Վիլհելմ I Օրանացի

	Վիլհելմ I Օրանացի
Մասնագիտություն՝	քաղաքական գործիչ և զինծառայող
Դավանանք	Կալվինականություն
Ծննդյան օր	ապրիլի 24, 1533
Ծննդավայր	Դիլենբուրգ, Իսպանական Նիդերլանդներ, Իսպանական կայսրություն
Վախճանի օր	հուլիսի 10, 1584 (51 տարեկանում)
Վախճանի վայր	Դելֆտ, Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն
Գերեզման	Նիևե կերկ
Թաղված	Նիևե կերկ
Դինաստիա	Օրանժ-Նասաուների հարստություն
Քաղաքացիություն	Նիդերլանդների Թագավորություն
Հայր	William I, Count of Nassau-Dillenburg?
Մայր	Juliana of Stolberg?
Ամուսին	Anna van Egmont?, Anna of Saxony?, Charlotte of Bourbon? և Louise de Coligny?
Զավակներ	Philip William, Prince of Orange?, Countess Maria of Nassau?, Countess Anna of Nassau?, Maurice of Nassau?, Countess Emilia of Nassau?, Countess Louise Juliana of Nassau?, Countess Elisabeth of Nassau?, Countess Catharina Belgica of Nassau?, Countess Charlotte Flandrina of Nassau?, Countess Charlotte Brabantina of Nassau?, Countess Emilia Antwerpiana of Nassau?, Frederick Henry?, Justinus van Nassau?, Q17428891? և Emilia Gräfin von Nassau-Dillenburg?
Պարգևներ	Ոսկե գեղմի շքանշանի ասպետ
William the Silent

Վիլհելմ I Օրանացի, կամ Վիլհելմ Լռակյաց (հոլ. Willem van Oranje, Willem de Zwijger, ապրիլի 24, 1533, Դիլենբուրգ, Իսպանական Նիդերլանդներ, Իսպանական կայսրություն^[1] - հուլիսի 10, 1584(1584-07-10)^[2]^[3]^[4]^[5]^[6]^[7]^[8], Դելֆտ, Միացյալ պրովինցիաների հանրապետություն^[1]), Օրանի թագաժառանգ, նասաուի կոմս, Նիդերլանդական բուրժուական հեղափոխության 16-րդ դարի գործիչ^[9]։

ԿենսագրությունԽմբագրել

Վիլհելմ I Օրանացին ծնվել է 1533 թվականի ապրիլի 24-ին գերմանական Նասաու կոմսության Դիլենբուրգ քաղաքում։ Ընդարձակ տիրույթներ ուներ Նիդերլանդներում և Ֆրանսիայում (Օրանժի իշխանություն)։ 1560-ական թվականներին գլխավորել է նիդերլանդական ազնվականության հակաիսպանական ընդդիմությունը։ Իսպանական բանակի՝ Նիդերլանդներ մտնելուց հետո փախել է Գերմանիա և գերմանական բողոքական իշխանների և ֆրանսիական հուգենոտների օգնությամբ քանիցս ներխուժել (1568, 1572) Նիդերլանդներ։ Երկրի հյուսիսում ժողովրդական ապստամբության հաջողությունները դրդել են Վիլհելմ I Օրանացուն անցնել հեղափոխության կողմը։ ։ Հոլանդական խոշոր առևտրային բուրժուազիայի աջակցությամբ 1572 թվականին Վիլհելմը փաստորեն դառնում է հյուսիսային նահանգների կառավարիչ։ Ձգտելով ամրապնդել իր իշխանությունը՝ նա նպաստել է Իսպանիայի դեմ պայքարող ազգային ուժերի ամրապնդմանը։ Երկրի հարավում ապստամբության հաղթանակից հետո (1576) Հոլանդիայից տեղափոխվել է Բրյուսել և 1577 թվականին դարձել Բրաբանտի ռուվարդ (բարձրագույն վարչական պաշտոն)։ Սպանվել է 1584 թվականի հուլիսի 10-ին իսպանական գործակալ Բալտասար Ժերարի ձեռքով։

ԳրականությունԽմբագրել

Rachfahl F., Wilhelm von Oranien…, Bd 1-3, Halle - Haag, 1906-24;
Blok P. J., Willem de Eerste Prins van Oranje, dl 1-2, Arnst., 1919-20;
Schelven A. A., Willem von Oranje, Haarlem, 1933.

