Ադրբեջանա-հունգարական հարաբերություններ
Ադրբեջանի Հանրապետության և Հունգարիայի միջև դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվել են Ադրբեջանի Խորհրդային Միությունից անկախության հռչակումից մեկ տարի անց։
 | |
 Հունգարիա |
 Ադրբեջան |
Նախապատմություն խմբագրել
Դիվանագիտական հարաբերություններ խմբագրել
Հունգարիայի Հանրապետությունը ճանաչեց Ադրբեջանի Հանրապետության անկախությունը 1991 թվականի դեկտեմբերի 26-ին, իսկ դիվանագիտական հարաբերությունները հաստատվեցին 1992 թվականի նոյեմբերի 27-ին։ Ադրբեջանում Հունգարիայի դեսպանատունը բացվել է 2009 թվականի հունվարի 12-ին։ 2010 թվականի դեկտեմբերի 14-ից Ադրբեջանում Հունգարիայի դեսպանը պարոն Սոլտ Կուտորան է։ Հունգարիայում Ադրբեջանի դեսպանատունը բացվել է 2004 թվականի սեպտեմբերին։ Ներկայումս Հունգարիայում Ադրբեջանի դեսպանը Վիլայաթ Գուլիևն է։
Հունգարիայում ադրբեջանական համայնք խմբագրել
Հունգարիայում կան հարյուրավոր ադրբեջանցիներ։
Բարձր մակարդակի փոխայցելություններ խմբագրել
Պետությունների ղեկավար խմբագրել
- 1994 թվականի դեկտեմբերի 4-5 - Ադրբեջանի նախագահ Հեյդար Ալիևի աշխատանքային այցը
- 2008 թվականի փետրվարի 18-19 - Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի պաշտոնական այցը
- 2009 թվականի հունվարի 26–27 - Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի աշխատանքային այցը
- 2011 թվականի նոյեմբերի 10-12 - Հունգարիայի նախագահ Պոլ Շմիթի այցը
- 2014 թվականի նոյեմբերի 11–12 - Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը այցելում է Հունգարիա[1]։
Կառավարությունների ղեկավար խմբագրել
- 2008 թվականի հուլիսի 7–8 - Հունգարիայի վարչապետ Ֆերենց Գյուրչանիի պաշտոնական այցը
- 2008 թվականի նոյեմբերի 14 - Վարչապետ Ֆերենց Գյուրրանիի աշխատանքային այցը
- 2010 թվականի սեպտեմբեր 13–14 - Հունգարիայի վարչապետ Վիկտոր Օրբանի պաշտոնական այցը
- 2012 թվականի հունիսի 29-ից հուլիսի 1-ը - Հունգարիայի Վարչապետ Վիկտոր Օրբանի պաշտոնական այցը։
Խորհրդարանների ղեկավարներ խմբագրել
- 2007 թվականի հունիսի 15 - Միլի Մեջլիսի փոխխոսնակ Վ. Ալասգարովի պաշտոնական այցը
- 2008 թվականի սեպտեմբերի 5-7 - Հունգարիայի խորհրդարանի խոսնակ Կատալինի Սիլինի պաշտոնական այցը
- 2011 թվականի դեկտեմբերի 7–9 - Միլի Մեջլիսի նախագահ Օգթայ Ասադովի պաշտոնական այցը
- 2012 թվականի հունիսի 5-8 - Հունգարիայի միջխորհրդարանական բարեկամության հանձնաժողովի ղեկավար Մարտոն Գյոնգյոսու այցը
- 2013 թվականի մայիսի 29-ից հունիսի 1 - Հունգարիայի միջխորհրդարանական բարեկամության խմբի ղեկավար Մուրտոն Գյոնգյոսու այցը
- 2013 թվականի հունիսի 14-15-ը - Ադրբեջան-Հունգարիա միջխորհրդարանական հարաբերությունների հարցերով աշխատանքային խմբի ղեկավար Խանհուսեյն Կազիմլիի այցը
Նախարարներ խմբագրել
- 1997 թվականի փետրվար - Հունգարիայի ԱԳՆ պետքարտուղար Ի. Սենտ-Իվանի այցը
- 1998 թվականի սեպտեմբերի 7-8 - Հունգարիայի ԱԳՆ պետքարտուղար Ք. Քաբի այցը
