Վեգաֆոբիա

հակակրանք կամ խորշում վեգաններից կամ բուսակերներից

Վեգաֆոբիա կամ վեգեֆոբիա, խորշում է կամ հակակրանք բուսակերների և վեգանների նկատմամբ[1][2]։ Տերմինն առաջին անգամ հայտնվել է 2010-ականներին՝ համընկնում է 2010-ականների վերջին վեգանիզմի աճի հետ[3][4]։ Մի քանի հետազոտություններ հայտնաբերել են վեգաֆոբ զգացմունքների հաճախակիություն ընդհանուր բնակչության շրջանում[5][6][7]։

Կա նաև դրական վերաբերմունք բուսակերների և վեգանների նկատմամբ։ Իրենց սննդակարգի պատճառով մարդիկ նրանց ընկալում են որպես ավելի առաքինի, ավելի սկզբունքային[8]։

Տերմինաբանություն խմբագրել

2011թվականին Veggie Pride միջոցառման[Ն 1] ժամանակ երեք ֆրանսիացի ակտիվիստներ օգտագործել են վեգեֆոբիա (végéphobie) տերմինը` նկատի ունենալով բուսակերների նկատմամբ խտրականությունը[9]։

Բրիտանացի սոցիոլոգներ Մեթյու Քոուլը և Քարեն Մորգանը 2011 թվականի ուսումնասիրության մեջ օգտագործել են վեգաֆոբիա տերմինը և ածանցյալ վեգաֆոբիկ ածականը, ինչը նշանակում է նախապաշարմունք հատուկ վեգանների նկատմամբ[1][10]։ Ավելի ուշ հեղինակներն այս իմաստով օգտագործեցին վեգանֆոբիա (վեգան-) տերմինը[11][12]։

Հետագա ուսումնասիրությունները սահմանեցին վեգաֆոբիան որպես երկակի հակակրանք վեգանների և բուսակերների հետ միասին[13][14][15]։ Վեգաֆոբիայի 2019 թվականի ուսումնասիրությունն այս իմաստով ավելացրել է վեգաֆոբ տերմինը վեգաֆոբիա ունեցող անձի համար[7]։ Նախկինում շվեյցարացի-լեհ դերասան և պրոդյուսեր Յոլա Կորան նույնպես օգտագործել էր երկակի ատելության հայեցակարգը, բայց այն անվանել էր վեգեֆոբիա (է-ով)՝ 2013 թվականին «Վեգեֆոբիա, ի՞նչ է դա» խորագրով կոնֆերանսի ելույթում[16]։

Ընդհանուր բնակչության վերաբերմունք խմբագրել

«Լրատվամիջոցներում, փոփ մշակույթում և նույնիսկ առաջադեմ, լուսավոր բարեկիրթ հասարակության մեջ դեռ լայնորեն ընդունելի է վեգաններին ծաղրելը», - գրում է Ֆարհադ Մանջուն 2019 թվականի New York Times-ի կարծիքն ընդդեմ ծաղրող վեգանների[3]։ Մանջուն մեջբերում է կանադացի հոգեբանների 2015 թվականի ուսումնասիրության արդյունքները, որ ընդհանուր բնակչությունը վեգաններին ավելի բացասական է գնահատում, քան աթեիստներին ու ներգաղթյալներին, և վեգաններին միայն մի փոքր ավելին է հանդուրժում, քան թմրամոլներին։ Վեգաններն ավելի շատ բացասական գնահատականներ են ստանում, քան բուսակերները, իսկ վեգան տղամարդիկ ավելի շատ բացասական գնահատականներ են ստանում, քան կանայք։ Վեգաններին ավելի լավ են գնահատում, եթե նրանք դրան դիմել են առողջական պատճառներով, քան եթե նրանց վեգանիզմը պայմանավորված է էթիկական կամ կենդանիների իրավունքների մտահոգություններով[3][5][17]։

