Առաջավոր Ասիայի թանգարան

Առաջավոր Ասիայի թանգարան (Առաջավոր Ասիական թանգարան, գերմ.՝ Vorderasiatisches Museum Berlin) , աշխարհում ամենահայտնի հնագիտական թանգարաններից մեկը։ Գտնվում է Թանգարանային կղզում Բեռլինի կենտրոնում՝ Շպրե գետի ափին։ Հարավային թևի առաջին հարկում Բեռլինի Պերգամոն թանգարանում[1]։

Առաջավոր Ասիայի թանգարան
Տեսակթանգարան
Երկիր Գերմանիա
ՏեղագրությունԲեռլին
Մասն էԲեռլինի պետական թանգարաներ և Պերգամոն թանգարան
ՀասցեAm Kupfergraben? (5)
Հիմնադրվել է1899
ՏնօրենՄարկուս Խիլգերտ
Կայքsmb.museum/museen-einrichtungen/vorderasiatisches-museum/
Քարտեզ
Քարտեզ
Իշտարի դարպասներ
Ինաննայի աշտարակի խճանկարի մի մասը
Ուրուկի Ինաննայի տաճարի ճակատային մասը

Հավաքածուի պատմությունը խմբագրել

Թանգարանը ունի 14 սենյակ, ընդհանուր առմամբ ցուցահանդեսային տարածքն ավելի քան 2000 մ², որտեղ ցուցադրվում են հնագիտական գտածոներ, հատկապես գերմանական աշրավախմբի հավաքածուները՝ Առաջավոր Ասիայից։ Ցուցանմուշների տարիքը 8 հազար տարի է (մ.թ.ա. 6 հազարմայակ) մինչև՝ Մերձավոր Արևելքի նվաճումը արաբների կողմից։ Հիմնականում այն տարածքից, որտեղից հավաքվել են նմուշները համապատասխանում է ներկայիս Իրաքի, Սիրիայի, Թուրքիայի տարածքներին, չնչին մասը սահմանակից երկրներից[2]։

Նեոլիթի դարաշրջանից սկսած այստեղ ներկայացված են մշակույթի նմուշներ Շումերից, Բաբելոնից, Ասորեստանից և Սիրիայի հյուսիսային շրջաններից Հայկական լեռնաշխարհ։ Պեղումների ժամանակ հայտնաբերված հիմանկան հավաքածուի գտածոները գտնվել են Ուրուկ, Շուրուպպակ, Աշուր, Հատտուսա, Թել-էլ-Ամարնա, Թել-Խալֆայ (Գուզանա), Սամ-Ալյա, Տոպրախ-Կալե տարածքներից և Բաբելոն քաղաքից։ Հետագա պեղումների ժամանակ հայտնաբերվել են Նիմրուդ, Նինվե, Շոշ և Պերսեպոլ քաղաքների տարածքից։ Այս ցուցանմուշներում ներկայացված են շումերական, աքքադական, բաբելոնձան, ասորեստանյան, խեթական, արամեական[2] մշակույթի օրինակները։ Ցուցահանդեսի աղբյուրը հնագիտական արշավախմբի հայտնաբերումն էր, որոնք կազմակերպվել են Գերմանական արևելյան ընկերության (գերմ.՝ Deutsche Orient-Gesellschaft) կողմից։ Այս ցուցանմուշների ընդունման համար 1899 թվականին Թագավորական թանգարանում Առաջավոր Ասիայի բաժին է բացվել։ Սկզբում այս գտածոները պահպանելու են տարվել կայզեր Ֆրիդրիխի թանգարան (գերմ.՝ Kaiser-Friedrich-Museum, ներկայումս Բոդե թանգարան), որը դիտելու համար բաց էր 1929 թվականից, մինչև 1930 թվականին չէր բացվել Պաերգամյան թանգարանը[3]։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ հավաքածուն լուրջ կորուստներ չի ունեցել։ 1958 թվականին ԽՍՀՄ այն հանձնել է ԳԴՀին, որոշ նմուշներ ավելի վաղ տեղափոխվել են ԽՍՀՄ համաձայն՝ վերականգնումը պատերազմից հետո[2] մշակութային արժեքների։