- 2004 թվականի ապրիլի 03-24 - Հունգարիայի պետքարտուղարի տեղակալ Յ. Բորոսի այցը
- 2006 թվականի հունվար 22–24 - Հունգարիայի ԱԳՆ քաղաքական հարցերի գծով պետքարտուղարի Ա․ Բորսոյի այցը
- 2006 թվականի նոյեմբերի 29-ից դեկտեմբերի 1-ը - Արտաքին գործերի փոխնախարար Խ․ Խալաֆովի այցը
- 2007 թվականի մարտի 22–23 - Ադրբեջանի ֆինանսների նախարար Ս. Շարիֆովի այցը
- 2007 թվականի մայիսի 17-19 - Հունգարիայի արտաքին գործերի նախարար Կ․ Քոնցի պաշտոնական այց
- 2007 թվականի սեպտեմբերի 13-15-ը - Ադրբեջանի արդյունաբերության և էներգետիկայի նախարար Ն. Ալիևի այցը
- 2007 թվականի սեպտեմբերի 23-25-ը - Ադրբեջանի աշխատանքի և սոցիալական պաշտպանության նախարար Ֆ. Ալակբարովի պաշտոնական այց
- 2007 թվականի նոյեմբերի 22 - Հունգարիայի էկոնոմիկայի և տրանսպորտի նախարար Յ. Կոկայի այց
- 2009 թվականի մայիսի 24–27 - Ադրբեջանի սահմանապահ ծառայության ղեկավար Է.Գուլիևի այցը
- 2010 թվականի մարտի 2 - Արտաքին գործերի փոխնախարար Մ. Մամեդ-Գուլիևի այց
- 2010 թվականի մարտի 11-12 - Ադրբեջանի կրթության նախարար Մ. Մարդանովի այցը
- 2011 թվականի փետրվար 24–26 - Հունգարիայի արտաքին գործերի նախարար Ն․ Նեմեթի այց
- 2011 թվականի փետրվարի 28-ից մարտի 2 - Արտաքին գործերի փոխնախարար Խ․ Խալաֆովի այցը
- 2011 թվականի նոյեմբեր 27–30 - Ադրբեջանի Հանրապետության սոցիալական պաշտպանության պետական հիմնադրամի նախագահ Ս. Մուսլիմովի այցը
- 2012 թվականի հուլիսի 23-25 - Ադրբեջանի և Հունգարիայի միջև միջկառավարական հանձնաժողովի ղեկավար, պետքարտուղար Պետեր Շյորտայի այցը
- 2012 թվականի հոկտեմբերի 8-9 - Տնտեսական զարգացման նախարար Շահին Մուստաֆաևի աշխատանքային այցը
- 2013 թվականի մարտի 12-14 - Գյուղերի զարգացման նախարարության պետական քարտուղար Գյուլա Բուդայի այցը
- 2013 թվականի ապրիլի 7–8 - Ազգային զարգացման նախարար Սուզսա Նեմետի, ազգային զարգացման պետական քարտուղար Վ. Նագի Վիլմոսի, ազգային ավիացիայի գլխավոր տնօրեն Իլդիկո Սաքմարի, ազգային զարգացման նախարարության ավագ խորհրդական Իստվան Էրենիի այցը (Համաշխարհային տնտեսական ֆորումին մասնակցելու համար)
- 2013 թվականի մայիսի 17 - Ադրբեջանի Հանրապետության Առողջապահության նախարար Օ. Շիրալիևի այցը
- 2013 թվականի նոյեմբերի 8-9 - Կապի և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարար Ա. Աբբասովի այցը
- 2013 թվականի դեկտեմբերի 1–3 - Ազգային զարգացման նախարար Սուսա Նեմետի այցը
- 2014 թվականի հունվարի 27–28 - այց Հունգարիայի-Ադրբեջանի միջկառավարական հանձնաժողովի ղեկավար, պետքարտուղար Պետեր Սիժարտոյի այցը
- 2014 թվականի ապրիլի 27–28 - Արտաքին գործերի նախարար Է. Մամեդյարովի աշխատանքային այց[2]
- 2014 թվականի նոյեմբերի 3-4 - Հունգարիայի արտաքին գործերի և առևտրի նախարար Պետեր Շյորտին այցելեց Ադրբեջան։
Միջխորհրդարանական հարաբերություններ խմբագրել
