Mobb Deep («Մոբ Դիփ»), ամերիկյան հիփ-հոփ դուետ Նյու Յորքի Լոնգ Այլենդ Սիթիի Քուինսից։ Հիմնադրվել է 1991 թվականին ռեփեր Հավոկի («Havoc») և Փրոդիջի («Prodigy») կողմից[1]։

Mobb Deep
ԺանրերԻսթ քոսթ հիփ հոփ, հարդքոր ռեփ, Գենգստա ռեփ և հիփ հոփ
Գործունեություն1992
ԼեյբլIsland Records, 4th & B'way Records?, PolyGram, Loud Records, RCA Records, Բերտելսմանի երաժշտական խումբ, Columbia Records, Sony Music, Jive Records, G-Unit Records, Interscope Records և Universal Music Group
 Mobb Deep Վիքիպահեստում

Խումբը լայն ճանաչում է ձեռք բերել 1990-ականների կեսերին և եղել է Արևելյան ափի հիփ հոփ խմբի ամենանշանավոր խմբերից մեկը[2]։ Նրանք հայտնի են եղել իրենց մռայլ կոպիտ հնչողությամբ և փողոցային դաժան կյանքի բացահայտ նկարագրությամբ[3]։ Mobb Deep-ը դարձել է հիփ հոփի ամենահաջողակ ռեփ-դուետներից մեկը՝ վաճառելով ավելի քան երեք միլիոն ալբոմ ամբողջ աշխարհում[2]։ Նրանց ամենահայտնի ալբոմներն են The Infamous֊ը (1995), Hell On Earth֊ը (1996) և Murda Muzik֊ը (1999)[4][5], իսկ նրանց գլխավոր հիթերի թվում են «Shook Ones, Pt. II»֊ը, «Survival of the Fittest»֊ը և «Hell on Earth»֊ը[6]։

Դուետը կազամալուծվել է 2012 թվականին, սակայն վերամիավորվել է 2013 թվականին[7]։ Փրոդիջը մահացել է 2017 թվականի հունիսի 20-ին[8]։ Ներկայումս Հավոկն աշխատում է «Mobb Deep»֊ի նոր ալբոմի վրա, որը կդառնա դուետի վերջին ալբոմը[9]։

Կենսագրություն խմբագրել

Վաղ գործունեություն խմբագրել

1991 թվականին Հավոկը և Փրոդիջը սկզբում սկսել է կոչվել «Poetical Prophets» և սկսել են դեմո ձայնագրություններ անել[10]։ Նրանք լեյբլի ձայնագրման ընկերության շտաբ֊գրասենյակների հասցեն գտել են ալբոմի հակառակ կողմում, իրենց հետ բերել են ձայնարկիչ և խնդրել անցնող արտիստներին լսել իրենց երաժշտությունը[11]։ Միակ արտիստը, որը դադարել է լսել նրանց երաժշտությունը, «Q»-Tip֊ն էր՝ «A Tribe Called Quest» խմբից, Փրոդիջը հիշում է. «Այդ օրը [Q-Tip]-ը մեզ է ներկայացրել Քրիս Լայթին և մի խումբ մարդկանց Rush Associated Labels-ից Def Jam-ի գրասենյակում, այդպես մենք հանդիպեցինք բոլորին»[11]։ Դրանից կարճ ժամանակ անց, Փրոդիջը դեմո պայմանագիր է կնքել Jive Records-ի հետ և միասին ստացել են «Too Young» երգի հյուրընկալ տեսքը R&B-խմբի Hi-Five-ի հետ ֆիլմի սաունդթրեքի վրա[10]։ Jive Records-ը որոշել է Poetical Prophets-ը չստորագրել որպես դուետ, սակայն դրանք 1991 թվականի հուլիսին ներկայացվել են The Source ամսագրի «Unsigned Hype» սյունակում[10][12], որն օգնեց խթանել նրանց «Flavor for the Nonbelievers» դեմո երգը։ 1992 թվականին դուետը փոխել է իր անվանումը «Mobb Deep»-ով և պայմանագիր է կնքել 4th & B'way Records լեյբլի հետ՝ թողարկելով «Peer Pressure» սինգլը՝ ի աջակցում իրենց Juvenile Hell դեբյուտային ալբոմի[11]։ Ալբոմը թողարկվել է 1993 թվականին, իսկ ավելի ուշ նույն թվականին Հավոկը որպես հյուր հանդես է եկել Black Moon խմբի Enta da stage ալբոմի «U da Man» անվանումով երգում։