2016 թվականին հարցված շուրջ հազար բելգիացի ֆլամանդացի մսակերների շրջանում բուսակերների նկատմամբ վեգաֆոբիան ավելի տարածված է եղել տղամարդկանց, քան կանանց, տարեցների, քան երիտասարդների, միս օգտագործելու ավելի հաստատակամ մտադրությամբ մարդկանց և ավելի քիչ կրթված մարդկանց շրջանում[7]։

Այս եզրակացությունները վերաբերվում են նաև վեգաններին, ովքեր խտրականություն են զգում միս ուտող մարդկանց նկատմամբ[14]։ 2018 թվականին Lifesum հավելվածից 1000 բրիտանացի և ամերիկացի վեգանների շրջանում անցկացված հարցումը պարզել է, որ հարցվածների 80%-ը ունեցել է հակավեգանական նախապաշարմունքի որևէ ձև[18]։ Վեգան դառնալու դեպքում խարանվելու վախը որոշ միս ուտողների կարող է հետ պահել վեգան դիետայի անցնելուց[19]։

Վեգան շոկոլադը[20] քննադատության է ենթարկվել հազարավոր «չար թվիթներով», մի փաստ, որի վրա բրիտանական Cadbury շոկոլադ արտադրող ընկերությունը ուշադրություն է հրավիրել 2022 թվականի քարոզարշավում[21][22]։

ԱՄՆ 300 բնակիչների հարցումները ցույց են տվել, որ մսակերներն ավ նեգատիելի մեղմ են վերաբերվում վեգաններին, երբ նրանց հիշեցնում են, որ միսը ստանում են կենդանիներից։ Այդ հիշեցումն ավելացրել է նաև նրանց անհարմարությունը միս ուտելիս[23]։

ԶԼՄ-ների վերաբերմունք խմբագրել

Ակադեմիկոս Լորա Ռայթը 2015 թվականին հայտարարել է, որ մեդիա կազմակերպություններն և ավելի լայն դիսկուրսները սովորաբար սխալ են բնութագրում վեգան դիետաները՝ ընդգծելով այն իրավիճակները, երբ լրատվամիջոցները շեշտադրում են երեխաների մահը որպես «վեգան դիետայի» հետևանք, այլ ոչ թե ծնողների անփութությունը, որն իրական պատճառն էր[24]։

2011 թվականի ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ բրիտանական լրատվամիջոցները վարկաբեկում են վեգաններին ծաղրի միջոցով և ներկայացնում են, որ վեգանությունը դժվար կամ անհնարին է պահպանել[1]։ Այս լրատվամիջոցներում հայտնաբերված վեց ամենատարածված վեգաֆոբ հայտարարությունները, ըստ հաճախականության, հետևյալն են.

  1. ծաղրում են վեգանիզմը
  2. սխալմամբ նույնացնում են բուսակերությունը ասկետիզմի հետ
  3. հիմնավորում են այն առասպելը, որ վեգանիզմը դժվար է կամ անհնար է պահպանել
  4. նկարագրում են վեգանիզմը որպես նորաձևության միտում
  5. վեգաններին ներկայացնում են որպես սենտիմենտալիստներ
  6. վեգաններին ներկայացնում են որպես թշնամանքով տրամադրված մարդիկ[1]։

Հետազոտությունը ցույց է տվել, որ 397 հրապարակված հոդվածներից 20%-ը չեզոք է, մոտավորապես 5%-ը՝ դրական և 75%-ը՝ բացասական[1]։ 2018 թվականին պարզվել է, որ բրիտանացի խոհարարական խմբագիրը մի վեգանի նամակ է ուղարկել, որում նշվում էր, որ պետք է «վեգաններին մեկ առ մեկ սպանել»[25]։

Սոցիալական ցանցերում որոշ վեգաններ նույնպես ենթարկվել են հարձակման այն բանի համար, որ նրանք ընտրել են սեռական հարաբերություններ ունենալ միայն այլ վեգանների հետ[26]։

