| Առաջին հիշատակում | 1154 | ||
| Մակերես | 59,21 կմ², 59,23 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 323 մետր | ||
| Բնակչություն | ▲59 053 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2022)[1] | ||
| Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||
| Հեռախոսային կոդ | 07161, 07163 և 07165 | ||
| Փոստային դասիչ | 73033, 73035, 73037 և 73116 | ||
| Ավտոմոբիլային կոդ | GP | ||
| Պաշտոնական կայք | goeppingen.de | ||
| |||
Աշխարհագրություն խմբագրել
Գյոպինգենը գտնվում է Հոհենստաուֆեն լեռան ստորին, Ֆիլս գետի հովտում։ Գյոպինգենի վարչական շրջաններն են՝ Բարտենբախ, Բեժգենրիեթ, Ֆաուրնդաու, Գյոպպենգեն, Հոհենստաուֆեն, Հոլցհայմ, Ջեբենհաուզեն և Մաիթիս։
Պատմություն խմբագրել
Ավանդույթի համաձայն՝ քաղաքը հիմնադրվել է Գեպպո անունով ալեմաններ ցեղի առաջնորդի կողմից 3-րդ կամ 4-րդ դարում։ 1782 թվականի օգոստոսի 25-ին տեղի ունեցած աղետալի հրդեհը ոչնչացրել է քաղաքի մեծ մասը, բայց այն անմիջապես վերակառուցվել է։ 19-րդ դարում արդյունաբերականացումը տարածքը վերածել է արդյունաբերության կենտրոնի։ Արդյունաբերության կարևորությունն այսօր էլ կարելի է տեսնել քաղաքում այնպիսի ընկերությունների առկայությամբ, ինչպիսիք են՝ «Մերկլին» խաղալիքներ թողարկող ընկերությունը և «Շուլեր» ընկերությունը։
Հրեական համայնք խմբագրել
Գյոպինգենում և հարևան Ջեբենհաուսեն գյուղում 1777 թվականից մինչև Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը բնակվում էր հրեական համայնք։ Համայնքի բարգավաճումը հասել է գագաթնակետին 1800-ական թվականների կեսին, երբ բնակիչներն սկսել են Ջեբենհաուսենից տեղափոխվել Գյոպինգեն, իսկ 19-րդ դարի վերջին տեղի է ունեցել էական արտագաղթ դեպի Ամերիկա[2]։ 1881 թվականին կառուցած Գյոպինգենի ժողովարանն ավերվել է 1938 թվականի նոյեմբերի 9-10-ը տեղի ունեցած Բյուրեղապակյա գիշերվա ջարդերի ժամանակ։ 1992 թվականին բացված Ջեբենհաուսենի հրեական թանգարանը փաստագրում և պահպանում է Ջեբենհաուսենի և Գյոպինգենի հրեական համայնքի պատմությունը[3]։
Քուքի Զորանոցներ խմբագրել
1930 թվականին Գյոպիգենից հյուսիս կառուցվել է քաղաքացիական օդանավակայան։ 1935 թվականին այն ձեռք է բերել գերմանական օդուժն ու ընդլայնել, դարձնելով Fliegerhort Kaserne: 1945 թվականից մինչև 1949 թվականը տեղահանված անձինք և փախստականները տեղավորվել էին կազեռնում։ 1949 թվականին այն վերանվանվել է Քուքի Բարաքներ՝ ի պատիվ Չարլզ Հ. Քուկի կրտսերի, որը քաջության համար հետմահու պարգևատրվել է Արծաթե աստղով և Զինվորի մեդալով, որից հետո ընդլայնվելով՝ օգտագործվել է որպես շտաբներ։ 1992 թվականին Քուքի զորանոցները վերադարձվել են Գերմանիայի կառավարությանն ու տրվել քաղաքացիական օգտագործման[4]։