Դեպի հաջողության վերելք խմբագրել

Խումբն իր առաջին մեծ հաջողությանը հասել է իր երկրորդ ալբոմի՝ The Infamous-ի շնորհիվ, որը թողարկվել է 1995 թվականին։ Մոբ Դիփը կատապուլտացիայով հասել է հիպ-հոփի գագաթնակետին` փողոցային կյանքի անկեղծ նկարագրով։ The Infamous Mobb Deep-ի թողարկումից հետո դարձել Է Արևելյան ափի ամենաբեղմնավոր արտիստներից մեկը։ Այս ալբոմի արտադրությունը եղել է շատ մռայլ և հիմնված է եղել օրինակների վրա, Հավոկի շնորհիվ, որը սկսել է արտադրել բիթեր, թեև Q-Tip-ը նաև նպաստել է արտադրության և տեղեկության մեջ[13]։ Բացի այդ, «Shook Ones Pt. II]» հիթ սինգլը և «Shook Ones» հիթ ռեմիքսը արժանացել է երաժշտական քննադատների կողմից գնահատանքի։

Mobb Deep֊ի երրորդ ալբոմը՝ Hell on Earth֊ը թողարկվել է 1996 թվականին և դեբյուտացվել է Billboard 200 հիթ-շքերթում վեց համարի ներքո, ալբոմը շարունակվել է փողոցային դաժան կյանքի դուետի պատկերը՝ միևնույն ժամանակ առաջ քաշելով հիփ-հոփ բեմը արևելյան ափի ժամանակակից ռեփերների հետ միասին, ինչպիսիք են The Notorious B. I. G.-ը, Jay-Z-ը, Wu-Tang Clan-ը և այլ ռեփեր Քուինսբրիջից, օրինակ Nas-ը։ Nas-ը, ինչպես նաև Method Man-ը, Ghostface Killah-ը և Raekwon-ը Wu-Tang Clan-ից հայտնվել են Hell on Earth ալբոմի վրա։

1996 թվականին նրանք հայտնվել են Red Hot Organization, America is Dying Slowly միջազգային կազմակերպության կազմի մեջ, Biz Markie-ի, Wu-Tang Clan-ի և Fat Joe-ի հետ միասին, շատ այլ նշանավոր հիփ-հոփ կատարողների շարքում։ Այս կազմը նախատեսված է եղել բացառապես աֆրոամերիկացի տղամարդկանց շրջանում ՁԻԱՀ-ի համաճարակի մասին իրազեկվածության բարձրացման համար, և այս կազմը անվանվել Է The Source ամսագրի «գլուխգործոց»։ 1997 թվականին Mobb Deep-ը մասնակցել է Frankie Cutlass֊ի «Know Da Game» թրեքին, որում եղել է նաև Kool G Rap֊ը։ 1998 թվականին դուետը համագործակցել է ռեգգի պարող Bounty Killer֊ի հետ «Deadly Zone» թրեքում Բլեյդ ֆիլմի սաունդթրեքի համար։ 1999 թվականին նրանք թողարկել են Murda Muzik երկար սպասված ալբոմը, որը, չնայած մեծ բուտլեգերությանը, նրա երգերի մեծ մասը պատահական «լցոնում» էր։ Դա հանգեցրել է պաշտոնական ալբոմի թողարկման ձգձգմանը։ Երբ ալբոմը պաշտոնապես թողարկվել է, նա, ի վերջո, Billboard 200-ում կատարել է թվով իր երրորդ իր դեբյուտը և արագ ստացել է «պլատինե» սերտիֆիկատ, ապա առաջ է մղվել հայտնի «Quiet Storm» սինգլը։ Դրանից կարճ ժամանակ անց Փրոդիջը թողարկել է իր երկար սպասված H. N. I. C. մենահամերգը, որտեղ նա համագործակցել է այլ արվեստագետների հետ, ինչպիսիք են B. G.-ը և N. O. R. E.-ը, ինչպես նաև պրոդյուսերները, ներառյալ The Alchemist-ը, Rockwilder-ը և Just Blaze-ը։