Վեգաֆոբիայի պատճառներ խմբագրել

Կան բազմաթիվ տեսություններ, որոնք բացատրում են վեգանների նկատմամբ բացասական վերաբերմունքը[25]։ Բացասական վերաբերմունքը վեգանների և բուսակերների նկատմամբ առավել հաճախ հանդիպում է պահպանողական և/կամ աջակողմյան համոզմունքներ ունեցող մարդկանց մոտ, հատկապես նրանք, որոնք կապված են Աբրահամյան կրոնների հետ[14][27][28] հաճախ առավել արտահայտված ծայրահեղ աջ անհատների և խմբերի շրջանում[3]։

Որոշ աջակողմյանների համար միս ուտելը ոչ միայն հաճույք է, այլև կյանքի նկատմամբ նրանց վերաբերմունքի մի մասը։ Այսպիսով, նրանք, ովքեր պաշտպանում են մսի օգտագործումը, նրանց կարող են ընկալել որպես սպառնալիք իրենց ապրելակերպին[15]։ Մոտ 1000 մասնակիցների շրջանում անցկացված հարցումը ցույց է տվել, որ վեգաններն ընկալվում են որպես սպառնալիք հիմնականում տարեց և պակաս կրթված մարդկանց և միս ուտողների կողմից, ովքեր հատկապես համոզված են իրենց սովորություններում[28]։ 2019 թվականի ուսումնասիրությունը դրական հարաբերակցություն է գտել սոցիալական գերակայության վրա հիմնված աշխարհայացքների («սոցիալական գերակայության կողմնորոշում») և վեգանների բացասական ընկալման միջև[27]։

Վեգաֆոբիայի բացատրություններից մեկը հիմնված է այն բանի վրա, ինչը երբեմն կոչվում է մսի պարադոքս. շատ մարդիկ, ովքեր միս են ուտում, չեն սիրում կենդանիներին վնասել։ Վեգանները կարող են հիշեցնել միս ուտողներին այս ճանաչողական դիսոնանսի մասին, և այս ներքին կոնֆլիկտը լուծելու և դիսոնանսը նվազեցնելու միջոցներից մեկը վեգանների նկատմամբ նախապաշարմունքներ պահպանելն է[14][29][30][31]։

Վեգաֆոբիայի մեկ այլ առաջարկվող պատճառն այն է, որ միս ուտողները կարող են զգալ, որ վեգաններն ու բուսակերներն իրենց մեղադրում են միս ուտելու համար։ Էթիկ վեգաններին որպես բարի գործ անողներ (Do-gooder շեղում) վարկաբեկելը միջոց է սեփական անձին անհարգալից վերաբերվելը։ Վեգանների դեմ այս բացասական վերաբերմունքն ավելի ուժեղ է, երբ վեգաններն իրենց համարում են բարոյապես բարձր[32][33]։

Թեև միս ուտողները կարող են ներքին կոնֆլիկտ ունենալ իրենց սննդի համար կենդանիներին սպանելու վերաբերյալ, վեգաֆոբիայի այս բացատրությունը կարող է չհամապատասխանել մսից խուսափելու բնապահպանական պատճառներին։ Բնապահպան միս ուտողները միգուցե կոնֆլիկտ չտեսնեն միս ուտելու մեջ, քանի որ նրանք տեսնում են մսի սպառման իրենց անհատական ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա[34]։

Միշտ չէ, որ վեգանները կարող են վարկաբեկվել գաղափարական պատճառներով։ Երբեմն պատճառը կարող է լինել այն, որ վեգաֆոբը չի կարողանում նրանց հետ ուտելիքը կիսել[35]։

Վեգաֆոբիկ գործողություններ խմբագրել

Բուսակերների դեմ խմբագրել

1990-ականների սկզբին McDonald's-ը սկսեց իր ֆրի կարտոֆիլը բնութագրել որպես բուսակերական, երբ դրանք, ըստ էության, պարունակում էին տավարի մսից բուրավետիչներ, ինչը հանգեցրեց տասը միլիոն ԱՄՆ դոլարի վճարման 2002 թվականին՝ հինդուներին և այլ բուսակերներին մոլորության մեջ գցելու համար՝ իրենց խղճի դեմ սնունդ ուտելու համար[36]։

