Վիքիպեդիա

Առաջարկ (Լեյստեր)

Յուդիթ Լեյտերի 1631 թվականի երփնագիրը

«Առաջարկ», Յուդիթ Լեյստերի 1631 թվականին նկարած ժանրային նկար, որն այժմ գտնվում է Հաագայի Մաուրիցհեյս թանգարանում։ Հեղինակն այն վերնագրել է «Տղամարդը փող է առաջարկում երիտասարդ կնոջը»[5][6]:

Առաջարկ
տեսակգեղանկար
նկարիչՅուդիթ Լեյստեր[1]
տարի1631[1]
բարձրություն30,8 սանտիմետր[2]
լայնություն24,2 սանտիմետր[2]
ստեղծման վայրՀաառլեմ[3]
ուղղությունհոլանդական գեղանկարչության ոսկե շրջան
ժանրկենցաղային ժանր[4]
նյություղաներկ[4] և փայտե տախտակ[4]
գտնվում էՄաուրիցհեյս[1]
հավաքածուՄաուրիցհեյս[1]
https://www.wga.hu/html/l/leyster/manoffer.html կայք
Ծանոթագրություններ

Նկարագիր

խմբագրել

Այն պատկերում է մի կնոջ, որը կարում է մոմի լույսի տակ, իսկ տղամարդը թեքվել է նրա վրա՝ ձախ ձեռքով դիպչելով նրա աջ ուսին։ Նա կնոջը մետաղադրամներ է առաջարկում աջ ձեռքով, բայց նա, ըստ երևույթին, անտեսում է առաջարկը և ուշադրությունը կենտրոնացրել է կարելու վրա[7]։ Այս նկարը համարվում է պոտենցիալ ֆեմինիստական աշխատան, քանի որ մենք տեսնում ենք, որ ենթադրաբար գլխավոր գործող անձը՝ կինը անտեսում է իր հայցվորի առաջարկը[8]։

Տղամարդը հագած մուգ հագուստ, ֆոնին ընկած մուգ, ինչպես նաև մոմի լույսից նրա դեմքի վրա հայտնված կտրուկ ստվերները նրան սպառնալի տեսք են տալիս։ Ի հակադրություն նրան, կինը մոմի լույսի տակ ամբողջությամբ լուսավորված դեմքով է և հագել է սպիտակ զգեստ[9]։ Դա Լեյսթերի վաղ աշխատանքներից է, նկարել է 1631 թվականին, երբ 22 տարեկան է եղել։

Մեկնաբանություն

խմբագրել

Հակադրություն ժամանակակից ստեղծագործություններին

խմբագրել
 
Յուդիթ Լեյստերի 1630 թվականի ինքնադիմանկարը, «Առաջարկությունը» նկարելուց մեկ տարի առաջ:

Արիզոնայի համալսարանի անգլերենի պրոֆեսոր Մեգ Լոտա Բրաունը և Կանանց հետազոտությունների պրոֆեսոր Քարի Բոյդ Մակբրայդը «Առաջարկությունը» համարում են «Լեյստերի գեղարվեստական ամենաարդյունավետ շրջանի ամենաինտրիգային գործերից մեկը»[9]։ Հոլանդական ոսկեդարի նկարչության մեջ մասնագիտացած արվեստի պատմաբան Մարիաննա Բերարդին նշում է, որ դա «հավանաբար նրա ամենանշանավոր նկարն է»[10]։ Դրա առանձնահատկությունն այն է, որ այն տարբերվում էր իր ժամանակի հոլանդական և ֆլամանդական «սեքսուալ առաջարկության» կտավներից, որոնցից շատերը մասն են «ուրախ ընկերության» ժանրի[9]։ Ժանրի այն ժամանակ տարածված պայմանն էր, որ հերոսները լինեն չարաճճի, և ակնհայտորեն երկուսն էլ հետաքրքրված լինեն սեքսով, փողի համար։ Զգեստը սադրիչ էր, դեմքի արտահայտությունները հուշում էին, և երբեմն հայտնվում էր տարեց կնոջ երրորդ կերպարը, որը հանդես էր գալիս որպես գնորդ[9]: Ժանրի վառ օրինակ է Դիրք վան Բաբուրենի «Գնահատողը» նկարը[5]։