Արևելյան ափի թշնամանքը ընդդեմ Արևմտյան ափի խմբագրել

Mobb Deep-ը եղել է Արևելյան և Արևմտյան ափերի միջև տխրահռչակ մրցակցության մի մասը, որը սնուցվել է և ավելի ակտիվորեն քարոզվել է մասնավոր լրատվամիջոցների կողմից։ Թշնամությունը սկսվել է այն ժամանակ, երբ Արևմտյան մասի խմբից Սնուփ Դոգը, և Tha Dogg Pound խումբը թողարկել են «New York, New York» երգը, որին Mobb Deep֊ը, Capone-N-Noreaga-ի և Tragedy Khadafi-ի հետ միասին, պատասխանել է «L.A L.A» երգով (Այս երգը կարելի է գտնել Capone-N-Noreaga the War Report դեբյուտային ալբոմում)։ Այս երգը թողարկվել է ռեփեր Թուփաք Շաքուրի վերջին օրերի բանտարկության ժամանակ։ Թուփաքի խմբի անդամները, Outlawz-ը, ենթադրաբար, այցելել են Mobb Deep-ի համերգին, այնուհետև նրանք այցելել են Թուփաքի հետ, քանի որ նրանք հրապարակային լուրեր են տարածել, որ դուետը նրանց նվաստացրել է համերգի ժամանակ։ Թուփաքը վիրավորել է Mobb Deep-ին մի քանի թրեքով, ներառյալ «Hit 'Em Up»֊ը և «When We Ride on Our Enemies»֊ը, որոնցում Թուփաքը լուսավորել է Փրոդիջի հիվանդությունը, որն ունի մանգաղաբջջային սակավարյունություն): Թուփաքի լրացուցիչ դիսթրեքներից են եղել «Bomb First (My Second Reply)»֊ը և «Against All Odds»֊ը, որոնցից երկուսն էլ թողարկվել են հետմահու Թուփաքի ստուդիական ալբոմում The Don Killuminati․ The 7 Day Theory։ Mobb Deep-ը վրեժխնդիր է եղել նրա 1996 թվականի Hell on Earth ալբոմից, որում եղել է «Drop a Gem on 'Em» անվանումով դիս թրեք։

«Ես ուրախ էի դրա համար»,֊ ասել է Հավոկ Ջեք Թրիլլերը։ «Մեր անունները արտասանող Նիգերը։ Ես չգիտեի, թե ինչի պատճառով էր բիֆը։ Ինձ համար նույնիսկ միևնույն էր։ Ես ասացի, «Գրողը տանի, դու լսեցիր դա. 2Pac֊ը վիրավորում է մեզ։ Մենք պատրաստվում ենք վաճառել որոշ ձայնագրություններ»։ Հավոկը նաև հայտնել է, որ Մոբ Դիփը երբեք նույնիսկ «չի վիճել» Փակի հետ մինչև նրա մահը 1996 թվականի սեպտեմբերին։ «Եվ մենք երբեք հնարավորություն չենք ունեցել հանդիպել նրա հետ, քանի որ նա մահացել է»,- ավելացրել է նա։ «Ես նրան տեսել եմ հեռվից, բայց ես երբեք չեմ մոտեցել նրան։ [Ես] իր երկրպագուն, էի։ Բայց նույնիսկ նրան չեմ ճանաչել»։

2000-2010 թվականներ խմբագրել

2001 թվականին Mobb Deep-ը թողարկել է Infamy հինգերորդ ստուդիական ալբոմը։ Այնտեղ ընդգրկված են եղել «Burn» և «Crawlin'» երգերը, որոնք ընկալվել են որպես ռեփեր Jay-Z-ի «Takeover» դիս-երգի պատասխան։ Ալբոմը նշանավորվել է լուրջ ոճային փոփոխությամբ, որում դուետը հեռացել է կոպիտ, մինիմալիստական, ամենապարզ բիթից դեպի կոմերցիոն բարյացակամություն այնպիսի երգերի նկատմամբ, ինչպիսիք են «Hey Luv (Anything)»֊ը։ Այդ անցումը նպաստել է «ծախվածության» մեղադրանքներին։ 2003 թվականին խումբը բաժանվել է Loud Records-ից և թողարկել է Free Agents․ The Murda Mix Tape միքստեյփը, որտեղ Հավոկը և Փրոդիջը իրենց հայտարարել են «ազատ գործակալներ» և նպաստել են հին խմբի լեյբլի պառակտմանը և նոր լեյբլի որոնմանը։ Jive Records-ը այդ տարի ավելի ուշ դուետ է ստորագրել՝ գործարք կնքելով խմբի սեփական լեյբլի հետ։ Այնուհետև Mobb Deep-ը 2004 թվականին թողարկել է Amerikaz Nightmare-ը։ Ալբոմը վատ է վաճառվել և հանգեցրել է խմբի լեյբլից հեռանալուն[14]։ Այսօր, տարբեր միավորումների արդյունքում, Mobb Deep ստուդիայի բոլոր ալբոմները 1995 թվականից մինչև 2004 թվականը պատկանել են Sony Music Entertainment-ին։