2020 թվականին ազգայնական «Այլընտրանք Գերմանիայի համար» կուսակցության խորհրդարանական աշխատակիցը մեկին, ով գերմանական խորհրդարանի ճաշարանում բուսակերների սնունդ է պատվիրել, նվաստացուցիչ տերմինով է անվանել՝ ասելով «մենք դեռ կհասնենք քեզ»[3]։

Վեգանների դեմ խմբագրել

Փիլիսոփա Օսկար Հորտան վեգաֆոբիան կապում է վեգանների նկատմամբ խտրականության հետ, որն առկա է, ի թիվս այլ դեպքերի, նրանց աշխատավայրում[37]։

Վեգանները առանձին դեպքերում հեռացվել են աշխատանքից կամ հեռացվել են դիմումատուների ցանկից իրենց բուսակերության համար[38][39]։ Crossland Solicitors իրավաբանական ընկերության կողմից անցկացված հարցումը ցույց է տվել, որ Մեծ Բրիտանիայում բնակվող «ավելի քան 1000» վեգան աշխատակիցների մոտ գրեթե մեկ երրորդն իրենց աշխատավայրում խտրականության են ենթարկվել[40]։ Լոնդոնի NHS trust-ը (Մեծ Բրիտանիայի Առողջապահության ազգային ծառայության ստորաբաժանումը) հիմնադրամը 2017 թվականին խտրական աշխատանքի հայտարարություն է հրապարակել պրոֆեսիոնալ թերապևտի աշխատանքի ընդունելության համար, որտեղ ասվում է. «Ցավոք, վեգանական դիետաներով դիմումները չեն կարող դիտարկվել», և որ «Վեգանիզմը կամ սննդի այլ խիստ սահմանափակող մեթոդներն անընդունելի են»։ Վեգանների միության կողմից վիճարկվելիս հիմնադրամը փոխել է գովազդը և ներողություն խնդրել[41][42][43]։

Տեղացի ընտրողները մերժել են վեգանին շվեյցարական անձնագիր տրամադրել[44][45], իսկ Անգլիայում մարդիկ վեգանների վրա KFC հավ են նետել[46]։ Երկու դեպքում էլ՝ ի պատասխան նրանց կենդանիների իրավունքների օրինական բողոքի։ 2018 թվականին Ուիլյամ Սիտվելը, որն այն ժամանակ Waitrose Food ամսագրի խմբագիրն էր, արձագանքել է վեգան սյունակ ստեղծելու խնդրանքին՝ առաջարկելով «մի շարք վեգաններին մեկ առ մեկ սպանելու մասին» վերնագիրը[45]։

Բրիստոլից վեգան քոլեջի ուսանողուհուն ասել են, որ դիտի ցուլերի ամորձատումը և այցելի սպանդանոց, հակառակ դեպքում կտապալի կենդանիների կառավարման իր դասընթացը։ Համալսարանը վերանայել է իր այդ որոշումը Վեգանների միության աջակցությունից հետո[3]։

Սոլիհուլի տարրական դպրոցն արգելել է հինգ տարեկան երեխային դպրոց բերել սոյայի կաթ։ Երեխայի հորից հինգ ամիս և Վեգանների միության օգնությունն է պահանջվել դպրոցի ղեկավարության կարծիքը փոխելու համար[47]։ Շատ ոչ վեգաններ, երբ իմանում են վեգան մարդու սննդակարգի մասին, թվարկում են կենդանական ծագման բոլոր մթերքները, որոնք իրենց դուր են գալիս՝ առանց հաշվի առնելու, թե ինչպես դա կարող է ստիպել վեգաններին անհարմար զգալ («Ես պարզապես սիրում եմ բեկոն»)[48]:363

[49]

