Քեփել Արչիբալդ Քեմերոն Քրեսվել
Քեփել Արչիբալդ Քեմերոն Քրեսվել, CBE FBA FSA (անգլ.՝ Keppel Archibald Cameron Creswell, սեպտեմբերի 13, 1879[1][2][3][…], Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն - ապրիլի 8, 1974[1][2][3][…], Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն), անգլիացի ճարտարապետական պատմաբան, որը գրել է Եգիպտոսի իսլամական ճարտարապետության վերաբերյալ որոշ կարևոր գործեր:
Քեփել Արչիբալդ Քեմերոն Քրեսվել անգլ.՝ K. A. C. Creswell | |
|---|---|
| Ծնվել է | սեպտեմբերի 13, 1879[1][2][3][…] Լոնդոն, Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի միացյալ թագավորություն |
| Մահացել է | ապրիլի 8, 1974[1][2][3][…] (94 տարեկան) Լոնդոն, Միացյալ Թագավորություն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Միացյալ Թագավորություն |
| Մասնագիտություն | արվեստագետ, ճարտարապետ և լուսանկարիչ |
| Հաստատություն(ներ) | Կահիրեի համալսարան և Կահիրեի ամերիկյան համալսարան |
| Գործունեության ոլորտ | արվեստագիտություն |
| Անդամակցություն | Բրիտանական ակադեմիա և Լոնդոնի հնահավաքների ընկերություն |
| Ալմա մատեր | Վեսմինստերի դպրոց |
| Տիրապետում է լեզուներին | անգլերեն[1] |
| Պարգևներ | |
 K. A. C. Creswell Վիքիպահեստում | |
Վաղ կյանք
խմբագրելՔրեսվելը ծնվել է 1879 թվականի սեպտեմբերի 13-ին Լոնդոնում։ Նա կրթություն է ստացել Վեսթմինսթերի դպրոցում, նախքան 1896 թվականին Ֆինսբերի Սիթիում և Գիլդսի տեխնիկական քոլեջում էլեկտրատեխնիկա ուսանելը: Այդ ընթացքում նա զարգացրել է գծանկարչության իր զգալի հմտությունները: Նա աշխատել է Siemens Brothers-ում, իսկ 1914 թվականից՝ Լոնդոնի Deutsche Bank-ում։
Կրեսվելը մանկուց հետաքրքրված էր արևելյան շենքերով և վայրերով։ 1910 թվականին նա այնքան էր տարվել իսլամական ճարտարապետությամբ, որ նա սկսեց հավաքել գրադարան, որն ի վերջո պետք է դառնար իր տեսակի մեջ ամենաընդգրկուն մասնավոր հավաքածուներից մեկը: Իր ինժեներական աշխատանքին զուգահեռ, նա ժամանակ էր հատկացնում արևելյան ճարտարապետության ուսումնասիրությանը: 1913 թվականին նա հոդված է հրապարակել The Burlington Magazine-ում, իսկ կարճ ժամանակ անց Թագավորական ասիական ընկերությանը տվել է մի հոդված, որը մեծ ընդունելության է արժանացել։ Երկուսն էլ վերաբերում էին պարսկական ճարտարապետության գմբեթներին։
Նրա հետաքրքրությունը իսլամական ճարտարապետության նկատմամբ դրդեց նրան ավելի բավարար աշխատանք փնտրել, և 1914 թվականի մայիսին նա դիմեց, անհաջող, միանալ Հնդկաստանի հնագիտական ծառայությանը: Առաջին համաշխարհային պատերազմը բռնկվեց նույն տարվա օգոստոսին, և 1916 թվականի ապրիլին նա փորձաշրջանով ընտրվեց թագավորական թռչող կորպուսում սարքավորումների սպայի օգնական նշանակվելու համար։ Որոշ ժամանակ անց նրան ուղարկեցին Եգիպտոս։ Նա բարձրացավ աստիճանների միջով և մինչև 1919 թվականի հուլիսին նշանակվեց (որպես բանակի կապիտան) որպես Պաղեստինում և Սիրիայում գեներալ Ալենբիի օկուպացված թշնամու տարածքի վարչակազմի հուշարձանների տեսուչ: Նա շատ է ճամփորդել՝ կատարելով չափված գծագրեր և նշումներ, ինչպես նաև լուսանկարչական կերպով արձանագրելով հուշարձանները՝ արտադրելով մոտ հազար լուսանկար[1]: Նա նշանակվել է Բրիտանական կայսրության շքանշանի անդամ 1919 թվականի ամանորյա շքանշաններով[4]։
Վաղ մահմեդական ճարտարապետություն (EMA) և Եգիպտոսի մահմեդական ճարտարապետություն (MAE)
