Տարտուս (Սիրիա)
Տարտուս[1] (արաբ. طرطوس), Սիրիայի երկրորդ մեծ նավահանգստային քաղաքն է Լաթակիայից հետո, որը Թարթուս նահանգի վարչական կենտրոնն է։
| Բնակավայր | ||
|---|---|---|
| Տարտուս | ||
 | ||
| Երկիր |  Սիրիա | |
| ԲԾՄ | 0 մետր | |
| Պաշտոնական լեզու | արաբերեն | |
| Բնակչություն | 89 457 մարդ (2020) | |
| Հեռախոսային կոդ | 43 | |
| Պաշտոնական կայք | tartous.gov.sy | |
| ||
Լատիներենում քաղաքը կոչվում էր Անտառադուս (Antaradus), խաչակիրները այն անվանում էին Անտարտուս (Antartus) կամ Տորթոսա (Tortosa):
Աշխարհագրություն խմբագրել
Տարտուսը տեղակայված է Դամասկոսից 220 կմ հյուսիս-արևմուտք և Լաթակիա քաղաքից հարավ։ Գտնվում է Լիբանանի սահմանից 25 կմ հեռավորության վրա։ Տարտուսի նավահանգստում տեղակայված էր սովետական, իսկ ներկայումս գտնվում է Սիրիայի ռուսական ռազմածովային բազան։
Կլիման խմբագրել
Կլիման Տարտուսում մերձարևադարձային, միջերկրածովային է։ Օդի ջերմաստիճանը ամռանը 30-35 °C է, ձմռանը ջերմաստիճանը կարող է իջնել մինչև 5-10 °C, իսկ երբեմն էլ` զրոյի։ Տեղումների միջին տարեկան քանակը 1000 մմ է։
Պատմությունը խմբագրել
Փյունիկացիների ժամանակներից ի վեր Տարտուսում պահպանվել են շատ քիչ ավերակներ. այդ ժամանակ առավել խոշոր և կարևոր է եղել Միջերկրական ծովում Սիրիային պատկանող միակ կղզում՝ Արվադում հարևան բնակավայրը։ Քաղաքը գտնվում էր Կոստանդիանոս Ա Մեծի պատվի տակ այն բանի համար, որ Տարտուսի ժողովուրդը երկրպագում էր Կույս Մարիամին։ Համարվում է, որ նրա պատվին առաջին մատուռը կառուցվել է 3-րդ դարում Տարտուսում։ Երկու հազարամյակ անց երկրաշարժը ոչնչացրեց մատուռը, բայց խորանը հրաշքով փրկվեց։ 1123 թվականին խաչակիրների այս իրադարձության պատվին կառուցվեց Տարտուսի Տիրամոր եկեղեցին։ Հենց այս եկեղեցիներում է պահպանվում այն հնագույն խորանը, որը ողջ աշխարհից ուխտավորներ են գալիս այն տեսնելու։ Մուսուլմանների՝ քաղաքը գրավելուց հետո եկեղեցին օգտագործվում էր որպես մզկիթ, իսկ Օսմանյան շրջանում` որպես զորանոց։ Ֆրանսիական տիրապետության տակ կառույցը վերականգնվեց և այժմ այնտեղ թանգարան է։
Ժամանակին Տարտուսը գտնվում էր տամպլիերների տիրապետության տակ, որոնք բարելավեցին պաշտպանական կառույցները քաղաքում և Արվադ կղզում։ 1188 թվականին Սալադինը նվաճեց քաղաքի ծայրամասերը տամպլիերներից, և իրենք՝ տամպլիերները փակվեցին քաղաքում։ Այնուամենայնիվ, Տարտուսը մնաց տամպլիերների տիրապետության տակ մինչև 1291 թվականը, երբ նրանք փախան Արվադ, որտեղ մնացին 10 տարի։ Խաչակիրների ամրոցներից մեկը՝ Մարկաբը, գտնվում է հարևան Բանիաս մերձափնյա քաղաքի մերձակայքում և մինչ այսօր գտնվում է շատ լավ վիճակում։
Տարտուսի պատմական կենտրոնը բաղկացած է ավելի ժամանակակից շինություններից, որոնք կառուցվել են խաչակիրների ամրոցի պատերի և ներսի պատերի վրա, որից բերդախրամը դեռևս առանձնացնում է հին քաղաքը նորից։ Ամրոցի ներսում պահպանվել են մի քանի պատմական հուշարձաններ։
ՌԴ ռազմածովային նավատորմի նյութական-տեխնիկական ապահովության ռուսական կայան խմբագրել