Ի հակադրություն ժանրի, «Առաջարկություն» նկարի կինը պատկերված է ոչ թե սադրիչ կերպարով, այլ որպես սովորական տնային տնտեսուհի՝ զբաղված կենցաղային պարզ գործերով։ Նա սադրիչ հագնված չէ։ Նա չի ցուցադրում իր կուրծքը (զգեստը կոճկված է մինչև պարանոց)։ Ձեռքերը բաց չեն։ Եվ նա ընդհանրապես, նա իր տեսքով հետաքրքրություն չի ցուցաբերում սեքսի կամ նույնիսկ տղամարդու նկատմամբ[11]։ Ժամանակակից հոլանդական գրականությունը նշել է, որ կնոջ զբաղմունքը պարապ պահերին առաքինի կանանց պատշաճ վարքագիծ է[5]: Քիրստին Օլսենը պնդում էր, որ տղամարդ արվեստաբանները «այնքան բաց են թողել այն կետը», որ կինը, ի տարբերություն այլ գործերի, չի ողջունում տղամարդու այն առաջարկը, որ նրանք սխալմամբ նկարն անվանել են «Գայթակղիչ առաջարկ»[12]:

Ոտքերի տաքացուցիչը, որի վառվող ածուխները տեսանելի են կնոջ փեշի ծայրի տակ, այն ժամանակի պատկերային ծածկագիրներիցն է և ներկայացնում է կնոջ ամուսնական կարգավիճակը։ Կիսաշրջազգեստի տակ ամբողջությամբ տաքացնող ոտքը ցույց էր տալիս ամուսնացած կնոջը, որն անհասանելի էր։ Ոտքերի տաքացուցիչը, որը կիսով չափ դուրս է ցցվում կիսաշրջազգեստի տակից, որի վրա երևում է կնոջ ոտքը, ցույց է տալիս նրան, որ կինը հասանելի է տղամարդ հայցվորի նկատմամբ. իսկ ոտքերի տաքացուցիչը, որն ամենևին էլ կնոջ տակ չէ, և առանց ածուխների է, ցույց էր տալիս միայնակ կնոջը[13]։ Այս ծածկագիրը կարելի է տեսնել նաև Վերմեերի «Կաթնավաճառուհին» և Դուի «Երիտասարդ մայրիկը» ստեղծագործություններում[13]:

Ֆեմինիստական վերաիմաստավորում

խմբագրել

Նկարի ֆեմինիստական վերաիմաստավորումը հիմնականում ծագել է Ֆրիմա Ֆոքս Հոֆրիխտերի աշխատությունից, որը 1975 թվականին (Hofrichter 1975) փորձել է պնդել Լեյսթերի նկարների և ժանրի մյուսների միջև եղած տարբերությունը, և որ դա ծառայել է նախադեպ ստեղծելու այլ, ավելի ուշ, նկարիչների համար:, ինչպես օրինակ Գաբրիել Մեցուն իր «Գինու առաջարկ» նկարում[14]։ Ըստ Հոֆրիխտերի՝ «Առաջարկի» հերոսուհին «շփոթված զոհ» է, որը ներկայացվում է որպես կարեկից և դրական կերպար[15]։

Այնուամենայնիվ, արվեստի պատմաբանների մեծամասնությունը համարում է, որ Հոֆրիխտերի ստեղծագործության ըմբռնումը թերի է[16]։ Օրինակ՝ Սիրակուզայի համալսարանի կերպարվեստի պրոֆեսոր Ուեյն Ֆրանիթսը ավելի ուշ քննադատեց Հոֆրիխտերին՝ նշելով, որ փողի առաջարկն այն ժամանակ սիրաբանության սովորական սկիզբն էր, ուստի նկարը կարող է պատկերել սիրահետության պարզ ազնիվ փորձ։ Ֆրանիտսը ենթադրում է, որ «կնոջ՝ կարի միանշանակ առողջ գործունեությունը կարևոր նախադեպ է եղել կենցաղային առաքինությունը պատկերող հետագա ժանրային նկարների համար»[17]։ Ավելի ուշ ժանրային տեսարանները նույն ձևով մնում են երկիմաստ, ամենահայտնին Գերարդ Տերբորչի «Հանդարտ զրույցը» (կամ «Հայրական հորդորը», 1654 ) և Մեցուի «Որսորդի նվերը» նկարները (երկուսն էլ՝ Ռեյկսմյուզեումում)[18]։