խմբագրել1920 թվականի մայիսին Քրեսվելը մշակեց Եգիպտոսի մահմեդական ճարտարապետության պատմության առաջարկը: Նա նախատեսում էր, որ սա լիներ թեմայի սպառիչ ուսումնասիրություն: Ինչպես նաև առանձին հուշարձանների մանրամասն նկարագրությունները՝ ամրացված հատակագծերով, գծագրերով և լուսանկարներով, պետք է լինեին նաև որոշ առանձնահատկությունների զարգացման գլուխներ, ինչպիսիք են մինարեթները, գմբեթները և մեդրեսեները: Նա առաջարկը ներկայացրեց Եգիպտոսի թագավոր Ֆուադ I-ին, ով գիտակցում էր նման աշխատանքի կարևորությունը և եռանդուն հովանավոր էր։ Կրեսվելին երեք տարով տրամադրվել է 800 եգիպտական ֆունտ՝ աշխատանքը ֆինանսավորելու համար։ Կրեսվելը շտապ վերադարձավ Անգլիա՝ զորացրվելու և վերադարձավ Կահիրե 1920 թվականի հոկտեմբերի 13-ին։
Աշխատանքն ապացուցվեց, որ նույնիսկ ավելի մոնումենտալ է, քան ակնկալում էր Քրեսվելը: Հնագիտական պեղումները զգալիորեն ավելացրել են հայտնի հուշարձանների թիվը, և ոչ մի նախագծող նրան հասանելի չի եղել։ Նա ամբողջ գործը ստանձնեց առանց օգնության։ Մինչև 1969 թվականը լույս է տեսել հինգ հատոր, ընդհանուր 1769 էջ, վեցերորդ հատորը պատրաստման փուլում էր, բայց չհրատարակվեց նրա մահից հետո՝ 1974 թվականին: Այս հսկայական աշխատությունը բաժանվեց երկու մասի. Հատոր I երկրորդ հրատարակությունը 1969 թվականին) և Եգիպտոսի մահմեդական ճարտարապետությունը (հատոր I հրատարակվել է 1952 թվականին, հատոր II հրատարակվել է 1959 թվականին)։
Այլ աշխատանքներ
խմբագրելԿրեսվելն առաջին անգամ սկսեց աշխատել Իսլամի ճարտարապետության, արվեստների և արհեստների մատենագրության վրա 1912 թ. այն վերջնականապես լույս տեսավ 1961 թվականին: Սա միավորեց բոլոր գրքերը, հոդվածները և պարբերական հատորները, որոնք վերաբերում էին այս շատ լայն ոլորտին, և ներառում էր մոտ 12,300 գրքերի և գրեթե նույնքան պարբերական հատորների ցուցակը: Հավելվածը հայտնվեց 1973 թ.
Այս հսկայական ձեռնարկումներից բացի, Կրեսվելը պատրաստեց ևս վաթսուն տարօրինակ հոդվածներ և այլ գրություններ:
Ուսուցչական և այլ զբաղեցրած պաշտոններ, պարգևատրվել է պարգևներով
խմբագրել1931 թվականին Քրեսվելը նշանակվել է Կահիրեի Ֆուադ համալսարանի (այժմ՝ Կահիրեի համալսարան) դասախոս և երեք տարվա ընթացքում նշանակվել իսլամական արվեստի և ճարտարապետության պրոֆեսոր։ Այս պաշտոնը նա զբաղեցրել է մինչև 1951 թվականը: 1956 թվականին նշանակվել է Կահիրեի Ամերիկյան համալսարանի իսլամական արվեստի և ճարտարապետության վաստակավոր պրոֆեսոր:
1939 թվականին դարձել է Արաբական հուշարձանների պահպանության բարձրագույն խորհրդի անդամ՝ զբաղեցնելով այդ պաշտոնը 12 տարի։ Նա ակտիվորեն ներգրավված էր միջնադարյան Կահիրեի տասներկուերորդ դարի պարսպի և դարպասների ձայնագրման և պահպանման գործում: 1949-1967 թվականներին եղել է Երուսաղեմի Պաղեստինի հնագիտական թանգարանի հոգաբարձու։
Քրեսվելն ընտրվել է Բրիտանական ակադեմիայի անդամ 1947 թվականին, դարձել C.B.E. 1955 թվականին և ասպետի կոչում ստացավ 1970 թվականին՝ իննսուն տարեկան հասակում։
Լրացուցիչ տեղեկություն
խմբագրել1956 թվականին Սուեզի ճգնաժամն ապահովեց բրիտանացիների ոչ ժողովրդականությունը Եգիպտոսում։ Կառավարությունը Քրեսվելին խորհուրդ է տվել լքել երկիրը։ Իմանալով, որ իր գրադարանը չի կարող արտահանվել, Քրեսվելը որոշեց մնալ: Կահիրեի Ամերիկյան համալսարանն առաջարկեց գրքերը պահել նրա անունից, և Քրեսվելն ընդունեց, թեև չափազանց խիստ լարերով. ուսանողներին, օրինակ, թույլ չտվեցին դիպչել գրքերին:
1959 թվականին Մեծ Բրիտանիայի և Իռլանդիայի թագավորական ասիական ընկերության կողմից պարգևատրվել է եռամյա ոսկե մեդալով։[5]
1973 թվականի հունիսին, առողջական վիճակի վատթարացման պատճառով, Կրեսվելը վերադարձավ Անգլիա: Նա մահացել է 1974 թվականի ապրիլի 8-ին և թաղված է Արևմտյան Լոնդոնի Ակտոն գերեզմանատանը 53 BM գերեզմանում:[6]