Հավաքածուն խմբագրել

Հավաքածուի մեջ մեծ հետաքրքրություն է ներկայացնում Իշտարի դարպասները և հարակից տարրերը շքերթի ճանապարհը Բաբելոն, Բաբելոնի աշտարակի մնացորդները, Իաննաի տաճարների բեկորները կառուցված Ուրուկի արքա Կարաինդաշ I կողմից, Նաբուգոդոնոսոր II գահասենյակի բեկորները։ Բացի այդ, կնիքների կաղապարների համար՝ թանգարանը մեծ պահեստ էր գլանաձև կնիքների և սեպագիր արձանագրությունների[2] համար։ Թանգարանը մյուս հայտնի պահոցների հետ միասին հանդիսանում է հիմնադիր միություն «Բեռլինի թանգարանային կղզու հնագույն մշակույթի սիրահարների միություն» (գերմ.՝ Verein der Freunde der Antike auf der Museumsinsel Berlin e. V.), որի միջոցով նա կապեր է պահպանում քաղաքի այլ ցուցանմուշների պահոցների հետ, որոնք վերոբերվում են Առաջավոր Ասիային[4]։ Նախատեսվում է ստեղծել կենտրոնական պահոց այդ հավաքածուների համար Բեռլինի Ֆրիդռիխսխագեն շրջանում[5]։

Գիտնականները խմբագրել

Տարբեր ժամանակներում Առաջավոր Ասիայի թանգարանի տնօրեններն են եղել՝

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. «Vorderasiatisches Museum. Offizielle Webseite» (գերմաներեն)։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-05-26-ին։ Վերցված է 23.10.2010 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 «Staatliche Museen zu Berlin - Collections» (անգլերեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-02-ին։ Վերցված է 23.10.2010 
  3. «Museum of the Ancient Near East. History» (անգլերեն)։ Արխիվացված օրիգինալից 2012-07-02-ին։ Վերցված է 23.10.2010 
  4. «Verein der Freunde der Antike auf der Museumsinsel Berlin e.V.» (գերմաներեն)։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-02-ին։ Վերցված է 23.10.2010 
  5. Nikolaus Bernau, Und die Wissenschaft auf die Grüne Wiese, in Berliner Zeitung, Feuilleton, 30. Juni 2008

Գրականություն խմբագրել

  • Nicola Crüsemann (Hrsg.), ed. (2000)։ Vorderasiatisches Museum Berlin. Geschichte und Geschichten zum hundertjährigen Bestehen։ Berlin: Staatliche Museen zu Berlin, Stiftung Preußischer Kulturbesitz։ ISBN 3-88609-442-1 
  • Crüsemann, Nicola (2001)։ Vom Zweistromland zum Kupfergraben. Vorgeschichte und Entstehungsjahre (1899-1918) der Vorderasiatischen Abteilung der Berliner Museen vor fach- und kulturpolitischen Hintergründen (Jahrbuch der Berliner Museen, N.F., Bd. 42. 2000, Beiheft ed.)։ Berlin: Gebrüder Mann։ ISBN 3-7861-2403-5 
  • Jakob-Rost, Liane u.a. (1992)։ Das Vorderasiatische Museum։ Mainz: von Zabern։ ISBN 3-8053-1188-5 
  • Marzahn, Joachim. (2003)։ Beate Salje (Hrsg.), ed.։ Wiedererstehendes Assur: 100 Jahre deutsche Ausgrabungen in Assyrien։ Mainz: von Zabern։ ISBN 3-8053-3250-5 
  • Salje, Beate. (2001)։ Vorderasiatische Museen: gestern, heute, morgen (Kolloquium aus Anlass des Einhundertjährigen Bestehens des Vorderasiatischen Museums Berlin am 7. Mai 1999 //eine Standortbestimmung — Berlin, Paris, London, New York ed.)։ Mainz: von Zabern։ ISBN 3-8053-2778-1 
  • Bernau, Nikolaus. (2006)։ Die Berliner Museumsinsel։ Berlin: Stadtwandel-Verlag