Արտաշես Հովհաննիսյան (քաղաքական գործիչ)
Արտաշես կամ Արտաշիր Հովհաննիսյան (պարսկերեն. آرداشس آوانسیان, 1905, Ռաշթ, Իրան - 1990, Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ)[1], հայկական ծագումով իրանցի կոմունիստ։
| Արտաշես Հովհաննիսյան | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | 1905 |
| Ծննդավայր | Ռաշթ, Իրան |
| Մահացել է | 1990 |
| Մահվան վայր | Երևան, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Քաղաքացիություն |  Իրան |
| Կրթություն | Ի․Վ․ Ստալինի անվան Արևելքի աշխատավորների կոմունիստական համալսարան |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ և արհմիութենական գործիչ |
| Կուսակցություն | Communist Party of Persia? |
 Ardeshir Ovanessian Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է 1905 թվականին Իրանի Ռաշթ քաղաքում։ Նրա ընտանիքը Սալմաստից եկող հայկական ընտանիք է եղել[2]։ Ստանալով դեղագործի կրթություն, որը նաև իր հոր մասնագիտությունն է եղել, Հովհաննիսյանը ներգրավվեց արմատական քաղաքականության մեջ։ Նա դարձավ Ռաշթի արմատական Մշակութային միության անդամ։ 1923 թվականին Հովհաննիսյանը դարձել է Իրանի կոմունիստական կուսակցության անդամ։ 1925 թվականին նրան ուղարկել են Արևելքի աշխատավորների կոմունիստական համալսարանում սովորելու։ 1926 թվականին վերադառնալուց հետո Հովհաննիսյանը հիմնադրել է տեղի դեգագործների արհմիությունը։ Հովհաննիսյանը կարևոր դեր է խաղացել Ադրբեջանում կումունիստական կուսակցության ստեղծման գործում՝ այցելելով շրջանի տարբեր քաղաքներ[3]։
Հովհաննիսյանին իր գործունեության 11 տարի անցկացրել է Կասր բանտում, որտեղ նա և մյուս բանտարկված կոմունիստները ծավալել են կրթական և մշակութային գործունեություն մյուս բանտարկյալների համար[3]։ Բանտում Հովհաննիսյանը ֆրանսերեն է սովորել[4]։ 1941 թվականին բանտից ազատ արձակվելուց հետո դարձել է Իրանի Թուդե կուսակցության անդամ և կուսակցության Կենտրոնական կոմիտերի ժամանակավոր անդամ[5][6]։ Ազատազրկվելուց հետո Հովհաննիսյանը գրել է ինքնակենսագրական գիրք իր բանտարկման տարիների և այնտեղ անցած փորձությունների մասին[7]։
1944 թվականին Հովհաննիսյանը ընտրվել է Մեջլիսի հայկական փոքրամասնությունների ներկայացուցիչ[5]։ Նույն թվականին եղել է Թուդե կուսակցության համագումարի կենտրոնական կոմիտեի նախագահ և կենտկոմի անդամ։ Ամիր Կիզիի հետ եղել է հին Իրանի կոմունիստական կուսակցության անդամներից մեկը, որը ընդգրկված է եղել կենտկոմում[8]։ Հովհաննիսյանը եղել է Թուդեի գլխավորած արհմիութենական շարժման գլխավոր դեմքը[9]։
1945 թվականին Հովհաննիսյանը Ադրբեջանում կազմակերպել է գյուղացիական ապստամբություն։ Ավելի ուշ ոստիկանությունը Թեհրանում մի շարք փաստաթղթեր է գտել, որոնք հաստատում էին այն փաստը, որ Հովհաննիսյանը հակակառավարական դավադրության էր պատրաստվում։ Նա փախել է Ռաշթ, որտեղ դարձել է Ադրբեջանի ժողովրդական կառավարության գլխավոր տնօրեն։ Վերջինիս անկումից հետո նրան աքսորել են Խորհրդային Միություն։
1949 թվականի մայիսի 18-ին Իրանի դատարանի կողմից հեռակա ձևաչափով մահապատժի է ենթարկվել[5]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Երվանդ Աբրահամյան, Tortured Confessions: Prisons and Public Recantations in Modern Iran. Berkeley, Calif: University of California Press, 1999. p. 34
- ↑ Ladjevardi, Habib (1985). Labor Unions and Autocracy in Iran. Syracuse University Press. էջ 260. ISBN 978-0815623434. «Ardeshir Ovanessian born rasht.»
- ↑ 3,0 3,1 Երվանդ Աբրահամյան, Tortured Confessions: Prisons and Public Recantations in Modern Iran. Berkeley, Calif: University of California Press, 1999. pp. 36-37
- ↑ Երվանդ Աբրահամյան, Tortured Confessions: Prisons and Public Recantations in Modern Iran. Berkeley, Calif: University of California Press, 1999. pp. 31, 42
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Ladjevardi, Habib. Labor Unions and Autocracy in Iran. Contemporary issues in the Middle East. Syracuse, N.Y.: Syracuse University Press, 1985. pp. 260-261
- ↑ Երվանդ Աբրահամյան, Iran between Two Revolutions. [S.l.]: Princeton Univ Press, 1982. p. 295
- ↑ Երվանդ Աբրահամյան,Tortured Confessions: Prisons and Public Recantations in Modern Iran. Berkeley, Calif: University of California Press, 1999. p. 15
- ↑ Երվանդ Աբրահամյան,Tortured Confessions: Prisons and Public Recantations in Modern Iran. Berkeley, Calif: University of California Press, 1999. p. 78
- ↑ Երվանդ Աբրահամյան, Iran between Two Revolutions. [S.l.]: Princeton Univ Press, 1982. p. 348