B խմբի վիտամիններ

B խմբի վիտամիններ՝ բջջային նյութափոխանակության մեջ մեծ դեր կատարող ջրալույծ վիտամինների խումբ^[1]։

Նախկինում որոշ նյութեր նույնպես դասվում էին B խմբի վիտամինների շարքին, սակայն հետագայում բացահայտվեց, որ դրանք միայն վիտամինանման նյութեր են, քանի որ սինթեզվում են մարդու օրգանիզմում^[2]։

ՑանկԽմբագրել

B խմբի վիտամիններ
Տառային նշանակում	Անվանում	Քիմիական բանաձև	Գործառույթներ	Սննդային աղբյուրներ
B₁	Թիամին		Մասնակցում է ածխաջրերի, ճարպերի և սպիտակուցների էներգիական նյութափոխանակությանը	Հատիկավորների սերմնաթաղանթ, կոպիտ աղվածքով ալյուրից պատրաստված սպիտակ և սև հաց, կանաչ ոլոռ, հնդկաձավարի և վարսակի շիլա^[3]
B₂	Ռիբոֆլավին		Մասնակցում է բոլոր տեսակի նյութափոխանակություններին։ Հատկապես կարևոր դեր ունի տեսողական գործընթացներում, մաշկի և լորձաթաղանթների նորմալ վիճակի և հեմոգլոբինի սինթեզի համար	Մսամթերք, հավի ձու, լյարդ, երիկամ, խմորասնկեր, նուշ, սնկեր, բրոկկոլի, սպիտակագլուխ կաղամբ, հնդկաձավար, հղկված բրինձ, մակարոնեղեն, սպիտակ հաց
B₃, PP	Նիկոտինաթթու		Մասնակցում է էներգիական նյութափոխանակությանը և սպիտակուցների և ճարպերի սինթեզին	Գարեհաց, անանաս, մանգո, բազուկ, հնդկաձավար, լոբի, միս, սնկեր, լյարդ, երիկամ
B₅	Պանտոտենաթթու		Մասնակցում է հակամարմինների սինթեզի գործընթացներին, արագացնում է վերքերի լավացումը	Ոլոռ, խմորասնկեր, կանաչ բանջարեղեն, տխիլ, հնդկաձավար և վարսակաձավար, ծաղկակաղամբ, սխտոր, երիկամ, սիրտ, հավի միս, ձվի դեղնուց, կաթ, ձկնկիթ, նաև սինթեզվում է աղիքներում միկրոֆլորայի կողմից
B₆	Պիրիդօքսին, պիրիդօքսալ, պիրիդօքսամին		Մասնակցում է ածխաջերի փոխանակմանը, հեմոգլոբինի և չհագեցած ճարպաթթուների սինթեզին, կարգավորում է նյարդային համակարգի ակտիվությունը, նպաստում է էրիթրոցիտների ռեգեներացիային և մասնակցում է հակամարմինների սինթեզին	Ծլած հատիկներ, տխիլ և ընկույզ, սպանախ, կարտոֆիլ, գազար, սպիտակագլուխ և ծաղկակաղամբ, լոլիկ, ելակ, բալ, նարինջ և լիմոն, հատիկեղեն և լոբազգիներ, կաթնամթերք և մսամթերք, ձուկ, լյարդ, ձու, նաև սինթեզվում է աղիքներում միկրոֆլորայի կողմից
B₇, H	Բիոտին		Նպաստում է էներգիայով հարուստ նյութերի քայքայմանը և էներգիայի անջատմանը	Լյարդ, երիկամ, խմորասնկեր, լոբազգիներ, ծաղկաղամբ, ընկույզներ,քիչ քանակությամբ՝ լոլիկ, սպանախ, ձու, սնկեր։ Առողջ միկրոֆլորան սինթեզում է օրգանիզմի համար բավարար քանակությամբ բիոտին
B₉, B_C, M	Ֆոլաթթու		Մասնակցում է նուկլեինաթթուների սինթեզին և բջիջների բաժանմանը, էրիթրոցիտների առաջացմանը, պտղի զարգացմանը, հոմոցիստեինի նյութափոխանակությանը, իմունային և արյունատար համակարգի զարգացմանը և անհրաժեշտ է օրգանիզմի աճի համար	Տերևային կանաչ բանջարեղեն, որոշ ցիտրուսներ, լոբազգիներ, կոպիտ աղվածքով ալյուրից հաց, խմորասնկեր, լյարդ, մեղր
B₁₂	Ցիանոկոբալամին		Նպաստում է էրիթրոցիտների ձևավորմանը, նյարդային համակարգի ձևավորմանը և աճին	Պարունակվում է բացառապես կենդանական ծագման մթերքում՝ լյարդ, ձվի դեղնուց, կաթնաթթվային մթերք