Տարտուսում գտվնում է նախկին ԽՍՀՄ-ի սահմաններից դուրս գտնվող միակ ՌԴ ռազմածովային նավատորմի նյութական-տեխնիկական ապահովության ռուսական կայանը][2], որտեղ կարող են սպասարկվել Միջերկյան ծովում ռուսական մարտական նավերը։ Ռազմական բազան գոյություն ունի 1971 թվականից։ Տարտուսում բազան ստեղծվել է Միջերկական ծովում նավատորմի գործողությունների համար. նավերի վերանորոգում, վառելանյութի լիցքավորում և ծախսի նյութերով։ Նյութական-տեխնիկական ապահովության կայանը Տարտուսում բաղկացած է ПМ‑61М լողացող նավակառանից, պահոցից, զորանոցից և բազմազան տնտեսական օբյեկներից։ Օբյեկը սպասարկում է 50 ռուս ռազմական նավաստու[3]։ 2015 թվականի սեպտեմբերին օբյեկտը սպասարկում է մոտավորապես 1700 մասնագետներ և նավաստիներ[4]։ 2016 թվականի հոկտեմբերին Ռուսաստանի Պաշտպանության նախարարության կողմից որոշում կայացրեց ստեղծել սիրիական Տարտուսում մշտական ռազմածովային բազա։ Համապատասխան փաստաթղթերը պատրաստվել են 2016 թվականի հոկտեմբերին[5]։ 2017 թվականի դեկտեմբերի 29-ին Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը ստորագրեց «Ռուսաստանի Դաշնության և Սիրիայի Արաբական հանրապետության միջև կնքված համաձայնագիրը վավերացնելու մասին» համաձայնագիրը վավերացնելու մասին՝ Տարտուսի նավահանգստի տարածքում Ռուսաստանի նավատորմի համար լոգիստիկ կենտրոնի տարածքի ընդլայնման և տարածքային ծովում ռուսական ռազմանավերի կոչերը, Ներքին ջրեր և Սիրիայի Արաբական Հանրապետության նավահանգիստներ»[6]։
2018 թվականի դեկտեմբերի 13-14-ը տեղի է ունեցել միջկառավարական հանձնաժողովի հերթական նիստը՝ ռազմական և ռազմատեխնիկական ոլորտում Ռուսաստանի և Սիրիայի համագործակցության շրջանակներում։ Հանդիպման ընթացքում երկու երկրների միջև արդյունաբերական և առևտրային համագործակցության մասին համաձայնագրի ճանապարհային քարտեզում ներառվել են 30 նախագիծ։ Դրանց թվում է Տարտուսում օդանավակայանի կառուցումը[7]։ 2019 թվականի ապրիլին փոխվարչապետ Յուրի Բորիսովը հայտարարեց, որ Տարտուսի ծովային նավահանգիստը Ռուսաստանը վարձակալությամբ վարձակալելու է 49 տարով՝ տրանսպորտի և տնտեսական օգտագործման համար[8]։
Արդյունաբերությունը խմբագրել
Տարտուսում կա ցեմենտի գործարան, որի արտադրական հզորությունը կազմում է 6,5 հազար տոննա ցեմենտ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Агеенко Ф. Л., Зарва М. В. // Словарь ударений русского языка, Москва, 2000, с. 745b
- ↑ Военные базы РФ за границей. Справки
- ↑ ВМФ России опроверг информацию о модернизации морской базы в Сирии
- ↑ Разговор по прямому поводу
- ↑ РФ разместит постоянную военно-морскую базу в сирийском Тартусе
- ↑ Подписан закон о ратификации соглашения между Россией и Сирией о расширении территории пункта материально-технического обеспечения ВМФ России в районе порта Тарту / kremlin.ru, 29.12.2017
- ↑ В Сирии заявили о планах России построить аэропорт в Тартусе // РБК.
- ↑ Борисов: Россия арендует порт Тартус в Сирии на 49 лет / RT, 20 апреля 2019
Գրականություն խմբագրել
- Густерин П. В. Города Арабского Востока. — М.: Восток—Запад, 2007. — 352 с. — (Энциклопедический справочник). — 2000 экз. — ISBN 978-5-478-00729-4
| Այս հոդվածը կատեգորիայի կարիք ունի։ Դուք կարող եք օգնել նախագծին՝ կատեգորիա գտնել կամ ստեղծել ու ավելացնել հոդվածին։ |