Որոշ վեգաններ օգտագործում են վեգանֆոբիա տերմինը («ն») հատուկ վեգանների նկատմամբ նախապաշարմունքներն ու խտրականությունը քննարկելիս[11]։

Հետևանքներ խմբագրել

Արգենտինյան վեգանների միությունը 2019 թվականին Արգենտինայի կառավարական գործակալությանը դիմել է Խտրականության, այլատյացության և ռասիզմի դեմ պայքարի ազգային ինստիտուտի՝ իր խտրականության քարտեզներում ներառելու վեգաֆոբիան[50][51][52]։

Քննադատություն խմբագրել

«Վեգաֆոբիա» տերմինի կիրառումը, և որքանով այն կարելի է համեմատել խտրականության այլ ձևերի հետ, որոշ տարակարծությունների խնդիր է առաջացնում[4][53][54]։ Grazia շաբաթաթերթից Սոֆի Ուիլկինսոնը 2018 թվականին կարծիք է հայտնել, որ վեգանների նկատմամբ խտրականությունը (ի տարբերություն սեքսիզմի, ռասիզմի և հոմոֆոբիայի ) չի անցնում միկրոագրեսիայի մակարդակից[3]։ Նա նաև գրել է, որ «խտրականությունը նշանակում է, որ քեզ այլ կերպ են վերաբերվում այն բանի համար, թե ով ես դու, այլ ոչ թե այն բանի համար, թե ինչ ես ընտրում անել», ենթադրելով, որ վեգան լինելը այն չէ , թե ով ես դու, այլ այն, ինչ դու ընտրում ես անել[3]։ Մյուսները տարբերակել են վեգանիզմի երկու տեսակ՝ ապրելակերպ և էթիկական[53]։ 2020 թվականին անարդար աշխատանքից ազատման հայցի հետևանքով` կենդանիների մասին էթիկական համոզմունքներից դրդված վեգանիզմը Միացյալ Թագավորությունում համարվում էր պաշտպանված համոզմունք՝ համաձայն Հավասարության ակտի[55][56]։

Վեգաֆոբիան ձևավորվել է որպես տրամախաչման խնդիր՝ կապված առնականության, ռասայական և գենդերային ինքնության խնդիրների հետ[57][58]։