Քրեսվելն իր 3000-ից ավել հատորներից բաղկացած գրադարանը կտակել է Կահիրեի Ամերիկյան համալսարանին, ինչպես նաև իր մոտ 11000 լուսանկարչական տպագրության հավաքածուն: Օքսֆորդի Էշմոլին թանգարանը ստացել է լուսանկարչական նեգատիվները: Ավելի քան 2700 տպագրություն ուղարկվել է արվեստի պատմաբան Բեռնարդ Բերենսոնին՝ Քրեսվելի ընկերոջը։[7]
Առաջարկություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Luminous-Lint — 2005.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Grabar O. Creswell, K(eppel) A(rchibald) C(ameron) // Grove Art Online / J. Turner — [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2017. — doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T020244
- ↑ Կաղապար:London Gazette
- ↑ «1959 – Sir Archibald Creswell - Royal Asiatic Society Triennial Gold Medal - Archives Hub».
- ↑ «Acton Cemetery». Ealing Borough Council. Վերցված է 24 January 2023-ին.
- ↑ «Catalog». harvard.edu. (չաշխատող հղում)
Աղբյուրներ
խմբագրել- Stefano Anastasio, 2023, Mesopotamia, Syria and Transjordan in the Archibald Creswell Photograph Collection of the Biblioteca Berenson, Archaeopress
- C. L. Geddes et al., 1965, Studies in Islamic Art and Architecture in Honour of Professor K. A. C. Creswell Cairo
- Grabar, O. (ed), 1991, K. A. C. Creswell and His Legacy Muqarnas, an Annual on Islamic Art and Architecture Vol 8 Leiden: E J Brill
- Hamilton, R. W., 1974, 'Keppel Archibald Cameron Creswell 1879–1974'(չաշխատող հղում) Proceedings of the British Academy, Volume LX, 459–476
- Karnouk, Gloria, 1991, 'The Creswell Library: A Legacy' Muqarnas, an Annual on Islamic Art and Architecture Vol. 8, 117–124
Հոդվածներ
խմբագրել- Creswell, K.A.C. (1916). «A brief Chronology of the Muhammadan monuments of Egypt to A. D. 1517 [avec 18 planches]». BIFAO. 16: 39–164.
- Creswell, K.A.C. (1921). «The origin of the Cruciform plan of Cairene Madrasas [avec 12 planches]». BIFAO. 21: 1–54.
- Creswell, K.A.C. (1921). «The Origin of the Cruciform Plan of Cairene Madrasas». BIFAO. XXI: 1–54.
- Creswell, K.A.C. (1923). «Archæological researches at the Citadel of Cairo [avec 30 planches]». BIFAO. 23: 89–167.
- Creswell, K.A.C. (1924). «A Provisional Bibliography of the Moslem Architecture of Syria and Palestine». Jerusalem 1920-1922. London: 70-94.
- Creswell, K.A.C. (1926). «The Evolution of the Minaret, with Special Reference to Egypt». Burlington Magazine. XLVIII: 134–40, 252–8 and 290–98.
- Creswell, K.A.C. (1926). «The works of Sultan Bibars al-Bunduqdârî in Egypt [avec 31 planches]». BIFAO. 26: 129–193.
- Creswell, K.A.C. (1932). Translated by Mme R. L. Devonshire. «La mosquée de 'Amru [avec 12 planches]». BIFAO. 32: 121–166.
Արտաքին կապեր
խմբագրել- Bibliography of Creswell's works
- Creswell photographic negative archive, digitised, at the Ashmolean Museum, Oxford
- Creswell photographic print archive and library at The American University, Cairo
- Very informative website about a 2004 exhibition of Creswell's photographs
- Some of Creswell's photographs and architectural drawings
- Photographs collected and taken by Creswell
- The Creswell photos at the Berenson Library
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Քեփել Արչիբալդ Քեմերոն Քրեսվել» հոդվածին։ |