Վիտամինանման նյութերԽմբագրել

B խմբի վիտամինանման նյութերի ցանկ
Տառային նշանակում	Անվանում	Գործառույթներ	Սննդային աղբյուրներ
B₄	Ադենին^[4] խոլին կամ կարնիտին^[5]^[6]	Ազդում է սպիտակուցների և ճարպերի փոխանակմանը, վնասազերծում է որոշ վտանգավոր նյութեր,անհրաժեշտ է բջջաթաղանթի սինթեզի համար	Ձվի դեղնուց, լյարդ, երիկամ, պանիր, կաթնաշոռ, լոբազգիներ
B₈	Ինոզիտոլ	Նվազեցնում է լյարդում ճարպի կուտակումը, վերականգնում է նյարդային համակարգը, հակաօքսիդանտ է և հակադեպրեսանտ, կարգավորում է քունը	Սեխ,ելակ, գրեյփֆրուտ, կաղամբ, գազար, կարտոֆիլ, քունջութի ձեթ, սոյա, լոբազգիներ
B₁₀ ,H	Պարաամինոբենզոյական թթու	Ակտիվացնում է աղիքային միկրոֆլորան, մասնակցում է սպիտակուցների յուրացմանը և արյան կարմիր գնդիկների ձևավորմանը, կարգավորում է մաշկի գործառույթները	Լյարդ, երիկամ, կաթնամթերք, ձվի դեղնուց, բրինձ, կարտոֆիլ, գազար, ձուկ

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/vitamins/vitamin-b/
↑ https://bigenc.ru/medicine/text/3466806
↑ Stipanuk, M.H. (2006). Biochemical, physiological, molecular aspects of human nutrition (2nd ed.). St Louis: Saunders Elsevier p.667
↑ Исторически, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1254803/, в настоящее время к витаминам не относится.
↑ Navarra Tova (հունվարի 1, 2004)։ The Encyclopedia of Vitamins, Minerals, and Supplements։ Infobase Publishing։ էջ 155։ ISBN 978-1-4381-2103-1
↑ Roger L. Lundblad, Fiona Macdonald (հուլիսի 30, 2010)։ Handbook of Biochemistry and Molecular Biology (Fourth ed.)։ CRC Press։ էջեր 251–։ ISBN 978-1-4200-0869-2

ՀղումներԽմբագրել

Listing of vitamins Archived 2019-08-07 at the Wayback Machine. // Newsweek, Harvard, June 9, 2009
Лифляндский Владислав Геннадьевич Общая характеристика витаминов и минералов. // Витамины и минералы. От А до Я. — СПб: Нева, 2006. — С. 115−119. — 640 с. — (Семейный медицинский справочник). — 4000 экз. — ISBN 5-7654-4804-6

[1] ttps://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/vitamins/vitamin-b/

[2] ttps://bigenc.ru/medicine/text/3466806

[3] Stipanuk, M.H. (2006). Biochemical, physiological, molecular aspects of human nutrition (2nd ed.). St Louis: Saunders Elsevier p.667

[4] Исторически, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1254803/, в настоящее время к витаминам не относится.

[Navarra2004-5] Navarra Tova (հունվարի 1, 2004)։ The Encyclopedia of Vitamins, Minerals, and Supplements։ Infobase Publishing։ էջ 155։ ISBN 978-1-4381-2103-1

[LundbladMacdonald2010-6] Roger L. Lundblad, Fiona Macdonald (հուլիսի 30, 2010)։ Handbook of Biochemistry and Molecular Biology (Fourth ed.)։ CRC Press։ էջեր 251–։ ISBN 978-1-4200-0869-2

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]