Նշումներ խմբագրել

  1. Veggie Pride-ը միջազգային միջոցառում է, որը տոնում և խթանում է բուսակերությունը (ներառյալ վեգանությունը

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Cole, Matthew; Morgan, Karen (2011 թ․ մարտի 1). «Vegaphobia: derogatory discourses of veganism and the reproduction of speciesism in UK national newspapers». The British Journal of Sociology. 62 (1): 134–153. doi:10.1111/j.1468-4446.2010.01348.x. PMID 21361905.
  2. Griffin, Nathan Stephens (2017 թ․ հուլիսի 20). Understanding Veganism: Biography and Identity (անգլերեն). Springer. էջեր 24, 47, 120. ISBN 9783319521022.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 {{cite news}}: Empty citation (օգնություն)
  4. 4,0 4,1 Krishnan, Manisha (2018 թ․ նոյեմբերի 26). «There's a Term For Hating On Vegans And It's Vegaphobia». Vice Media. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 20-ին.
  5. 5,0 5,1 MacInnis, Cara C.; Hodson, Gordon (2017 թ․ նոյեմբերի 1). «It ain't easy eating greens: Evidence of bias toward vegetarians and vegans from both source and target». Group Processes & Intergroup Relations (անգլերեն). 20 (6): 721–744. doi:10.1177/1368430215618253. ISSN 1368-4302.
  6. Earle, Megan; Hodson, Gordon; Dhont, Kristof; MacInnis, Cara (2019 թ․ հունիսի 24). «Eating with our eyes (closed): Effects of visually associating animals with meat on antivegan/vegetarian attitudes and meat consumption willingness» (PDF). Group Processes & Intergroup Relations. 22 (6): 818–835. doi:10.1177/1368430219861848.
  7. 7,0 7,1 7,2 Vandermoere, Frédéric; Geerts, Robbe; De Backer, Charlotte; Erreygers, Sara; Van Doorslaer, Els (2019 թ․ հուլիսի 19). «Meat Consumption and Vegaphobia: An Exploration of the Characteristics of Meat Eaters, Vegaphobes, and Their Social Environment». Sustainability (անգլերեն). 11 (14): 3936. doi:10.3390/su11143936. ISSN 2071-1050.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  8. Ruby, Matthew B.; Heine, Steven J. (2011 թ․ ապրիլ). «Meat, morals, and masculinity». Appetite. 56 (2): 447–450. doi:10.1016/j.appet.2011.01.018. PMID 21256169.
  9. La végéphobie. Rejet du végétarisme pour les animaux & discrimination des personnes végétariennes (PDF) (ֆրանսերեն). Veggie Pride. 2013.
  10. Reynolds, George (2019 թ․ հոկտեմբերի 25). «Why do people hate vegans?». The Guardian (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 5-ին.
  11. 11,0 11,1 «Banned vegan TikToker complains 'veganphobia is real' – after comparing animal rights to coming out as LGBT+». uk.news.yahoo.com (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 8-ին.
  12. Wrenn, Corey (2016 թ․ նոյեմբերի 8). «A Month of Vegan Research: Veganphobia». Corey Lee Wrenn, Ph.D. (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 8-ին.
  13. Earle, Megan; Hodson, Gordon; Dhont, Kristof; MacInnis, Cara (2019 թ․ հունիսի 24). «Eating with our eyes (closed): Effects of visually associating animals with meat on antivegan/vegetarian attitudes and meat consumption willingness» (PDF). Group Processes & Intergroup Relations. 22 (6): 818–835. doi:10.1177/1368430219861848.
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 MacInnis, Cara C.; Hodson, Gordon (2015 թ․ դեկտեմբերի 6). «It ain't easy eating greens: Evidence of bias toward vegetarians and vegans from both source and target». Group Processes & Intergroup Relations. 20 (6): 721–744. doi:10.1177/1368430215618253.
  15. 15,0 15,1 Dhont, Kristof; Hodson, Gordon (2014 թ․ հուլիս). «Why do right-wing adherents engage in more animal exploitation and meat consumption?». Personality and Individual Differences. 64: 12–17. doi:10.1016/j.paid.2014.02.002.
  16. VeganKanal (2013 թ․ սեպտեմբերի 12). «Vegephobia, what is it? Jola Cora at IARC 2013 Luxembourg».
  17. «为何人们讨厌纯素食主义者?». 澎湃新闻 (The Paper). Վերցված է 2021 թ․ հուլիսի 15-ին.
  18. «There's a Term For Hating On Vegans And It's Vegaphobia». www.vice.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 5-ին. «a new survey from Lifesum, a weight loss app, of UK and US-based vegans found that eight out of 10 respondents had experienced "vegaphobia" which it defined as a prejudice against vegans.»