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Вильгельм I Оранский // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118738062 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Willem I van Oranje-Nassau — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1868372"></a>
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 Real Academia de la Historia Diccionario biográfico español — Real Academia de la Historia, 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q41705771"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2720582"></a>
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Find A Grave — 1995. — ed. size: 165000000
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 Lundy D. R. The Peerage — ed. size: 717826
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q75381528"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>
↑ ^8,0 ^8,1 ^8,2 Brockhaus Enzyklopädie
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ Հայկական Սովետական Հանրագիտարան

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q3331189_citetype_Q17537576"_data-entity-id="Q17378135">Вильгельм_I_Оранский_//_[[:d:Q17378135|Большая_советская_энциклопедия]]:_[в_30_т.]<span_class="wef_low_priority_links">_/_под_ред._[[:Ալեքսանդր_Պրոխորով|А.&nbsp;М.&nbsp;Прохоров]]_—_3-е_изд._—_<span_title="Москва"_style="border-bottom:_1px_dotted;_cursor:_help;_white-space:_nowrap">М.</span>:_[[:Սովետսկայա_էնցիկլոպեդիա_(հրատարակչություն)|Советская_энциклопедия]],_1969.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a></div>-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 Вильгельм I Оранский // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q36524_citetype_Q17152639_citetype_Q1172284_citetype_Q340169"_data-entity-id="Q36578"><i_class="wef_low_priority_links">[[:Գերմանիայի_ազգային_գրադարան|German_National_Library]],_[[:Բեռլինի_պետական_գրադարան|Berlin_State_Library]],_[[:en:Bavarian_State_Library|Bavarian_State_Library]]_et_al.</i>_[http://d-nb.info/gnd/118738062/_Record_#118738062]_//_Gemeinsame_Normdatei<span_class="wef_low_priority_links">_—_2012—2016.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a></div>-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 German National Library, Berlin State Library, Bavarian State Library et al. Record #118738062 // Gemeinsame Normdatei — 2012—2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q43229_citetype_Q36570165"_data-entity-id="Q1868372">[http://www.biografischportaal.nl/persoon/50223056_Willem_I_van_Oranje-Nassau]<span_class="wef_low_priority_links">_—_2009.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1868372"></a></div>-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Willem I van Oranje-Nassau — 2009.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1868372"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q8513_citetype_Q35127_citetype_Q36524_citetype_Q194166"_data-entity-id="Q29861311">SNAC<span_class="wef_low_priority_links">_—_2010.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a></div>-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 SNAC — 2010.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q29861311"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7725634"_data-entity-id="Q41705771"><i_class="wef_low_priority_links">[[:es:Real_Academia_de_la_Historia|Real_Academia_de_la_Historia]]</i>_[[:es:Diccionario_biográfico_español|Diccionario_biográfico_español]]<span_class="wef_low_priority_links">_—_[[:es:Real_Academia_de_la_Historia|Real_Academia_de_la_Historia]],_2011.</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q41705771"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2720582"></a></div>-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 Real Academia de la Historia Diccionario biográfico español — Real Academia de la Historia, 2011.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q41705771"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q2720582"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q7094076_citetype_Q5535082_citetype_Q33270056_citetype_Q43229"_data-entity-id="Q63056">[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=10288_Find_A_Grave]<span_class="wef_low_priority_links">_—_1995._—_ed._size:_165000000</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a></div>-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Find A Grave — 1995. — ed. size: 165000000
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q35127_citetype_Q33270056"_data-entity-id="Q21401824"><i_class="wef_low_priority_links">[[:d:Q75381528|Lundy&nbsp;D.&nbsp;R.]]</i>_The_Peerage<span_class="wef_low_priority_links">_—_ed._size:_717826</span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q75381528"></a><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a></div>-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 ^7,3 Lundy D. R. The Peerage — ed. size: 717826
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q75381528"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q21401824"></a>

[<span_class="wikidata_cite_citetype_Q5292"_data-entity-id="Q237227">[https://brockhaus.de/ecs/julex/article/wilhelm-wilhelm-i_Brockhaus_Enzyklopädie]<span_class="wef_low_priority_links"></span></span><div_style="display:none"><a_href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a></div>-8] 8,0 ^8,1 ^8,2 Brockhaus Enzyklopädie
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[9] Հայկական Սովետական Հանրագիտարան

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]