Քաղաքապետներ խմբագրել
- 1819–1824, Վիկտոր Դավիդ Կելլեր
- 1824–1858, Լյուդվիգ Հայնրիխ Վիդման
- 1858–1881, Գեորգի Քրիստիան Ֆիլիպ Ֆրիդրիխ Սեֆրիդը (1814-1881)
- 1881–1908, Գոտլոբ Ֆրիդրիխ Ալինգեր
- 1908–1919, Ջուլիոս կեկ (1869-1924)
- 1919–1933, Օտտո Հարթման
- 1933–1945, Erich Pack
- 1945–1954, Քրիստիան Էբերհարդ (1886-1973)
- 1954–1980, Հերբերտ Քինգ
- 1981–1996, Հանս Հոլեր
- 1997–2004, Ռայնհարդ Ֆրենկ (ծն. 1955)
- Since 2005, Գվիդո Թիլ (ծն. 1955)
Սպորտ խմբագրել
Տեղի մարզական «Frisch Auf Göppingen» ակումբը ներկայումս (2016-2017 մրցաշրջան) Գերմանիայի տղամարդկանց հանդբոլի բարձրագույն խմբի առաջին թիմն է։
Քույր քաղաքներ խմբագրել
.svg){kind=small}
Հայտնի մարդիկ խմբագրել
- Միխայել Մյոսթլին (1550-1631), մաթեմատիկոս և աստղագետ
- Ֆրիդրիխ Քրիստոֆ Էտինգեր (1702-1782), աստվածաբան, առաջատար պիետիստ
- Ավգուստ Լյուդվիգ Սքոթ (1751-1787), իրավաբան և համալսարանի պրոֆեսոր
- Էդուարդ Ֆուչս (1870-1940), գիտնական, գրող, քաղաքական ակտիվիստ
- Հուգո Բոր (1881-1967), արվեստի մասնավոր հավաքածուների հավաքող և արվեստի հովանավոր
- Ադոլֆ Կուրց (1888-1959), ըմբիշ
- Կառլ Աբեռլե (1901-1963), հրատարակիչ և քաղաքական գործիչ (SPD), Խորհրդարանի անդամ, Neue Württembergische Zeitung- ի համահեղինակ
- Հանս Ռոբերտ Յաուս (1921-1997), գրականագետ և լեզվաբան
- Փեթր Հաբերլ (ծնված 1934), սահմանադրական իրավաբան
- Ֆ. ՈՒ Բերնսթեյն (ծնված 1938), բանաստեղծ, նկարիչ և երգիծաբան
- Ֆրայդեր Բիրզել (ծնված 1940), քաղաքական գործիչ (SPD), Landtag- ի նախկին անդամ
- Օթթո Հոուսեր (ծնված 1952), քաղաքական գործիչ (CDU), Բունդեսթագի անդամ, խորհրդարանական քարտուղար և կառավարության խոսնակ
- Բրիգիթ Ռուս-Սքերեր (ծնված 1956), իրավաբան, 1999-2007թթ. Տյուբինգենի քաղաքապետ (SPD)
- Չառզլ Պելկեյ (ծնված 1958), լրագրող, փաստաբան և Վայոմինգի Ներկայացուցիչների պալատի ժողովրդավարական Ուայթ
- Յուրգեն Կլինսման (ծնված 1964), ֆուտբոլիստ, Գերմանիայի ֆուտբոլի ազգային հավաքականի գլխավոր մարզիչ (2004-2006)
- Միխաել Կրաուս (ծնված 1983), հանդբոլիստ
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Alle politisch selbständigen Gemeinden mit ausgewählten Merkmalen am 31.12.2022 (գերմ.) — DESTATIS, 2023.
- ↑ «The Search for Traces: Jews in Jebenhausen and Göppingen». Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «The Jewish Museum in Jebenhausen». Վերցված է 2012 թ․ փետրվարի 28-ին.
- ↑ «U.S. Army Installations - Göppingen & Schw. Gmünd». U.S. Army in Germany. Վերցված է 2007 թ․ նոյեմբերի 27-ին.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գյոպինգեն» հոդվածին։ |