G-Unit Records խմբագրել

2005 թվականի հունիսին Mobb Deep-ը հայտարարել է, որ պայմանագիր է կնքել G-Unit Records-ի հետ։ 50 Cent-ը կապված է եղել Mobb Deep-ի հետ, երբ նա մեծացել է Քուինսում, իսկ Հավոկն ապահովել է G-Unit, Lloyd Banks, The Game և Tony Yayo նախագծերի արտադրությունը։ 2006 թվականին Mobb Deep-ը թողարկել է իր Blood Money յոթերորդ ալբոմը։ Դրան մասնակցել են G-Unit-ի մասնակիցները՝ 50 Cent֊ը, Lloyd Banks֊ը, Tony Yayo֊ն և Young Buck֊ը, ինչպես նաև Mary J. Blige և Nate Dogg֊ը։ 2006 թվականին Mobb Deep-ը դարձել է ամերիկյան առաջին հիփ-հոփ դուետը, որը Հնդկաստանում հանդես է եկել Hip Hop Hustle VH1 հեռուստաալիքով։ 2009 թվականի վերջին Mobb Deep-ն խզել է G Unit-ի հետ կնքած պայմանագիրը։

2011-2017 թվականներ․ Լուծարում, վերամիավորում, The Infamous Mobb Deep և Փրոդիջի մահ խմբագրել

2011 թվականի ապրիլի 4-ին Mobb Deep-ը թողարկել է նոր «Dog Shit» սինգլ ռեփեր Nas֊ի մասնակցությամբ։ Սա առաջին պաշտոնական Mobb Deep երգն է եղել Փրոդիջի բանտից դուրս գալուց հետո։ Երգը ստեղծվել է Հավոկի և The Alchemist-ի կողմից։

2012 թվականի հունիսի 27֊ին Հավոկն AllHipHop֊ին տված հարցազրույցում ասել է, որ խումբը գտնվել է անժամկետ արձակուրդում։ Ի համաձայն HipHopDX-ի, Mobb Deep-ի մասնակիցները վիճել են այն բանից հետո, երբ Հավոկը Թվիթթերում հարձակվել է Փրոդիջի վրա և, ի վերջո, ինտերնետում տարածել է ձայնագրություն, որտեղ նա վիրավորել է Փրոդիջին SXSW միջոցառման իրենց համերգի ժամանակ։ Սկզբում Հավոկը պնդել է, որ իր հաշիվը կոտրվել է։ Սակայն ավելի ուշ նա խոստովանել է, որ դա ինքն է եղել, քանի որ Թվիթթերը համարել է ոչ ադեկվատ վայր հակամարտության լուծման համար։ Նա նաև հայտարարել է, որ ձայնագրել է Փրոդիջի «Same Shit Different Day» դիս թրեքը[15]։ Երգը հետագայում կոչվել է «Separated (Real from the Fake)» և հայտնվել է Հավոկ 13 սոլո ալբոմում։

2013 թվականի հունվարին Փրոդիջն ըհայտարարել էր, որ վստահ է, որ ապագայում նա գրառում կկատարի Հավոկի հետ[16]։ Mobb Deep֊ը հայտնվել է ռեփեր Papoose The Nacirema Dream-ի դեբյուտային ալբոմում՝ «Aim, Shoot» երգի շնորհիվ։ Ավելի ուշ նրանք վերամիավորվել են և 2013 թվալկանի մարտի 30֊ին Paid Dues փառատոնում ելույթ են ունեցել, նրանք ուղևորվել են միջազգային շրջագայության՝ նվիրված խմբի 20-ամյակին՝ սկսած 2013 թվականի մայիսից[17]։ 2013 թվականի մարտի 22-ին խումբը պաշտոնապես վերամիավորվել է և հարցազրույցում բացատրել է, որ երաժշտությունն իրենց կյանքում եղել է ամենակարևոր բանը, և որ նրանք շատ երկար ժամանակ եղել են ընկերներ, որպեսզի խզեին ընկերությունը[18]։