  19. Markowski, Kelly L.; Roxburgh, Susan (2019 թ․ ապրիլ). «'If I became a vegan, my family and friends would hate me:' Anticipating vegan stigma as a barrier to plant-based diets». Appetite. 135: 1–9. doi:10.1016/j.appet.2018.12.040. PMID 30605705.
  20. Pointing, Charlotte. «Is Vegan White Chocolate a Thing? Yes! (and Here’s Where to Buy It)». VegNews.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ սեպտեմբերի 20-ին.
  21. Momodu, Derek (2022 թ․ մարտի 23). «World's first 'Mean Tweetshop' opens in London to challenge scepticism towards plant-based chocolate». mirror (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 27-ին.
  22. Mustaqeem, Syraat Al (2022 թ․ մարտի 23). «Mean Tweetshop: Cadbury's wraps plant-based chocolate in vegan slurs». www.standard.co.uk (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ մարտի 27-ին.
  23. Earle, Megan; Hodson, Gordon; Dhont, Kristof; MacInnis, Cara (2019 թ․ հունիսի 24). «Eating with our eyes (closed): Effects of visually associating animals with meat on antivegan/vegetarian attitudes and meat consumption willingness» (PDF). Group Processes & Intergroup Relations. 22 (6): 818–835. doi:10.1177/1368430219861848.
  24. Laura Wright (2015 թ․ հոկտեմբերի 1). The Vegan Studies Project: Food, Animals, and Gender in the Age of Terror. University of Georgia Press. էջեր 89–91. ISBN 978-0-8203-4854-4.
  25. 25,0 25,1 Higgins, Abigail (2018 թ․ նոյեմբերի 2). «Why do people hate vegans so much?». Vox (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 21-ին.
  26. Potts, Annie; Parry, Jovian (2010 թ․ փետրվարի 15). «Vegan Sexuality: Challenging Heteronormative Masculinity through Meat-free Sex». Feminism & Psychology. 20 (1): 53–72. doi:10.1177/0959353509351181.
  27. 27,0 27,1 Judge, Madeline; Wilson, Marc S. (2019 թ․ փետրվար). «A dual-process motivational model of attitudes towards vegetarians and vegans». European Journal of Social Psychology. 49 (1): 169–178. doi:10.1002/ejsp.2386.
  28. 28,0 28,1 Vandermoere, Frédéric; Geerts, Robbe; De Backer, Charlotte; Erreygers, Sara; Van Doorslaer, Els (2019 թ․ հուլիսի 19). «Meat Consumption and Vegaphobia: An Exploration of the Characteristics of Meat Eaters, Vegaphobes, and Their Social Environment». Sustainability. 11 (14): 3936. doi:10.3390/su11143936.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  29. Bastian, Brock; Loughnan, Steve (2016 թ․ մայիսի 19). «Resolving the Meat-Paradox: A Motivational Account of Morally Troublesome Behavior and Its Maintenance» (PDF). Personality and Social Psychology Review. 21 (3): 278–299. doi:10.1177/1088868316647562. PMID 27207840.
  30. Gorvett, Zaria. «The hidden biases that drive anti-vegan hatred». www.bbc.com (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 21-ին.
  31. Rothgerber, Hank (2014 թ․ օգոստոս). «Efforts to overcome vegetarian-induced dissonance among meat eaters». Appetite. 79: 32–41. doi:10.1016/j.appet.2014.04.003. PMID 24727102.
  32. Minson, Julia A.; Monin, Benoît (2011 թ․ հուլիսի 18). «Do-Gooder Derogation». Social Psychological and Personality Science. 3 (2): 200–207. doi:10.1177/1948550611415695.
  33. Khara, Tani (2018 թ․ նոյեմբերի 19). «'Vegaphobia' Is the Dislike of Vegans». Vice (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 5-ին.
  34. Scott, Evon; Kallis, Giorgos; Zografos, Christos; Olsson, I Anna S (2019 թ․ հուլիսի 11). «Why environmentalists eat meat». PLOS ONE. 14 (7): e0219607. Bibcode:2019PLoSO..1419607S. doi:10.1371/journal.pone.0219607. PMC 6622546. PMID 31295301.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  35. Bresnahan, Mary; Zhuang, Jie; Zhu, Xun (2016). «Why is the vegan line in the dining hall always the shortest? Understanding vegan stigma». Stigma and Health. 1 (1): 3–15. doi:10.1037/sah0000011.
  36. «McDonald's to pay $10M to vegetarians - Jun. 5, 2002». money.cnn.com. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 9-ին.
