Քրիստոնեության ընդունումը Լեհաստանում
Քրիստոնեության ընդունումը Լեհաստանում (լեհ.՝ chrystianizacja Polski), հայտնի է նաև որպես Լեհաստանի մկրտություն[1] կամ Լեհաստանի քրիստոնեացում, 10-րդ դարի վերջին Լեհաստանում քրիստոնեական ուսմունքի տարածումն ու հետագայում ընդունումը որպես պետական կրոն[2]։ Լեհաստանի քրիստոնեացման գործընթացը սկսվել է 966 թվականին, երբ հին լեհական պետության հիմնադիր և հստակորեն թվագրվող առաջին արքա Միեշկո I-ը մկրտվում է որպես «քրիստոնյա արքա»[3]։ Մկրտության արարողությունը տեղի է ունենում 966 թվականի ապրիլի14-ին՝ արևելյան ուղղափառ եկեղեցիներում նշվող Սուրբ շաբաթ օրը։ Այնուամենայնիվ, քրիստոնեության ընդունման ամսաթիվ նման հստակեցումը բազմաթիվ պատմաբանների միջև վեճի և հակասությունների առարկա է[4]։ Քրիստոնեության ընդունման Միեշկոյի որոշման վրա մեծապես ներազդել է իր կինը՝ Բոհեմիայի արքայադուստր Դոմբրուվկան, ով Չեխիայի քրիստոնեացումից հետո մեջ ջանքեր է գործադրում Լեհաստանում ևս նոր կրոնի և դրա բարոյական արժեքների հաստատման ուղղությամբ[5]։
Քրիստոնեության ընդունումը հեռահար քայլ էր Միեշկոյի կողմից, որի շնորհիվ վերջինս նպատակ ուներ եվրոպական համընդհանուր քրիստոնեական արժեհամակարգերի կրող դառնալով վերածվել դառնալ միջնադարյան Եվրոպայի նշանավոր կենտրոններից մեկը։ Այսպիսով՝ քրիստոնեության ընդունումից հետո Լեհաստանի թագավորությունը սերտ դաշնակցային հարաբերություններ է հաստատում Սաքսոնիայի հետ և ապա որպես անկախ պետություն ճանաչվում պապականության և գերմանական ազգի Սրբազան Հռոմեական կայսրության կողմից[6]։ Որոշ ուսումնասիրողներ պնդում են, որ քրիստոնեության ընդունմամբ Լեհաստանը սկիզբ է դնում իր պետականության պատմությանը։ Ինչպես Արևելյան Եվրոպայի մյուս ազգային պետություններում (Կիևյան Ռուսիա, Բոհեմիայի թագավորություն, Բուլղարիա, Սերբիա), այնպես էլ Լեհաստանում, նոր կրոնը սկզբնական շրջանում տեղ է գտնում արքունի վերնախավի շրջանում և ժամանակի ընթացքում միայն դառնում հասարակական լայն շրջանակների կողմից դավանվող կրոն։
Պատմություն խմբագրել
Արդի պատմագիտության մեջ մեծ տարածում ունեցող «Լեհաաստանի մկրտություն» եզրը վերաբերվում է Լեհաստանի առաջին թագավոր Միեշկո I-ի կողմից քրիստոնեության ընդունմանը։ Վերջինս 966 թվականին օծվում է Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցու ծեսով՝ որպես «լեհերի քրիստոնյա արքա»։ Լեհաստանում քրիստոնեական կրոնի գաղափարների գլխավոր քարոզիչներից էր նաև Միեշկոյի կինը՝ Բոհեմիայի չեխ արքայադուստր Դոմբրուվկան։ Որոշ հետազոտողներ նույնիս հակված են այն համոզմունքին, որ Միեշկոն անձնապես ընդունել է քրիստոնեությունը կնոջ քարոզչության շնորհիվ։
Քրիստոնեության ընդունումից անմիջապես հետո Լեհաստանի խոշորագույն երկու քաղաքներում՝ Գնեզնոյում և Պոզնանում, սկսվում է միսիոներական քարոզչություն՝ քրիստոնեական կրոնը հասարակական լայն շրջանակներին հասանելի դարձնելու համար[7]։ 10-ից 11-րդ դարերում Լեհաստանում ստեղծվում են բազմաթիվ եկեղեցական կազմակերպություններ։ 968 թվականին Լեհաստանի եպիսկոպոսի պաշտոնում առաջին անգամ նշանակվում է Հորդանանը՝ օծվելով Հռոմի պապ Հովհաննես XIII-ի կողմից։ Լեհաստանում քրիստոնեական կրոնի տարածմանը աջակցում էր նաև Բոհեմիայի արքա Բոլեսլավ I-ը։ Քրիստոնեական կրոնը սկզբնական շրջանում լեհերի համար օտար էր և խորթ, քանի որ ինչպես մյուս հեթանոսները, այնպես էլ նրանք, այլ պատկերացումներ ունեին աշխարհաստեղծման և մարդկության ձևավորման գործընթացների մասին։ Այնուամենայնիվ, Միեշկոյի մկրտությունը բավականին ազդեցիկ էր հասարակության համար, թեպետ քրիստոնեական հիմքերի համար անհրաժեշտ էր որոշ դեպքերում կիրառել հարկադրանքի սկզբունքը։ Քրիստոնեության ընդունումից հետո 1030-ականներին հեթանոս խառնիճաղանջ զանգվածի կողմից բարձրացվում են բազմաթիվ ապստամբություններ։
Քրիստոնեության ընդունումը Լեհաստանի համար նաև կարևորագույն քաղաքական որոշում էր, որը հնարավորություն էր ընձեռում մերձենալ եվրոպական առաջադեմ քրիստոնեական պետությունների հետ։ «Լեհաստանի մկրտությունից» հետո այս երկիրը ճանաչվում է պապականության և գերմանական ազգի Սրբազան Հռոմեական կայսրության կողմից՝ ժամանակի ընթացքում ինտեգրվելով ֆեոդալական Եվրոպայի միջավայրին։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Juliusz Bardach, Boguslaw Lesnodorski, and Michal Pietrzak, Historia panstwa i prawa polskiego Warsaw: Paristwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, pp.53–54
- ↑ Norman Davies (2005 թ․ մարտի 30). God's Playground: The origins to 1795. Columbia University Press. էջեր 15–17. ISBN 978-0-231-12817-9. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Norman Davies (2005 թ․ մարտի 30). God's Playground: The origins to 1795. Columbia University Press. էջ 53. ISBN 978-0-231-12817-9. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Norman Davies (2005 թ․ մարտի 30). God's Playground: The origins to 1795. Columbia University Press. էջ 57. ISBN 978-0-231-12817-9. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Jerzy Kłoczowski (2000 թ․ սեպտեմբերի 14). A History of Polish Christianity. Cambridge University Press. էջեր 10–13. ISBN 978-0-521-36429-4. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Leszek Moczulski (2007). Narodziny Międzymorza: ukształtowanie ojczyzn, powstanie państw oraz układy geopolityczne wschodniej części Europy w późnej starożytności i we wczesnym średniowieczu. Bellona. էջ 638. GGKEY:KQL3CPL831C. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 5-ին.
- ↑ Jerzy Lukowski; W. H. Zawadzki (2006 թ․ հուլիսի 6). A Concise History of Poland. Cambridge University Press. էջեր 9–10. ISBN 978-0-521-85332-3. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 5-ին.