2013 թվականի մայիսին թողարկվել է երրորդ ստուդիական ալբոմը՝ Հավոկ, 13։ Հավոկը հայտարարել է, որ նա և Փրոդիջը ստուդիայում են ավելի քան մեկ ամիս, աշխատելով իրենց ութերորդ ստուդիական ալբոմի վրա, որի համար նա ասել է, որ արդեն «կիսով չափ ավարտված է»։ Նա նաև նշել է, որ նա պետք է անի ամբողջ աշխատանքը ալբոմի արտադրության համար[19]

2014 թվականի ապրիլի 1-ին խումբը թողարկել է իր ութերորդ ստուդիական ալբոմը՝ The Infamous Mobb Deep֊ը, կրկնակի ալբոմը, որը ներառել է մեկ ձայնասկավառակ՝ օրիգինալ նոր երաժշտությամբ և մեկ ձայնասկավառակ՝ The Infamous ալբոմի սեսիաներից չհրատարակված թրեքներով։

2017 թվականի հունիսի 20-ին Փրոդիջը մահացել է շնչահեղձությունից՝ Լաս Վեգասում հոսպիտալացված լինելով նրա մանգաղաբջջային սակավարյունության հետ կապված բարդություններով[8][20][21]։

Ժառանգություն խմբագրել

Mobb Deep֊ը խորապես նպաստել է 1990-ականների սլենգի տարածմանը, լեզվի, որը կոչվոել է Dunn, տերմին, որը առաջին անգամ, հիշատակված է եղել 1999-ի «Quiet Storm» սինգլում, որտեղ Փրոդիջը ասել է. Փրոդիջ ասել է․ «you’s a dick blower, [you] tryin' to speak the Dunn Language?/ «what’s the drilly» with that though? «It aint bangin»/ you hooked on Mobb phonics, Infamous 'bonics»։

Ենթադրաբար «dunn» տերմինը ծագել է Նյու Յորքի աղքատների տներում, Քուինսբրիջում, Փրոդիջի ծանոթ Bumpy-ից, որի խոսքը խանգարել է նրան արտասանել «S» տառը, օրինակ, «որդի» բառում։ Խոչընդոտը նրան դրդել է լեզու դնել բերանի երկու առջևի ատամների վրա՝ «th» կամ «d» հնչյունը արտասանելով։ Mobb Deep֊ը փորձել է հավակնել տիրապետման այս ժարգոնին, բացի այդ, նրանք պատրաստվել էին թողարկել The Dunn Language անվանումով ալբոմը 2002 թվականին, սակայն նախագիծը հետաձգվել է լեյբլոմմոբբ Deep-ի հետ կապված խնդիրների պատճառով, որը նպաստել է 1990-ականների սլենգի մասսայականացմանը, որը կոչվել է Dunn language, տերմին, որն առաջին անգամ հիշատակվել է 1999 թվականին «Quiet Storm» սինգլում, որտեղ Փրոդիջ ասել է․ «you’s a dick blower, [you] tryin' to speak the Dunn Language?/ «what’s the drilly» with that though? «It aint bangin»/ you hooked on Mobb phonics, Infamous 'bonics»[22]։

2018 թվականի սեպտեմբերի 15-ին HipHop4Real֊ին տված հարցազրույցի ժամանակ Հավոկը խոստովանել է, որ աշխատել է Mobb Deep֊ի նոր ալբոմի վրա, որը կդառնա դուետի վերջին ալբոմը։ Նաև աշխատանք է տարվել Mobb Deep֊ի համատեղ նախագծի և The Alchemist պրոդյուսերի հետ, որը հայտարարվել է մի քանի տարի առաջ[9]։

2019 թվականի վերջին Հավոկը Big Noyd-ի և DJ L. E. S.-ի հետ միասին ուղևորվել է «Murda Muzik 20th Anniversary Tour» շրջագայության, որը ունի 17 քաղաքներից, Mobb Deep֊ը «Murda Muzik» ալբոմի 20-ամյակի պատվին»[23]։ Այդ քաղաքների թվում են եղել Մոսկվան և Սանկտ Պետերբուրգը (համերգները տեղի են ունեցել, համապատասխանաբար, դեկտեմբերի 8-ին և 10-ին)[24]։

