Կալվինականություն

Կալվինականություն, բողոքականության ուղղություն։ Առաջացել է 16-րդ դարում՝ Ռեֆորմացիայի շրջանում, Ժնևում։ Հիմնադիրն է Ժան Կալվինը։ Հիմնականում տարածված է ԱՄՆ-ում, Մեծ Բրիտանիայում, Նիդեռլանդներում, Շվեյցարիայում։ Կալվինականությունը ելնում է նախասահմանության մասին Կալվինի ուսմունքից, ըստ որի Աստված մարդկանց մի մասին նախասահմանել է փրկություն և դրախտ, իսկ մեծամասնությանը դատապարտել կործանման ու դժոխքի։ Մարդիկ չեն կարող իմանալ, թե որ խմբին են պատկանում, այդ որոշվում է գործունեության հաջողությամբ։ Այս ուսմունքը կապիտալի նախակուտակման շրջանի կրոնափիլիսոփայությունն է և համապատասխանում էր այն ժամանակվա բուրժուազիայի ամենահամարձակ մասի պահանջներին, որովհետև առևտրի ու կոնկուրենցիայի աշխարհում հաջողությունը կամ սնանկությունը կախված են ոչ թե առանձին անձանց գործունեությունից կամ հմտությունից, այլ նրանցից անկախ հանգամանքներից։
Կալվինականությունը հետևողականորեն է իրականացրել բողոքականության սկզբունքները։ Եկեղեցում բացակայում են զոհասեղանը, մոմերը, երգեհոնը։ Հոգևորականները հատուկ զգեստ չունեն, իսկ նրանց պարտականությունը հասկանալի լեզվով աղոթելը, Աստվածաշնչի ընթերցումը և սաղմոսերգությունն է։ Քրիստոնեական խորհրդածեսերից ընդունում է միայն մկրտությունն ու հաղորդությունը։ Եկեղեցին կառուցվածքով հանրապետական բնույթի է։ Կալվինական եկեղեցու կազմակերպությանը բնորոշ է խստագույն կարգապահությունը և շարքային անդամների անառարկելի ենթարկվածությունը համայնքի ղեկավարությանը։ Մեծ իրավունքներ ունի կրոնական համայնքը։ Կալվինականությունը 16-19-րդ դարերում հիմնականում տարածվեց Շվեյցարիայում, մասամբ Ֆրանսիայում, Շոտլանդիայում և Անգլիայում, որտեղ կալվինականները հանդես եկան երկու հիմնական ուղղություններով պուրիտանիզմ և պրեսբիտերներ։ Բայց 20-րդ դարում կալվինականության կենտրոնը տեղափոխվեց Ամերիկա։ Ներկայումս կալվինականների թիվը կազմում է մոտ 57 մլն. և հանդես է գալիս որպես 126 ավտոկեֆալ եկեղեցիների ամբողջություն։

Գրականություն

• «5-րդ հատոր». Հայկական սովետական հանրագիտարան. 1979 թ.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 184)։