  37. Horta, Oscar (2018 թ․ հոկտեմբերի 8). «Discrimination Against Vegans». Res Publica (անգլերեն). 24 (3): 360. doi:10.1007/s11158-017-9356-3. ISSN 1356-4765. «The fact that vegans are often considered worse than nonvegans epistemically, morally, and in general due to vegaphobia, explains some cases where they are intentionally treated worse, and also why vegans are in many cases pressed by others to quit veganism.»
  38. «What rights do vegans have?». The Vegan Society (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 9-ին.
  39. «Vegan rights in the UK courts – The Lawyer». The Lawyer | Legal insight, benchmarking data and jobs (անգլերեն). 2017 թ․ հուլիսի 17. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 9-ին.
  40. «Nearly half of vegans feel discriminated against at work - Crossland Employment Solicitors». Crossland Solicitors (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 9-ին.
  41. July 2017, Monidipa Fouzder3. «Vegan challenges discriminatory job ad». Law Gazette (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 12-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
  42. «Vegan rights in the UK courts – The Lawyer». The Lawyer (անգլերեն). 2017 թ․ հուլիսի 17. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 12-ին.
  43. «Veganism as a… Religion?. Everyone has the right to freedom of… by …». 2022 թ․ մարտի 12. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 12-ին.
  44. Roberts, Elizabeth (2017 թ․ հունվարի 12). «Vegan denied Swiss citizenship for her 'loud' views on animal rights». CNN (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 9-ին.
  45. 45,0 45,1 Waterson, Jim (2018 թ․ հոկտեմբերի 31). «Waitrose magazine editor quits after joke about killing vegans». The Guardian (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 9-ին.
  46. Parker, Hayley (2020 թ․ սեպտեմբերի 17). «Drivers lob chicken legs at vegan activists protesting outside Wayne Walker's». StokeonTrentLive (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 9-ին.
  47. Hockaday, James (2021 թ․ հունիսի 24). «Vegan dad couldn't sleep because daughter couldn't take soya milk to school». Metro (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 27-ին.
  48. Greenebaum, Jessica Beth (2017 թ․ օգոստոս). «Questioning the Concept of Vegan Privilege: A Commentary». Humanity & Society (անգլերեն). 41 (3): 355–372. doi:10.1177/0160597616640308. ISSN 0160-5976.
  49. «Meat martyrs be warned: the vegans will inherit the Earth | Gaby Hinsliff». the Guardian (անգլերեն). 2018 թ․ նոյեմբերի 1. Վերցված է 2021 թ․ հունիսի 8-ին.
  50. UVA (2013 թ․ հոկտեմբերի 25). «Petición al INADI». UVA. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  51. Bouzón, Sofia (2021 թ․ դեկտեմբերի 14). «Veganismo y discriminación en Argentina». LatFem (իսպաներեն). Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  52. UVA (2019 թ․ նոյեմբերի 30). «OBSERVATORIO NACIONAL DE LA VEGEFOBIA». UVA. Վերցված է 2022 թ․ օգոստոսի 20-ին.
  53. 53,0 53,1 Addis, Richard (2020 թ․ հունվարի 7). «UK court gives veganism status of a religion». The Day. Վերցված է 2021 թ․ օգոստոսի 1-ին.
  54. «Végéphobie, bisouphobie : l'explosion des phobes». Contrepoints (ֆրանսերեն). 2013 թ․ մայիսի 16. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 12-ին.
  55. Gayle, Damien (2020 թ․ հունվարի 3). «Ethical veganism is a belief protected by law, tribunal rules». The Guardian (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 22-ին.
  56. Gayle, Damien (2020 թ․ հունվարի 3). «After tribunal's ethical veganism ruling, what is a protected belief?». The Guardian (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 22-ին.
  57. Oliver, Catherine (2021 թ․ հոկտեմբերի 24). «Mock meat, masculinity, and redemption narratives: vegan men's negotiations and performances of gender and eating». Social Movement Studies. 22: 62–79. doi:10.1080/14742837.2021.1989293. ISSN 1474-2837.
  58. Delmestri, Giuseppe (2018 թ․ օգոստոսի 1). «Vegaphobia. Emancipation and institutional change for an overlooked diversity dimension». Academy of Management Proceedings. 2018 (1): 17488. doi:10.5465/AMBPP.2018.17488abstract. ISSN 0065-0668.

Գրականություն խմբագրել