Ոգեշնչում այլ աշխատանքների համար

խմբագրել

1997 թվականի Ամանդա Կրոսի «Հավաքածու պատմությունները» շարքի «Առաջարկը» վերնագրով պատմվածքում տվյալ երփնագիրը սյուժեի հիմնական տարրն է։ Նույնը վերաբերում է նաև Մայքլ Քերնանի 1994 թվականի «Ֆրանս Հալսի կորած օրագրերը» և Քեթի Կիտամուրայի 2021 թվականի «Մտերմություն» վեպերում[19]:

Գրականություն

խմբագրել
  • Berardi, Marianne (1999). «Netherlandish Artists (1600–1800)». In Tierney, Helen (ed.). Women's Studies Encyclopedia: G–P. Vol. 2. Greenwood Publishing Group. ISBN 9780313310720.
  • Broude, Norma; Garrard, Mary D. (1997). «Feminist Art History and the Academy: Where are we Now?». In Helly, Dorothy O.; Hedges, Elaine; Porter, Nancy (eds.). Looking Back, Moving Forward: 25 Years of Women's Studies History: 1 & 2. Women's Studies Quarterly Series (25th ed.). Feminist Press at CUNY. ISBN 9781558611719.
  • Brown, Meg Lota; Boyd McBride, Kari (2005). «Women and the Arts». Women's Roles in the Renaissance. Women's Roles Through History Series. Greenwood Publishing Group. ISBN 9780313322105.
  • Harris, Ann Sutherland (2005). «The Dutch Republic». 17th-century Art & Architecture. Laurence King Publishing. ISBN 978-1856694155.
  • Franits, Wayne E. (2004). «Haarlem». Dutch Seventeenth-Century Genre Painting: Its Stylistic and Thematic Evolution. Yale University Press. ISBN 9780300102376.
  • Hofrichter, Frima Fox (2003). «Judith Leyster». In Frederickson, Kristen; Webb, Sarah E. (eds.). Singular Women: Writing the Artist. University of California Press. ISBN 9780520231658.
  • Leuthold, Steven (2011). «Gender and Japonisme». Cross-Cultural Issues in Art: Frames for Understanding. Taylor & Francis. ISBN 9780415577991.
  • Lewis, Richard L.; Lewis, Susan I. (2008). The Power of Art (2nd ed.). Cengage Learning. ISBN 9780534641030.
  • Olsen, Kirstin (1994). Chronology of Women's History: Profiles Nearly 5000 Women Worldwide. Greenwood Publishing Group. ISBN 9780313288036.
  • Pollock, Griselda (2012). Vision and Difference: Feminism, Femininity and Histories of Art (3rd ed.). Routledge. ISBN 9781136743894.
  • Servadio, Gaia (2005). «Women In The North». Renaissance Woman. I.B.Tauris. ISBN 9781850434214.
  • Stone-Ferrier, Linda (2000). «Gabriel Metsu's Justice Protecting Widows and Orphans: Patron and Painter Relationships and their Involvement in the Social and Economic Plight of Widows and Orphans». In Wheelock, Arthur K. (Jr); Seeff, Adele F. (eds.). The Public and Private in Dutch Culture of the Golden Age. The Center for Renaissance and baroque studies. University of Delaware Press. ISBN 9780874136401.

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 http://europeana.eu/portal/record//92034/GVNRC_MAU01_0564.html
  2. ↑ 2,0 2,1 https://www.mauritshuis.nl/nl-nl/verdiep/de-collectie/kunstwerken/man-die-een-vrouw-geld-aanbiedt-564/
  3. ↑ Hofrichter F. F. Judith Leyster catalog raisonné 1989 — 1989.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 https://rkd.nl/explore/images/8433
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Harris, 2005, էջ 358
  6. ↑ Mauritshuis page
  7. ↑ Servadio, 2005, էջ 215
  8. ↑ Georgievska-Shine, Aneta (2010). «Reasons to look back: Judith Leyster, 1609-1660». Early Modern Women. 5: 266.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Brown, Boyd McBride, էջ 262
  10. ↑ Berardi, 1999, էջ 985
  11. ↑ Pollock, 2012, էջ 59
  12. ↑ Olsen, 1994, էջ 72
  13. ↑ 13,0 13,1 Harris, 2005
  14. ↑ Broude, Garrard
  15. ↑ Stone-Ferrier, 2000
  16. ↑ Leuthold, 2011, էջեր 211–212
  17. ↑ Franits, pp. 50–51
  18. ↑ Franits, pp. 146–147 and 180–182 respectively
  19. ↑ Hofrichter, 2003, էջ 46
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Առաջարկ_(Լեյստեր)&oldid=9953975» էջից