Սկավառակագրություն խմբագրել

Ստուդիական ալբոմներ խմբագրել

  • Juvenile Hell (1993)
  • The Infamous (1995)
  • Hell On Earth (1996)
  • Murda Muzik (1999)
  • Infamy (2001)
  • Amerikaz Nightmare (2004)
  • Blood Money (2006)
  • The Infamous Mobb Deep (2014)

Մինի ալբոմներ խմբագրել

  • Survival of the Fittest 2 (2015)

Միքսթեյքներ խմբագրել

  • Pre-Hell (1996)
  • Black Cocaine (2011)
  • White Cocaine (2011)
  • White Cocaine 2 (2015)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Allmusic biography
  2. 2,0 2,1 Edwards, Paul, 2009, How to Rap: The Art & Science of the Hip-Hop MC, Chicago Review Press, p. 323.
  3. Shapiro, Peter, 2005, The Rough Guide To Hip-Hop, 2nd Edition, Penguin, p. 258-259.
  4. Shapiro, Peter, 2005, The Rough Guide To Hip-Hop, 2nd Edition, Penguin, p. 259.
  5. Allmusic review
  6. «Mobb Deep». Billboard. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 27-ին.
  7. «Paid Dues Festival 2014». www.paidduesfestival.com.
  8. 8,0 8,1 «Prodigy dead: Mobb Deep rapper dies at age 42». The Independent. 2017 թ․ հունիսի 20.
  9. 9,0 9,1 «Havoc (Mobb Deep), Big Noyd и DJ L.E.S.: эксклюзивное интервью для HipHop4Real». hiphop4real. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  10. 10,0 10,1 10,2 Blisteen, Jon. Mobb Deep Rapper Prodigy Dead at 42 Արխիվացված 2018-06-30 Wayback Machine. Rolling Stone. Accessed on March 12, 2018.
  11. 11,0 11,1 11,2 James, Andy. The Story of How Mobb Deep Met Q-Tip Is Amazing. DJBooth.net. Accessed on March 12, 2018.
  12. Unsigned Hype(անգլ.) // The Source : magazine. — 1991. — № 22.
  13. Mobb Deep MTV, Accessed 24 July 2007
  14. Mobb Deep and Jive Records split MTV, Accessed 24 July 2007
  15. Horowitz, Steven J. (2012 թ․ հուլիսի 27). «Havoc Says Mobb Deep Is On An "Indefinite Hiatus," Confirms He Blasted Prodigy On Twitter». HipHop DX. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  16. Burgess, Omar (2013 թ․ հունվարի 10). «Prodigy Says He's Sure There Will Be Another Mobb Deep Album | Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales». HipHop DX. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  17. Horowitz, Steven J. (2013 թ․ փետրվարի 6). «Mobb Deep To Perform At Paid Dues Festival 2013, Embark On 20th Anniversary Tour | Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales». HipHop DX. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  18. Cooper, Roman (2013 թ․ մարտի 23). «Mobb Deep Officially Reunites, Ready To Move On From Past Beefs & Record New Music | Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales». HipHop DX. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  19. Meara, Paul (2013 թ․ մայիսի 12). «Havoc Says That Prodigy Isn't Gay & Speaks On New Mobb Deep Album | Get The Latest Hip Hop News, Rap News & Hip Hop Album Sales». HipHop DX. Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ ապրիլի 30-ին. Վերցված է 2013 թ․ նոյեմբերի 4-ին.
  20. «Mobb Deep rapper Prodigy died from accidental choking the coroner's office confirms». USA TODAY (անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ օգոստոսի 5-ին.
  21. Blistein, Jon (2017 թ․ հունիսի 20). «Mobb Deep Raper Prodigy Dead at 42». Rolling Stone. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 30-ին. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 17-ին.
  22. http://hiphopdx.com, HipHopDX- (2011 թ․ սեպտեմբերի 27). «Mobb Deep Explains Origins Of Dun Language, Working With Q-Tip». HipHopDX. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 27-ին. {{cite web}}: External link in |last= (օգնություն)
  23. «Murda Muzik 20th Anniversary Tour (December, 2019)». imglink.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  24. «Havoc (Mobb Deep), Big Noyd и DJ L.E.S. дадут 2 концерта в России» (ռուսերեն). HipHop4Real. 2019 թ․ նոյեմբերի 6. Վերցված է 2019 թ․ դեկտեմբերի 31-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Mobb Deep» հոդվածին։