2007 թվականի մարտի 26-ին Հունգարիայի խորհրդարանը հհիմնադրեց Հունգարիա-Ադրբեջան միջխորհրդարանային բարեկամության հանձնաժողով։ Մարտոն Գյոնգյոսին հանձնաժողովի նախագահն է։
2011 թվականի ապրիլի 8-ին Ադրբեջանի Միլի Մեջլիսում ստեղծվեց Ադրբեջան-Հունգարիա միջխորհրդարանական հարաբերությունների աշխատանքային խումբը։ Աշխատանքային խմբի ղեկավարն է Խանուսեյն Կազիմլին։
Ռազմավարական գործընկերություն խմբագրել
Հունգարիան ստորագրեց ռազմավարական գործընկերության պայմանագիր Ադրբեջանի հետ 2014 թվականի նոյեմբերի 11-ին[3]։ Բացի հիմնական համաձայնագրից, այսօր ստորագրված են ավիացիոն պայմանագիրը, որը համագործակցում է Բուդապեշտի և Բաքվի միջև ուղիղ թռիչքների վերսկսման վերաբերյալ, 200 ադրբեջանցի ուսանողների համար կրթաթոշակային պայմանագիրը, և սպորտի, երիտասարդության և զբոսաշրջության հետագա պայմանագրերը[4]։
Քույր քաղաքներ խմբագրել
Երիտասարդության մակարդակ խմբագրել
Ադրբեջանա-հունգարական երիտասարդական միությունը (AHYU) ստեղծվել է 2012 թվականի դեկտեմբերի 6-ին Հունգարիայում աշխատող և սովորող հունգարացի երիտասարդների և ադրբեջանցի երիտասարդների ակտիվ ներկայացուցիչների կողմից[7]։ Հիմնական նպատակը երիտասարդության մակարդակով ադրբեջանա-հունգարական հարաբերությունների բարելավումն է`երիտասարդության ստեղծումը և խթանումը երիտասարդության հաղորդակցմանը[8]։
Նախագծեր խմբագրել
- Կրթություն ստացիր Հունգարիայում, որի նպատակն է ադրբեջանցի երիտասարդներին տեղեկացնել Հունգարիայում կրթության հնարավորությունների մասին։
- Դասական համերգ (29 ապրիլի, 2013 թվական);
- «Ադրբեջանի տուրիստական օրեր Հունգարիայում», 2014թվականի նոյեմբերի 21- 22
Կրթություն խմբագրել
Ադրբեջանը համարվում է առավել խոստումնալից շուկաներից մեկը Հունգարիայի համալսարանների համար, որոնք ձգտում են ներգրավել օտարերկրյա ուսանողներ, և երկրի առաջատար համալսարանները պատրաստ են ադրբեջանցի ուսանողներին տրամադրել որակյալ կրթություն այնպիսի միջազգային հարաբերությունների, կառավարման, ՏՀՏ, բժշկության, գյուղատնտեսության, ճարտարագիտության և այլ ոլորտներում։ Հունգարիայում ադրբեջանցի ուսանողների ուսման հնարավորությունը ստեղծվել է ուսանողների համար կրթաթոշակային ծրագրի վերաբերյալ համաձայնագրով, որը ստորագրվել է 2012 թվականին Բուդապեշտում՝ տնտեսական համագործակցության միջկառավարական հանձնաժողովի նիստի շրջանակներում։ 2015 թվականից Հունգարիան այս ծրագրի շրջանակներում կընդունի 200 ադրբեջանցի ուսանողի, և հունգարական կողմը կվճարի կրթությունը, կապահովի հանրակացարանով և ուսանողներին կտրամադրի ամսական կրթաթոշակ՝ շուրջ 40.460 հունգարական ֆորիններ (60500 դրամ)[9]։
Էներգիա խմբագրել
Հունգարիան պետք է գտնի նոր աղբյուրներ իր էներգիայի անվտանգության համար։ Այսպես է ասել արտգործնախարար Պետեր Սիյարտոն՝ Ռուսաստանի կողմից Հարավային գազատարի կառուցման նախագծից հրաժարվելու վերաբերյալ։ Ինչ վերաբերում է իրական տարբերակներին, Սիյարտոն նշեց Ադրբեջանից ներկրվող գազը[10]։
Բիզնես խմբագրել
2014 թվականի նոյեմբերին Բուդապեշտում կազմակերպվեց ադրբեջանա-հունգարական բիզնես ֆորումը[11]։
Տրանսպորտ խմբագրել
- WizzAir-ի ուղիղ չվերթը Բաքվի և Բուդապեշտի միջև հայտարարվեց 2013 թվականի ապրիլին, չվերթները սկսվել են 2013-ի հունիսից[12]։
- Բաքու-Բուդապեշտ բեռնափոխադրումը սկսվում է 2014-ի մարտից[13]։
Սնունդ խմբագրել
- 2012 թվականից Sericovia Kft-ը սկսեց ներմուծել օրգանական նռան հյութեր Ադրբեջանից Հունգարիա[14]։
Արվեստ խմբագրել
- Հունգարական նամականիշներ, որոնք արտացոլում են ադրբեջանական արվեստի խորհրդանիշները
- Բուդապեշտի փոստային նամականիշները արտացոլում են ադրբեջանցի նկարիչի (Չինգիզ Մեհբալիևի) նկարները[15]։
Բարեգործություն խմբագրել
Ադրբեջանը կաջակցի կույր երեխաների Հունգարիայի ինստիտուտին։ «Կույր երեխաների համար Լասլլո Բատյան» ինստիտուտի նոր մասնաշենքի հիմքը, որը պետք է կառուցվի մասնակիորեն ադրբեջանական միջոցներից, տեղադրվել է Բուդապեշտում 2014 թվականի հունվարին[16]։ Նախագիծը կարժենա 500 միլիոն ֆորինտներ (746 միլիոն դրամ), որից 240 միլիոնը կհատկացվի ադրբեջանական հիմնադրամի կողմից։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «HungaryToday.hu Azeri President Ilham Aliyev On Official Visit To Budapest». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 31-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ «MFA.gov.az: Azerbaijan - Hungary relations» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2015 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ Hungary signs strategic partnership agreement with Azerbaijan
- ↑ «GBtimes: Hungary and Azerbaijan sign strategic agreement». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ սեպտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ «A declaration of fraternization between Gyöngyös, at the foot of the Mátra, the highest mountain range in Hungary, and the occupied Shusha town of Azerbaijan». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 5-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ AzerNews.az: Azerbaijani occupied town twinned with Hungary's Tiszavasvari
- ↑ «AHYU - official website». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ Official AHYU Facebook page
- ↑ Azerbaijani-Hungarian ties developing in education and tourism
- ↑ Szijjarto calls for new energy supplies
- ↑ Hungarian-Azeri Business Forum with PM Orban and President Aliyev
- ↑ «Budapest Airport welcomes Wizz flight to Baku». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 6-ին.
- ↑ Baku-Budapest cargo connection begins
- ↑ Exclusive Interview: Ramil Azmammadov, who built pomegranate bridge between Hungary and Azerbaijan
- ↑ Budapest postage stamps reflect Azerbaijani artist’s paintings
- ↑ Azerbaijan to support Hungarian institute for blind children